Мунд (Мунт), Монт (Монд, Монць, Мондзь) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Mund
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Мунт, Монд, Монт, Мондзь, Монць
Зьвязаныя імёны Мандзейка, Мантыла, Монтуш, Монтаўт, Мондвік, Монтвід, Монтвіл, Монтвін, Монтгайла, Монтгерд, Мондар, Монтарт, Монтмін, Мондрык, Монтрым
Агімонт, Аламунт, Альгімонт, Алсмунт, Бімунт, Бумонт, Валімонт, Вельмант, Вігмонт, Відзімонт, Вілімонт, Вірмонт, Вісімонт, Вірсімунд, Войшымунд, Галімонт, Гальмонт, Гаўдземунда, Гедмонт, Гесімонт, Германт, Гілімонт, Гірдзімонт, Гошмант, Градзімонт, Гумонт, Геймант, Гейдмант, Ермант, Дармонт, Даўмонт, Дзірмант, Дульмант, Жалмонт, Жыгімонт, Жытмунт, Ізмунт / Эйсімонт, Комант, Карымонт, Кімонт, Люмонт, Мармонт, Мільмонт, Мінімонт, Наймант, Нарымонт, Прышмонт, Радзімонт, Рамант, Рыгмонт / Раймунд, Рыдмонт, Рымонт, Савімонт, Саймонт, Шармонт, Сысымонт, Скаламонт, Скірмонт, Судзімонт, Талімонт, Цьвермунт, Эдманд, Эймонт, Ямонт, Ярмунд, Ясмант, Ятмонт, Яўмонт
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Мунд»

Паходжаньне рэдагаваць

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Мунд, Мунда або Мунт, пазьней Монд або Монт (Mund, Munda, Munt, Mond[1], Mondt[2], Mont[1]) — імя германскага паходжаньня[3]. Іменная аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) паходзіць ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[4] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[5]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Мандзейка (Манцейка), Манціла (Монтэль), Мандывік, Монтвіл (Мунтвіл, Мондвіл), Мантывін, Мантыгайла (Мантыгал, Мунтыгайла), Мантыгерд (Мунтыгерд, Мундыгерд), Мондар (Мондэр, Монтар), Монтарт, Мондрык, Монтаўт (Мунтаўт, Мантольд), Агімонт, Аламунт, Альгімонт (Альгімунд, Альгімунт, Алькімонт, Аўгімонт, Аўгімунд, Аўгімунт), Алсмунт, Бімунт, Бумонт, Валімонт (Вальмунт, Вальмунд), Вельмант, Вігмант (Вімант), Відзімонт (Відмунд, Відмунт), Вілімонт, Вірмонт, Вісімонт (Вісімунт, Візмунт), Войшымунд, Галімонт (Галімунт), Гальмонт, Гаўдземунда, Гедмонт (Кадзімонт, Гемонт), Гесімонт (Гізымант), Германт (Гірмунт, Гармонт), Гірдзімонт, Гошмант, Градзімонт (Радмонт), Гумонт, Геймант (Гаймунт), Гейдмант, Ермант, Дармонт, Даўмонт (Даўмунд, Даўмунт, Дамунт, Домунд), Дзірмант (Дзермант), Дульмант (Доламунт, Тольмант), Жалмонт, Жыгімонт (Зыгмунт, Жыкмонт), Жытмунт, Ізмунт, Эйсімонт (Эйсмант, Эйсмунт), Комант, Карымонт, Кімант (Гімант, Кімунд, Кімунт), Люмонт, Мармонт, Наймант (Нэймант), Нарымонт (Нарымунт, Нармунт), Радзімонт, Рамант (Рамунт), Рыгмант (Рыгмунт), Рыдмонт, Рымант (Рымунд), Саймонт (Саймунт, Сеймант), Шармонт, Сірмонт (Шырмунт), Скаламонт, Скірмант (Скірмунт, Скірмунд), Талімонт (Талімунт), Эймант (Эймунд, Эймунт), Ямант (Ямунд, Ямунт), Ярмунд (Ярмант), Ясмант (Есьмант, Яшмант, Эсмунт, Асмунд), Ятмонт (Адамонт), Яўмонт. Адзначаліся германскія імёны Mundicho (Mondicus), Muntilo (Montel), Mundivicus, Muntwil, Mondawin, Montigel, Mundgerd, Munder (Munter), Mundert, Mondericus, Montaldus, Agimunt, Alamunt, Algemundus (Alcmunt, Alhmunt, Augemundus), Ausmunds, Bemund, Bumund, Walmont (Walmunt), Welamunt, Wigmunt (Wimund), Widmund, Wilmunt, Vermunt (Virmundis), Wisemund (Wizmunt), Vuisimundo (Vuschmund), Galmund, Hallmund (Helmunt), Gaudemund, Gadamundus (Gemundus), Gesimund (Gismondus), Geromont (Girmund, Garimund), Gardmund (Gertmund), Gosmundus, Hrodmunt (Rodmundus), Gummund, Haimund, Heidmundus, Eremund (Herimont), Darmundus, Damondus (Damundus), Deormund, Tolmunt, Salamund, Sigimunt (Sigimund), Sidimund, Ismund, Eisenmund, Comont, Karmunt, Gimmund (Kemmunt), Liumunt, Marimundo, Naimundus (Neimundus), Normund, Radmunt, Ramunt, Rigmunt, Redmund, Rimund, Seymund, Sarmund, Sirmont (Sirmund), Scelemundus (Scelemondo), Sciremunt, Talamundus, Eymunt (Eymundus), Jomund (Amund, Emund), Aramund (Armunt, Eremunt), Asmunt (Eschmunt, Osmond), Etmunt (Jatmund, Adimondus), Eumund.

Адпаведнасьць імя Монт германскаму імю Mundo сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[6]. Германскі характар літоўскіх імёнаў з асновай -монт- (-мант-) — як і запазычаньне самой асновы з германскіх моваў — таксама сьцьвердзіў амэрыканскі лінгвіст Альфрэд Зэн[7].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Mundil, Demundis, Osmund, Rajmund (Rejmund), Richmundis, Rymund, Sismont (Sismunt), Warmundus, Żygmont (Zygmont, Żygmunt, Zygmunt, Sigesmund, Sigismund)[8].

У Прусіі бытавалі імёны Munthe / Munte / Monte (1289, 1338, 1352, 1360, 1378, 1398, 1409 і 1425 гады)[9][10], Monteko / Montike / Montke / Mantiko / Monteke / Monticke[a] (1348, 1360, 1393, 1407 і 1443 гады)[11][12], Muntyl / Muntil / Montil / Montel / Mundill[b] (1331, 1360, 1386, 1419 і 1425 гады)[13][14], Montynne[c] (1459 год)[9], Montite / Mundite[d] (1318 і 1327 гады)[9], Montere / Muntir[e] (1289 год)[17][9], Monthewinne[f][9], Kymund / Kymunt[g] (1396 і 1407 гады)[20][21], Noremunt[h][24], Willemunt[i] (1354 год)[26], Wissemunt[j][28]. У 1641 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Christophorus Mundus, Regiomontanus Borussus[29].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Henricus Monte Nattangorum capitaneus (Хроніка Прускай зямлі)[30]; Ивашку у Крожах чоловекъ Кголиминъ, Монътьев братъ (1440—1492 гады)[31]; Chrin et Janko Montowicz, familiaribus meis (13 чэрвеня 1456 году)[32]; земяне мелницъкии на имя Станиславъ Монътевичъ з братаничомъ своимъ Ивашкомъ Глебовичомъ (3 сьнежня 1512 году)[33]; остринских… а земли пустовскии на имя: Монтевщину (11 красавіка 1514 году)[34]; земль пустых в Оболцохъ… на имя Любовы Мондевича (12 жніўня і 17 верасьня 1519 году)[35]; Ян Монтевичъ (1528 год)[36]; слугъ и людеи… а Ивана Монътевича (5 лютага 1540 году)[37]; Степанецъ Монтевичъ Кожемяка (20 сьнежня 1549 году)[38]; дом Лукаша Монъдя… огородъ Лукаша Мондя (19 лютага 1566 году)[39]; Lucas Marcinides Mundius, iur. utr. doctor, Vilnensis in magno ducatu Lithuaniae (1575 год)[40][41]; Кондратъ Монтъ, мещанинъ Ковенскій (да 1600 году)[42]; Радко Маньдзин (1649 год)[43][k].

Носьбіты рэдагаваць

Мантовічы[54] (Montowicz) гербу Магіла — літоўскі шляхецкі род зь Лідзкага павету[55].

На 1906 год існавала вёска Мунцішкі ў Дзьвінскім павеце Віцебскай губэрні[56].

Ірмунтынэн (Irrmuntinnen) — былая вёска каля Інстэрбургу ў Прусіі[57] (адзначалася старажытнае германскае імя Irmunt[58]).

Глядзіце таксама рэдагаваць

Заўвагі рэдагаваць

  1. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Mundicho[3]
  2. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Muntilo (Mundil)[3]
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Muntin[3] (Mondinus[15])
  4. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Muntito[3]
  5. ^ Адзначалася германскае Munter (< Mundher)[16]
  6. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Mondawin (Mundawins)[18]
  7. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Kemmunt (Gimmund)[19]
  8. ^ Адзначалася германскае імя Normund[22][23]
  9. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Willimund[25]
  10. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Wisemund[27]
  11. ^ Таксама:
    • Смонт (параўн.: Dawid Żminigajło Jawgiel, т. б. z Minigajła[44]): поддаными господаръскими волости Дирванъское… Мин Смонтовичъ (14 красавіка 1542 году)[45];
    • Монтан: et actio inter famatum Ioannem Montan civem et consularem Wilnensem (сакавік 1584 году)[46], Ioannes Montan (23 лістапада 1584 году)[47], у 1616 годзе ўпаміналася вількамірская зямянка Раіна Паўлоўская Якубава Монтанава[48];
    • Монтант: Georgius Montonthowicz (24 ліпеня 1499 году)[49], Michno Montontow. (1558 год)[50];
    • Мунтрын: dwór Muntrynowski niedalieko od Mienska liezący (22, 28 кастрычніка і 7 лістапада 1528 году і 20 ліпеня 1529 году)[51];
    • Монтрыд: od Augustyna Montryda, mieszczanina (1675—1677 гады)[52];
    • Клісмунт: Józef Klismunt (3 лютага 1744 году)[53]

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ а б Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1971. S. 439.
  2. ^ Kapff R. Deutsche Vornamen: mit den von ihnen abstammenden Geschlechtsnamen sprachlich erläutert. — Nürtingen am Neckar, 1889. S. 64.
  3. ^ а б в г д Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1135.
  4. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  6. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 102.
  7. ^ Senn A. Zur Bildung litauischer Gewässernamen // Annali. Sezione Slava. Istituto Universitario Orientale di Napoli. 2 (1959). P. 46.
  8. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 179.
  9. ^ а б в г д Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 61—62.
  10. ^ Pierson W. Altpreußischer Namenkodex // Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde. — Berlin, 1873. S. 640—641.
  11. ^ Pierson W. Altpreußischer Namenkodex // Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde. — Berlin, 1873. S. 636, 640.
  12. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 63.
  13. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 62—63.
  14. ^ Pierson W. Altpreußischer Namenkodex // Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde. — Berlin, 1873. S. 641.
  15. ^ Meyer-Lübke W. Romanische Namenstudien. I. Die altportugiesischen Personennamen germanischen Ursprungs // Sitzungsberichte der Philosophisch-Historischen Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Bd. 149. — Wien, 1905. S. 96.
  16. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1971. S. 439.
  17. ^ Dukavičienė I. XIII amžiaus prūsų asmenvardžiai prūsų registre // Acta linguistica Lithuanica. T. 72, 2015. P. 235.
  18. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 2: Die Ostgoten. Die Langobarden. Die altgermanischen Bestandteile des Ostromanischen. Altgermanisches im Alpenromanischen. — Berlin und Leipzig, 1935. S. 13.
  19. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 642.
  20. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 45.
  21. ^ Codex Diplomaticus Prussicus. Bd. 3. — Königsberg, 1848. S. 107.
  22. ^ Kruken K., Stemshaug O. Norsk Personnamnleksikon. — Det Norske Samlaget, 1995.
  23. ^ Normund, Nordic Names
  24. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 72.
  25. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1604.
  26. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 117.
  27. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1624.
  28. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 120.
  29. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 217.
  30. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 1. — Leipzig, 1861. S. 107, 112, 117, 128.
  31. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 50.
  32. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 249.
  33. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 7 (1506—1539). — Vilnius, 2011. P. 543.
  34. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 144.
  35. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. S. 163—164.
  36. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 89.
  37. ^ Литовская метрика. Книга № 228. — Москва, 2008. С. 294.
  38. ^ Документы Московского архива Министерства юстиции. Т. 1. — М., 1897. С. 100.
  39. ^ Klovas M., Meilus T. Vilniaus magistratui pavaldžių vakarinių priemiesčių ir palivarkų 1566 m. pagalvės ir 1596 m. nekilnojamojo turto laikytojų mokesčių mokėtojų sąrašai // Lietuvos istorijos metraštis. 2015/1. P. 174, 177.
  40. ^ Die Matrikel der Universität Rostock. Bd. 2: Mich. 1499 — Ost. 1611. — Rostock, 1891. S. 187.
  41. ^ Immatrikulation von Lucas Marcinides Mundius, Universitätsbibliothek Rostock
  42. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 646, 653.
  43. ^ Реєстр Війська Запорозького 1649 року. — К., 1995. С. 419.
  44. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 303, 443.
  45. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 28 (1522—1552 гг.). — Менск, 2000. С. 65.
  46. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 276 (62) (1584, 1586, 1597). — Vilnius, 2010. P. 15.
  47. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 276 (62) (1584, 1586, 1597). — Vilnius, 2010. P. 80.
  48. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 9. ― Вильна, 1912. С. 162, 164.
  49. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 128.
  50. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 346.
  51. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 1 (1380—1584). — Vilnius, 1998. P. 118, 120, 122.
  52. ^ Žemaičių vyskupijos vizitacija 1675—1677 m. // Fontes Historiae Lituaniae. Vol. X, 2011. P. 413.
  53. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 71.
  54. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на М, Згуртаваньне беларускай шляхты
  55. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 143.
  56. ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 126.
  57. ^ Палмайтис Л. Предложение по научной русификации исконных наименований перешедшей в состав России северной части бывшей Восточной Пруссии. — Европейский институт рассеянных этнических меньшинств, 2003. С. 38.
  58. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 968.