Вікіпэдыя

Альгімонт

старонка-неадназначнасьць у Вікіпэдыі

Альгімонт (Альгімунд, Альгімунт), Аўгімонт (Аўгімунд, Аўгімунт), Алькмунд — мужчынскае імя.

Паходжаньне рэдагаваць

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Імя Альгімонт зьмяшчае той жа фармант (-монт-), што і імя Жыгімонт — літоўская (беларуская) форма старажытнага пашыранага германскага (гоцкага) імя Sigimunt, якое трапіла ў хрысьціянскі іменаслоў[1]. Гэты ж фармант празь імя Монтаўт зьвязвае Альгімонта зь імём Вітаўт — літоўскай (беларускай) формай старажытнага германскага імя Вітольд (Witold, Witolt)[2], а празь імя Скаламонт — з германскім (гоцкім) імём Гудэскалк (Готшалк)[3]. Зь іншага боку, імя Альгімонт зьмяшчае той жа фармант (-альг-), што і імя Альгерд, якое мае поўныя германскія адпаведнікі (герцаг Альгерд з Гогенштайну[4]).

Паводле францускага лінгвіста-германіста Раймонда Шмітляйна, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, імю Альгімонт адпавядае германскае імя Alhmund[5]. Германскі характар літоўскіх імёнаў з фармантам -монт- (-мант-) — як і запазычаньне самога фарманту з германскіх моваў — сьцьвердзіў амэрыканскі лінгвіст Альфрэд Зэн[6].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, фармант -альг- (германскае імя Algart) паходзіць ад гоцкага alhs 'бажніца' і германскага helig 'сьвяты', а фармант -монт- (-мунт-, -мунд-) (усходнегерманскія імёны Gesimundus, Sidimundus, Mundila, Mondericus) — ад гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[7]. Такім парадкам, імя Альгімонт азначае «сьвятая гарлівасьць» і цалкам адпавядае старажытнаму германскаму імю Alhmund[8] (Alcmund, Alhmunt[9][10]). Тым часам формы Algemundus і Algmundus ужываюцца ў складзенай каля 1334 году хроніцы «Imaginis mundi»[11] (менавіта такую форму імя караля лянгабардаў — Algimundus — ужыў Мацей Стрыйкоўскі ў Хроніцы польскай, літоўскай, жамойцкай і ўсёй Русі[12]). Апроч таго, адзначалася бытаваньне германскага і паўночнагерманскага імя Аўгімунд (Augemund[13], Augemundus, Augemundr)[14][a].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Iwan Augmenten son (29 верасьня 1379 году[17])[18]; Angemunt (1383 год)[19]; in Ongemundes hoff Galschan (Паведамленьні аб літоўскіх дарогах)[20]; Olgemont (1385 год)[21]; ducis Olgimundi (1387—1394 гады)[22]; Овгимонт (1389 год)[23]; княз Олгимонтъ (1389—1402 гады)[24]; herczog Iwan von Galschan Ougemundes son (19 студзеня 1390 году)[25]; Jwan Augemunden son[26] (Мэмарыял Вітаўта, 1390 год); Iwanen Awmunten son (23 красавіка 1398 году)[27]; Yvanus Olgimunti cum filiis suis videlicet Andrea et Semeone et caeteris (18 студзеня 1401 году)[28]; Мы, княз Иванъ Олкимонтович (5 лютага 1401 году)[29]; Овгимонта и Братошу (Наўгародзкі чацьверты летапіс[30] і Сафійскі першы летапіс[31]); князь Иванъ Овгимонтовъ[32] (Наўгародзкі чацьверты летапіс); князя Олгимонта, нареченного в святом крещении Михаила, а в иноцех Евфимия, князя Олгимонтовича Иоанна (канец XV — пачатак XVI ст.)[33]; чоловекъ господарьский Лабенский Ондрей Овкгимонтовичъ… Ондрея Овагимонтовича (1 красавіка 1539 году)[34]; Bohdan z Olgimunda Juszkiewicz, sędzic ziem. pow. kow. (30 чэрвеня 1734 году[35], 3 лютага 1744 году[36], 24 жніўня 1744 году[37], 19 жніўня 1748 году[38]); Bohdan z Olgimunta Juszkiewicz, sędzic ziem. pow. kow. (14 траўня 1736 году[39], 25 жніўня 1738 году[40]); Bogusław z Olgimunta Juszkiewicz, starosta manajewski (22 жніўня 1740 году[41], 18 жніўня 1744 году[42]); Bogusław z Olgimunda Juszkiewicz, starosta manajewski (18 жніўня 1744 году)[43].

Носьбіты рэдагаваць

З XV ст. прыдомкамі Альгімунт і Альгімунтавіч карысталіся князі Гальшанскія[44].

Глядзіце таксама рэдагаваць

Заўвагі рэдагаваць

  1. ^ Бытавалі германскія імёны Augo, Augino, Augart, Augendus[15], Augemir, Auguart[16]

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 14, 23.
  2. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21.
  3. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  4. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 47.
  5. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 102.
  6. ^ Senn A. Zur Bildung litauischer Gewässernamen // Annali. Sezione Slava. Istituto Universitario Orientale di Napoli. 2 (1959). P. 46.
  7. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17—18.
  8. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  9. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Nordhausen, 1856. S. 43.
  10. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 75.
  11. ^ Scriptorum. T. 3. — Augustae Taurinorum, 1848. P. 1441—1442.
  12. ^ Kronika polska, litewska, żmódzka i wszystkiej Rusi Maciejá Stryjkowskiego. T. 1. — Warszawa, 1846. S. 99.
  13. ^ Kelly S. E. Charters of St Augustine's Abbey, Canterbury and Minster-in-Thanet. — British Academy, 1995. P. 6.
  14. ^ Naumann H. Altnordische Namenstudien. — Berlin, 1912. S. 22.
  15. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l'ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 46.
  16. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Nordhausen, 1856. S. 206.
  17. ^ Договор о перемирии на 10 лет между ВКЛ и Тевтонским орденом (1379), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  18. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845, P. 55.
  19. ^ Russisch Liwländische Chronographie von der Mitte des IX Jarhd. bis 1410. — St. Petersburg, 1862. S. 167.
  20. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 707.
  21. ^ Monumenta Poloniae historica. Pomniki dziejowe Polski / A. Bielowski. T. 2. — Lwów, 1872. P. 909.
  22. ^ Поручная грамота за Братошу Койлутовича (1387—1394), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  23. ^ Срезневский И. И. Древние памятники русского письма и языка. (X—XIV веков). — СПб., 1882. С. 159.
  24. ^ Поручная грамота за Ивана Жедивида (между 1389 и 1402), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  25. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 20—21.
  26. ^ Лицкевич О. В. «Летописец великих князей литовских» и «Повесть о Подолье»: опыт комплексного критического разбора. — СПб., 2019. С. 266.
  27. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. P. 54.
  28. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 37.
  29. ^ Присяжная грамота князя Ивана Ольгимонтовича (1401), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  30. ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 96.
  31. ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 243.
  32. ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 97.
  33. ^ Голубев С. Т. Древний помянник Киево-Печерской лавры (конца XV — начала XVI столетия) // Чтения в историческом обществе Нестора летописца. Кн. 6, 1892. С. 7.
  34. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 17. — Вильна, 1887. С. 85.
  35. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 42.
  36. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 70.
  37. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 85.
  38. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 96.
  39. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 51.
  40. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 58.
  41. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 67.
  42. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 75.
  43. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 73—74.
  44. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897. S. 11.

Літаратура рэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Альгімонт&oldid=2450343»