Вікіпэдыя

Мантыгерд (імя)

Мантыгерд (Мунтыгерд) — мужчынскае імя.

ПаходжаньнеРэдагаваць

Імя Мантыгерд (Монтгерд) зьмяшчае той жа фармант (-монт-), што і імя Жыгімонт — літоўская (беларуская) форма старажытнага пашыранага германскага (гоцкага) імя Sigimunt, якое трапіла ў хрысьціянскі іменаслоў[1]. Гэты ж фармант празь імя Скаламонт зьвязвае Монтгерда з германскім (гоцкім) імём Гудэскалк (Готшалк)[2]. Зь іншага боку, імя Мантыгерд зьмяшчае той жа фармант (-герд-), што і імя Альгерд, якое мае поўныя германскія адпаведнікі (герцаг Альгерд з Гогенштайну[3]). Тым часам фарманты -монт- і -герд- празь імёны Монтаўт і Таўтгерд зьвязваюць Монтгерда зь імём Вітаўт — літоўскай (беларускай) формай старажытнага германскага імя Вітольд (Witold, Witolt)[4].

Германскі характар літоўскіх імёнаў з фармантам -монт- (-мант-) — як і запазычаньне самога фарманту з германскіх моваў — сьцьвердзілі францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн[5] і амэрыканскі лінгвіст Альфрэд Зэн[6].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, фармант -монт- (-мунт-, -мунд-) (усходнегерманскія імёны Gesimundus, Sidimundus, Mundila, Mondericus) паходзіць ад гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі', а фармант -герд- (германскія імёны Alagart, Herdwic, Hergerdr) — ад гоцкага gairdan 'падпяразваць' (пераноснае 'ахоўваць'), garda 'агароджа' (пераноснае 'ахова, бясьпека')[7]. Такім парадкам, імя Мантыгерд азначае «гарлівасьць аховы» (тое ж, што і імя Гердзімонт)[8] і цалкам адпавядае паўночнагерманскаму імю Mundgerd[9] (Mundgærðr)[10][11].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: от намесника от полочького от Монтигирда (1394—1396 гады)[12]; Muntighert[13] (1396 або 1397 год[14]); unser hawptman Muntigirde (23 студзеня 1397 году)[15]; mit unserm namezdnyken Muntigirden (30 студзеня 1397 году)[16]; Montegherden of ghesad unde is nene namestnek mer (1399 год)[17]; Hannus Montigerodnis (18 студзеня 1401 году)[18]; Olechno filius olim Montigerdi (16 лютага 1410 году)[19]; cum Petro Mondigerd[20], Petrus Mondiger[21], Petrum Mondygerd[22] (2 кастрычніка 1413 году); панъ Петрашъ Монътикгирдовичъ (Петраш Монтикгирдович[23]; 15 чэрвеня 1424 году[24], 1440—1492 гады[25]); Petraschius Montegardowicz (22 чэрвеня 1431 году)[26]; Petrasy Montigerdowicz[27], Petrassy Montigerdowicz[28] (1 верасьня 1431 году); пе[ча]т[ь] Петьрашова Мондкірдовича[29] (27 лютага 1434 году); Монътикгирду в Белици два чоловеки (1440—1492 гады)[30]; Montigerd, patri praefati Petri (14 студзеня 1447 году)[31]; Andrzey Mondygierd Loyba (10 ліпеня і 9 жніўня 1670 году)[32]; Andrzey Michał Mondygierd Łoyba (30 жніўня 1680 году)[33].

НосьбітыРэдагаваць

Глядзіце таксамаРэдагаваць

КрыніцыРэдагаваць

  1. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 14.
  2. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  3. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 47.
  4. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21.
  5. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 102.
  6. ^ Senn A. Zur Bildung litauischer Gewässernamen // Annali. Sezione Slava. Istituto Universitario Orientale di Napoli. 2 (1959). P. 46.
  7. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17—18.
  8. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 24.
  9. ^ Mundgerd, Nordic Names
  10. ^ Peterson L. Nordiskt runnamnslexikon. — Institutet för språk och folkminnen, 2007.
  11. ^ Mundgærðr, Nordic Names
  12. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 101—102.
  13. ^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 160.
  14. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 104.
  15. ^ Hansisches Urkundenbuch. Bd. 5. — Liepzig, 1899. S. 132.
  16. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 107.
  17. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 2. — М., 2015. С. 413.
  18. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 38.
  19. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 78.
  20. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
  21. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57.
  22. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 69.
  23. ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 267.
  24. ^ Вырок по делу между Лавришевским монастырем и людьми в.к.л. Витовта (1424), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  25. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 32.
  26. ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 8. — Riga; Moskau, 1884. S. 273.
  27. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 136.
  28. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135.
  29. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 100.
  30. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 55.
  31. ^ Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 407.
  32. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 31. — Вильна, 1906. С. 411, 413.
  33. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 31. — Вильна, 1906. С. 459.

ЛітаратураРэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Мантыгерд_(імя)&oldid=2392605»