Вікіпэдыя

Монтаўт

Монтаўт (Монталт, Монталд, Мунталт) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Монтаўт
лац. Montaŭt
Montald
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Mont + Walt
Іншыя формы
Варыянт(ы) Монталт, Монталд, Мунталт
Зьвязаныя імёны Вальмунт
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Монтаўт»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Мундалд або Монталд (Mundoald, Montaldus[1]) і Валтмунд або Валмунт (Waltmund, Walmunt) — імёны германскага паходжаньня[2][3]. Іменная аснова аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) паходзіць ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[4] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[5], а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[6].

Германскі характар літоўскіх імёнаў з асновай -монт- (-мант-) — як і запазычаньне самой асновы з германскіх моваў — сьцьвердзілі францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн[7] і амэрыканскі лінгвіст Альфрэд Зэн[8].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае ўсходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Монтаўт складаецца з асноваў -мунд- (-мунт-, -монт-) і -тэўд- (-дэўт-, -тыд-) (імёны ліцьвінаў Таўтвід, Таўтывіл, Таўтгерд; германскія імёны Teutwidis, Theudowills, Teutgerdis), якая паходзіць ад гоцкага þiuda[9], германскага þeudo[10] 'род, народ'[11]. Такім парадкам, імя Монтаўт азначае «гарлівасьць роду»[12]. Адзначалася старажытнае германскае імя Teutmunt (Teut-munt)[13].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Montholth Jolvmgowdowicz (6 сьнежня 1410 году)[14]; Alexander Monthowd, capitaneus in Soleczniki (27 верасьня 1422 году)[15]; under dem hoptmanne Montawd czu Salsenik (1422—1429 гады)[16]; Montolth [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[17]; печать Монтовтова[18], Montholdi[19] (1 верасьня 1431 году); печат Монтовтова[20], Montolt Solcznicensis [tenutarii][21] (27 лютага 1434 году); печать Монтовтова, Allexander alias Muntholt (21 кастрычніка 1440 году)[22]; Mantaw[23]; Монътовту[24], Конъдрату Монътовтовичу[25], пану Товътвилу Монътовтовичу[26], пану Товтвилу Монътовътовичу[27], пану Михаилу Монътовтовичу[28], Бартошу Монътовтовичу[29] (Монътовт[23], Кондрат Монътовтович[30], Товтвил Монътовтович[31], Бартош Монътовтович[32]; 1440—1492 гады); Philipp a Bartoschow Montoltowycz (16 лістапада 1460 году)[33]; я пан Михайло Монтовтович (10 ліпеня 1463 году)[34]; пан Михайло Монтовтович (1474 год, 4 ліпеня 1475 году, 1 верасьня 1475 году[35], 25 жніўня 1484 году[36]); Бартош Монтовтович наместник моишакголский и дубенский (27 лютага 1477 году)[37]; Barthosz Montholthovycz (26 верасьня 1479 году)[38]; wedlia dworu Totfiła Montołtowicza krayczego jego krolewskiej mośczi (8 траўня 1481 году з вопісу 2-й паловы XVI ст.)[39]; Michaele Mvntolthowycz (Michael Muntholtowicz[30]; 17 ліпеня 1484 году)[40]; Бартошъ Монътовътовичъ (25 жніўня 1484 году)[41]; Georgius Montonthovicz (24 ліпеня 1499 году)[42]; Barthosch Montolt… dominis Georgio et Jacobo Montoltovyczi (13 жніўня 1499 году)[43]; панъ Бартошъ Монтовътовичъ (22 кастрычніка 1503 году[44], 11 верасьня 1504 году[45]); пану Монтовъту (22 кастрычніка 1503 году)[46]; пан Юрый Михайловичь Монтовтовича (26 чэрвеня 1508 году)[47]; пан Янувъ Михайловичъ Монтовтовича (20 траўня 1533 году)[48]; городня пановъ Монътовтовичовъ (1545 год)[49]; dominis… Andrea Mantholto (30 сьнежня 1554 году)[50]; Янъ Монтовтъ (1565 год)[51]; Шимко Лукашевичъ Монтовтовичъ (1567 год)[52]; панове Монтолтове, пан Ян, а пан Андрей (12 студзеня 1572 году)[53]; pan Andrzej Montołt (27 красавіка 1617 году)[54]; Jerzi Montow(t)[55], Jerzy Montowt[56] (20 кастрычніка 1655 году).

Носьбіты

рэдагаваць

Прыдомкам Монтаўт карыстаўся літоўскі шляхецкі род Юшкевічаў гербу Гадземба[62].

Монтаўты-Альхімовічы — літоўскі шляхецкі род[63].

У XVI ст. існавала «поле» Монтаўтавічы (Монтовтовичи) у Жамойцкім старостве[64].

На гістарычнай Ваўкавышчыне існуе вёска Монтаўты.

Глядзіце таксама

рэдагаваць

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ Les Registres de Grégoire IX. — Paris, 1908. S. 107, 191.
  2. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1135, 1509.
  3. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 358.
  4. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  7. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 102.
  8. ^ Senn A. Zur Bildung litauischer Gewässernamen // Annali. Sezione Slava. Istituto Universitario Orientale di Napoli. 2 (1959). P. 46.
  9. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 209.
  10. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 34.
  11. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  12. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 24.
  13. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1442.
  14. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 84.
  15. ^ Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku. — Poznań, 2004. S. 11.
  16. ^ Полехов С. Новые документы о Киевской земле XV века // Сфрагістичний щорічник. Вип. ІІ. — Киïв, 2012. С. 274.
  17. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
  18. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 136.
  19. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135—136.
  20. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 101.
  21. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 105.
  22. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 190.
  23. ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 271.
  24. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 21, 51.
  25. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 20.
  26. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 20.
  27. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 22.
  28. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 27.
  29. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 39.
  30. ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 273.
  31. ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 274.
  32. ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 272.
  33. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 267.
  34. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 55.
  35. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 69, 71.
  36. ^ Решение в. к. л. Казимира по поводу имени Гайна, Могильное, Словенеск, Илемница и Полонное (1484), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  37. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 75.
  38. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 371.
  39. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 1 (1380—1584). — Vilnius, 1998. P. 52.
  40. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 397.
  41. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 4 (1479—1491). — Vilnius, 2006. P. 118.
  42. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 128.
  43. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 546.
  44. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 369.
  45. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 315.
  46. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 369.
  47. ^ Акти Волинського воєводства кінця XV—XVI ст. — Київ, 2014. С. 62.
  48. ^ Акти Волинського воєводства кінця XV—XVI ст. — Київ, 2014. С. 73.
  49. ^ Литовська метрика. Книга 561: Ревізії українських замків 1545 року. — Київ, 2005. С. 150.
  50. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 35 (1551—1558 гг.). — Менск, 2020. С. 259.
  51. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 370.
  52. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 562.
  53. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 7, 1554—1572. — Lwów, 1910. S. 408.
  54. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 231.
  55. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 307.
  56. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 324.
  57. ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 7, т. 1. — Киев, 1886. С. 48.
  58. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 159, 344.
  59. ^ Описание документов архива западно-русских униатских митрополитов. Т. 1. — СПб., 1897. С. 44.
  60. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 260.
  61. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 4. ― Вильна, 1905. С. 60.
  62. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897. S. 80.
  63. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на А, Згуртаваньне беларускай шляхты
  64. ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 195.

Літаратура

рэдагаваць
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Монтаўт&oldid=2522089»