Гайла (імя)
Гайла, Гайл (Гайль, Гель) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
| Гайла лац. Gajła / Hajła | |
| Gailo | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Гайл, Гайль, Гель |
| Зьвязаныя імёны | Гелейка, Гейлін / Гайлун, Гелёлд, Гальвід, Гальвірд, Гельвіх, Гайлігін, Гелігуд, Галінт, Гайліман, Гайлімін, Галімонт Азгайла, Баргайла, Бергела, Бугайла, Бургела, Вазгайла, Відзігайла, Вігайла, Вілгайла, Вісгайла, Гудзігал, Дангель, Даўгайла, Жагель, Зыгел, Інгела, Канігайла, Карыгайла, Кезгайла, Кляўзгайла, Мангайла, Мантыгайла, Мінігайла, Маргела, Нагела, Наргайла, Нігайла, Рагайла, Радыгайла, Рымгайла, Рыгала, Савігайла, Саргель, Скіргайла, Стангель, Сунігайла, Сьвентагал, Сьвідрыгайла, Энгель, Юнгайла, Ягайла / Эйгела |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Гайла» | |
Паходжаньне рэдагаваць
- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Гайла, Гейла, Гойла, Гала або Гела, пазьней Гайль або Кайль (Gailo, Geilo, Goyla, Galo, Gelo, Geil, Keil) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова -гайл- (-гал-, -гел-) паходзіць ад гоцкага і бургундзкага gails 'жвавы, свавольны, ганарысты'[2]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Гелейка, Гейлін (Галін), Гайлун, Гелёлд, Гальвід, Гальвірд, Гельвіх, Гайлігін (Келікін), Гелігуд (Гелгод), Галінт, Гайліман (Галеман, Гельман), Гайлімін (Гальмін), Галімонт (Галімунт), Бургела, Відзігайла, Вігайла (Вігель, Вігал), Даўгайла (Даўгала, Дагала), Дзінгайла, Жагайла (Жагель, Загель), Зыгел (Жыгель, Жыгала), Інгела, Канігайла (Кунігель), Мангайла (Мангейла, Мангель), Мантыгайла, Маргела, Мінігайла (Мінгель), Нагела (Найгайла), Нігайла (Нігал), Радыгайла, Рыгала (Рыкайла), Савігайла, Саргель, Сунігайла (Сангел), Эйгела, Энгель, Юнгайла, Ягайла (Ягела). Адзначаліся германскія імёны Gelico, Gailin (Geilin, Galinno), Gelunus, Geloldus (Geilolt), Gelvidis, Geilwird, Geilwih, Gelikin, Gelgod, Galind (Geilindis), Gailamanns (Galiman, Gelman), Geleminus (Galmin), Galmund (Geilmundus, Gelmund), Burgel (Burgala), Widigail, Wigelo (Wigal), Dagalo, Dengel, Sagel, Sigelo (Sigala), Ingel (Ingeila), Kunigel, Manigel, Montigel, Mergell, Minigelus (Mengel), Nagal (Nagel), Negele (Niegel), Ratgeil, Ricgela (Rigail), Savigello, Sargeli, Sunigelle, Eigel, Engela, Jüngel, Egel (Agelo).
Адпаведнасьць імя Гайл германскаму імю Gailo сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[3].
Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Giela, Gielin[4]. У 1628 годзе ў Рускім ваяводзтве адзначаўся шляхецкі род Геляртаў (Gielarth)[5].
У Прусіі бытавалі імёны Gayle (1400 год)[6], Gaylicke[a] (1436 год)[8][9], Gaylenne[b] (1387 год)[10], Gelune[c] (1349 год)[11], Gelido[d] (1357 год)[11], Gaylemanne / Geileman[e] (1379 і 1540 гады)[10], Gaylemynne[f] (1360 год)[9], Eygayle / Eigel[g] (1331, 1419 і 1425 гады)[17], Mynnegayle / Minigal[h] (1391 год)[19], Nygayl[i] (1400 год)[21], Wigel[j] (1382 і 1394 гады)[23]. У 1617 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Casparus Gelsch, Borussus[24].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: чоловеки конюховъ илкговъскихъ на имя… Кгоила а Татка Римъдутевичовъ… Кгоила Римъдутевича (29 красавіка 1516 году і 12 студзеня 1520 году)[25]; Петко Кгоилевич[26], Кгоиль Ивашкович[27], Якубъ Кгаилович[28], Кгаиль Крутилович[29], Кгаиль Бутвиловичъ[30], Ян Кгаилевичъ… Кгаиль Межовичъ[31] (1528 год); земяне того ж повета Бельского… Мись Кголевичъ (25 лютага 1530 году)[32]; на мещанку жъ мерецкую Дороту Кгойлевую… тому Кгоилю (28 лютага 1531 году)[33]; Bohdan Gieliewicz (1558 год)[34]; Gielewicz Jan (1682 і 1684 гады)[35]; Goylewicze (1744 год)[36][k].
Носьбіты рэдагаваць
- Гайла († па 631) — брат караля вэстготаў Сьвінтылы
- Гайла († 782) — конэнтабль войска франкаў, які загінуў у бітве пад Зюнтэлем
- Гайла († 888) — біскуп Лянгры, сын графа Гайлы
- Пецька Гайлевіч — вялёнскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
- Гайль Івашкавіч — відуклеўскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Якуб Гайлавіч — дзірванскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Гайль Круцілавіч — каршоўскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Гайль Бутвілавіч — патумшаўскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Ян Гайлевіч — кельменскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Гайль Межавіч — кельменскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Гайль — мерацкі мешчанін, які ўпамінаецца разам з жонкай Даротай у 1531 годзе
- Юры Якубавіч Гайловіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1571 годзе[56]
- Ядвіга Янаўна Гайловіч — расенская зямянка, якая ўпамінаецца паміж 1584 і 1599 гадамі[57]
- Ян Гайловіч Яновіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1593 годзе[58]
- Станіслаў Лаўрынавіч Гайловіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1585 годзе[59]
- Ян Гелевіч (Jan Gielewicz) — віленскі мешчанін, які ўпамінаецца ў 1682 годзе[60]
Гайлы — уніяты Ракавіцкай парафіі[61].
Гойлы (Gojło) — прыгонныя зь вёскі Макарычаў, якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[62].
Келы (Kieł, Kiełł) — літоўскі шляхецкі род зь Лідзкага павету[63].
Гайлевічы (Gojlewicz) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[64].
Гайлі — літоўскі шляхецкі род[65].
На 1881—1909 гады існаваў фальварак Гелавічы ў Наваградзкім павеце Менскай губэрні[66][67], на 1903 год — засьценак Гайлаўшчына ў Новааляксандраўскім павеце Ковенскай губэрні[68].
На 1910 год існавала вёска Гойлева ў Аршанскім павеце Магілёўскай губэрні[69].
На гістарычнай Ашмяншчыне існуе вёска Гайлішкі, у гістарычнай Прусіі — Гайлёўка.
Заўвагі рэдагаваць
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Gelico[7]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Gailin[7]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Geluni[7]
- ^ Адзначалася германскае імя Gelithis[12]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Gailamanns[13]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Galmin[14]
- ^ Адзначалася германскае імя Eigel[15][16]
- ^ Адзначалася германскае імя Mengel[18]
- ^ Адзначалася германскае імя Niegel[20]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Wigelo[22]
- ^ Таксама:
- Згайла (параўн.: Dawid Żminigajło Jawgiel, т. б. z Minigajła[37]): у бояр нашихъ сомилишских, в Моклов Зъкгаиловичов (29 верасьня 1499 году)[38];
- Галіль: Галілевічы (Gallilewicz) гербу Сьлепаўрон — шляхецкі род з Ашмянскага павету[39];
- Геліта (адзначалася старажытнае германскае імя Gelithis[12]): у гістарычнай Прусіі існуюць вёскі Галітэн і Гайліты;
- Гелута: Giełuty (1744 год)[36];
- Гойлюш: Петръ Шымоновичъ Кгоилюшевича возны рукою властъною подписалъ (16 кастрычніка 1597 году)[40], Bartosz Goylusz (1667 год)[41];
- Гельбэд: Gelbed- (XV—XVI ст. паводле выпісу XIX ст.)[42];
- Галбут (адзначалася старажытнае германскае імя Gaubodus[43]): Юри Кголбута (1528 год)[44], Gielbut (1648 год)[45], у Польшчы адзначаецца прозьвішча Гелбуда (Giełbuda)[46].;
- Гальвіл: а Войтеха Гольвиловича, боярина господарского (15 лютага 1549 году)[47];
- Гайльвін: Jan Pawłowicz Mowgird z Gajlwin (1690 год)[48];
- Галвойна: купил былъ у Довка а в Мишъка Кгалвойновичовъ (сьнежань 1534 году)[49];
- Гайлегед: Gaylegedde Newelden zoen (23 студзеня 1406 году)[50];
- Галат: Gałaciszki (1744 год)[36];
- Кельмут (адзначалася старажытнае германскае імя Keilmot, Gelmod[51]): у актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналася зямля Кельмутышкі ў Жамойцкім старостве[52];
- Гойгал: Ambrozy Goigolowicz… Bolciel Goigal (2 жніўня 1597 году)[53];
- Люгайла (у Польшчы ў 1564 годзе адзначалася прозьвішча Lugel[54]): Lugajło (1674 год);
- Юргела: Józef Jurgiełowicz (1667 год)[55]
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 567.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 102.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 65.
- ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 5. — Warszawa, 1936. S. 279.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 28.
- ^ а б в Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 568.
- ^ Virtuelles Preußisches Urkundenbuch: Regesten 1436, Universität Hamburg
- ^ а б Pierson W. Altpreußischer Namenkodex // Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde. — Berlin, 1873. S. 502.
- ^ а б Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 28.
- ^ а б Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 31.
- ^ а б Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 98.
- ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 119.
- ^ Nielsen O. Olddanske personnavne. — Kjøbenhavn, 1883. S. 28.
- ^ Alhaug G. 10 001 navn: norsk fornavnleksikon. — Cappelen Damm, 2011.
- ^ Eigel, Nordic Names
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 27.
- ^ Knorr W. Die Familiennamen des Fürstenthums Lübeck. — Entin, 1876. S. 32.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 60.
- ^ Kapff R. Deutsche Vornamen: mit den von ihnen abstammenden Geschlechtsnamen sprachlich erläutert. — Nürtingen am Neckar, 1889. S. 65.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 71.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1578.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 117.
- ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 231.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 208.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 159.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 164.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 167.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 165.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 168.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 171.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 365.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 225 (6) (1528—1547). — Vilnius, 1995. P. 117—118.
- ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 245.
- ^ Pansevič V. Vilniaus miestiečių išsimokslinimas XVII—XVIII a. — Kaunas, 2017. P. 219.
- ^ а б в Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
- ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 303, 443.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 220.
- ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 3. — Rzeszów, 2001. S. 28.
- ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 474.
- ^ Błaszczyk G. Herbarz szlachty żmudzkiej. T. 2. — Warszawa, 2015. S. 222.
- ^ Būga K. Apie lietuvių asmens vardus. — Vilnius, 1911. P. 33.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 552.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 95.
- ^ Žemaičių vyskupijos vizitacijų aktai 1611—1651 m. // Fontes Historiae Lituaniae. Vol. XI, 2011. P. 293.
- ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 120.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 117.
- ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 49.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 227 (8) (1533—1535). — Vilnius, 1999. P. 158.
- ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. P. 123.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 569.
- ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 325.
- ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 467.
- ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 2: H—Mą. — Kraków, 2009. S. 365.
- ^ Błaszczyk G. Herbarz szlachty żmudzkiej. T. 2. — Warszawa, 2015. S. 505.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 4.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 143.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 145.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 171.
- ^ Testamenty w księgach miejskich wileńskich z XVI i XVII wieku. Katalog. — Warszawa, 2017. S. 56.
- ^ Лаўрэш Л. Прыход у Ракавічах // Лідскі летапісец. № 3―4 (95―96), 2021. С. 36―41.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 107.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 102.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 275.
- ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Ґ, Згуртаваньне беларускай шляхты
- ^ Słownik geograficzny... T. II. — Warszawa, 1881. S. 555.
- ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 31.
- ^ Алфавитный список населенных мест Ковенской губернии. — Ковна, 1903. С. 195.
- ^ Список населенных мест Могилевской губернии. — Могилев, 1910. С. 108.