Талімонт (імя)
Талімонт (Талімунт) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча Та́льмант.
| Талімонт лац. Talimont | |
| Talamund | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Talo + Mund |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Талімунт, Тальмант |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Талімонт» | |
Паходжаньне
рэдагавацьТаламунд (Talamundus) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова тал- (дал-) (імёны ліцьвінаў Талейка, Дальман, Талмут; германскія імёны Taleke, Dalman, Talamot) паходзіць ад гоцкага tals 'дасьціпны, руплівы'[2] або ад германскага і стараангельскага deall 'славуты, ганарлівы'[3], а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) — ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[4] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[5]. Такім парадкам, імя Талімонт азначае «гарлівая дасьціпнасьць»[6].
Адпаведнасьць імя Талімонт германскаму імю Tolmunt (Tol-munt) сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[7]. Германскі характар літоўскіх імёнаў з асновай -монт- (-мант-) — як і запазычаньне самой асновы з германскіх моваў — таксама сьцьвердзіў амэрыканскі лінгвіст Альфрэд Зэн[8].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: haeredes de Swir Joannes Thalimonth… Stanko Thalimonth (да 20 сакавіка 1440 году[a])[9]; Thalymunth, duce de Swyr (28 верасьня 1449 году)[10]; Joannes Joannis Talimontowicz… et Joanne Talimonth (23 чэрвеня 1463 году[a])[11]; Joanne Talimontowicz (8 лютага 1494 году)[12]; княз Воитехъ Юревъ сын Талимонтовича (7 траўня 1503 году)[13]; Nos generosus dux Stanislaus Thalymonthowicz (22 ліпеня 1503 году)[14]; Шымъко Талмонътовичъ (1528 год)[15]; князь Ян Талимонтович (28 студзеня 1560 году)[16]; Томко Талмунтовичъ (1567 год)[17]; Testament Jana syna Talmuntowiczowego (2-я палова XVI ст.)[18]; z pułku imsci pana Melchiora Ludwika Delemunt — pułkownika iego królewskiey mosci (2 сьнежня 1661 году)[19]; Piotr Talmunt (28 жніўня 1663 году)[20]; ich mościów panów: Minhausa i Talmunta (10 верасьня 1709 году)[21]; jm pan Waleryan Talmunt, starosta Niwski (27 жніўня 1714 году)[22]; Antoni Talmunt (9 лютага 1791 году)[23].
Носьбіты
рэдагаваць- Талімонт († па 1449) — літоўскі князь; меў сыноў Станіслава, Юрыя і Яна, пачынальнік роду Тальмантаў
- Рыгор Шымкавіч Тальмантовіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1588 годзе[24]
- Андрэй і Пётар Рыгоравічы Тальмантовічы — расенскія зямяне, якія ўпамінаюцца на мяжы XVI—XVII стагодзьдзяў[25]
У XVI ст. існавала рака Дальмонта (Дальмонта) у Жамойцкім старостве[26].
На гістарычнай Лідчыне існуе вёска Тальманты.
Глядзіце таксама
рэдагавацьЗаўвагі
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 64.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 30.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 26.
- ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 102.
- ^ Senn A. Zur Bildung litauischer Gewässernamen // Annali. Sezione Slava. Istituto Universitario Orientale di Napoli. 2 (1959). P. 46.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 187.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 220.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 277.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 471.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 270.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 656.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 90.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 254 (40) (1559—1563). — Vilnius, 2015. P. 72.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 559.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 1 (1380—1584). — Vilnius, 1998. P. 128.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 18. — Вильна, 1891. С. 423.
- ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 17. — Витебск, 1888. С. 216.
- ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 3, т. 2. — Киев, 1868. С. 720.
- ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 22. — Витебск, 1891. С. 187.
- ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 487.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 2. ― Вильна, 1903. С. 16.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 7. ― Вильна, 1909. С. 311.
- ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 89.
Літаратура
рэдагаваць- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)