Кро́жы (лет. Kražiai) — мястэчка ў Летуве, на рацэ Кражанце. Цэнтар староства Кельменскага раёну Шавельскага павету. Насельніцтва на 2001 год — 784 чалавекі. Знаходзяцца за 17 км на ўсход ад Кельмаў, паміж Ворнямі і Расенамі.

Крожы
лет. Kražiai
Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьв. Панны Марыі
Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьв. Панны Марыі
Герб Крожаў
Першыя згадкі: 1253
Краіна: Летува
Павет: Шавельскі
Раён: Кельменскі
Насельніцтва: 784 чал. (2001)
Часавы пас: UTC+2
летні час: UTC+3
Паштовы індэкс: LT-86026
Геаграфічныя каардынаты: 55°36′0″ пн. ш. 22°41′0″ у. д. / 55.6° пн. ш. 22.68333° у. д. / 55.6; 22.68333Каардынаты: 55°36′0″ пн. ш. 22°41′0″ у. д. / 55.6° пн. ш. 22.68333° у. д. / 55.6; 22.68333
Крожы на мапе Летувы
Крожы
Крожы
Крожы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Крожы — даўняе магдэбурскае места, колішні галоўны адміністрацыйны цэнтар Жамойці.

Назва рэдагаваць

Тапонім Крожы, магчыма, утварыўся ад назвы ракі Кражанты, але лінгвісты ня могуць патлумачыць такую трансфармацыю (скарачэньне) пачатковай назвы[1]. Зь іншага боку, назву ракі Кражанты (відаць, праз брак адэкватнага тлумачэньня зь летувіскай мовы) спрабуюць выводзіць ад назвы мястэчка[2].

Гісторыя рэдагаваць

Першы пісьмовы ўспамін пра Крожы (Crase) датуецца 1253 годам; былі ў ліку розных зямельных уладаньняў, падараваных Міндоўгам Тэўтонскаму ордэну[3]. З 1410 году зьяўляюцца зьвесткі пра Кроскую воласьць. Каля 1421 году тут заснавалі касьцёл.

З пачатку XV стагодзьдзя Крожамі валодалі Кезгайлы, у 1549 годзе Станіслаў Кезгайла тытуляваўся графам «на Крожах». З 1554 году — у валоданьні Завішаў і Шэметаў, з 1568 году — Радзівілаў.

У 1607 годзе жамойцкі біскуп М. Гедройц запрасіў у Крожы езуітаў. З 1608 году ў месьце працавала езуіцкая місія, а з 1618 году — калегіюм. Пры калегіюме дзейнічаў тэатар. У 1629—1742 гадох у Крожах месьцілася духоўная сэмінарыя Жамойкага біскупства.

У 1639 годзе тут заснавалі кляштар бэнэдыктынак, у 1758 годзе — дом марыявітак. У 1780 годзе атрымалі прывілей на таргі і кірмашы[4]. На 1790 год тут было 160 двароў[5].

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Крожы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі.

З 1918 году — у складзе Летувы.

Насельніцтва рэдагаваць

  • XIX стагодзьдзе: 1895 год — 3375 чал.[6]; 1897 год — 1761 чал.
  • XX стагодзьдзе: 1959 год — 998 чал.
  • XXI стагодзьдзе: 2001 год — 784 чал.

Турыстычная інфармацыя рэдагаваць

Славутасьці рэдагаваць

  • Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьв. Панны Марыі (1757—1763) і кляштар бэнэдыктынак
  • Калегіюм езуітаў (XVII ст.)

Страчаная спадчына рэдагаваць

  • Касьцёл езуітаў (захаваліся падмуркі)

Галерэя рэдагаваць

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Vanagas A. Lietuvos miestų vardai (antrasis leidimas). — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2004. P. 101—102.
  2. ^ Vanagas A. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius: Mokslas, 1981.
  3. ^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 284.
  4. ^ G. M., A. K. Ł. Kroże // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno. — Warszawa, 1883. S. 720.
  5. ^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 285.
  6. ^ Кроже // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1895 Т. XVIa. — С. 809—810.

Літаратура рэдагаваць