5 верасьня
дата
| ← верасень → | ||||||
| Пн | Аў | Ср | Чц | Пт | Сб | Нд |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | ||||||
| 2024 год Усе дні | ||||||
5 ве́расьня — 249-ы дзень году (248-ы ў невысакосным годзе) паводле Грыгарыянскага календару. Да канца году застаецца 118 дзён.
Падзеі
рэдагаваць- 1557 — сустрэча прадстаўнікоў ВКЛ і Інфлянцкага ордэну пад Пазволем, якая скончылася заключэньнем Пазвольскай дамовы 14 верасьня
- 1580 — у часе Інфлянцкай вайны войскі Рэчы Паспалітай на чале са Стэфанам Баторам пасьля 2-хтыднёвай аблогі ўзялі Вялікія Лукі
- 1661 — скарбнік караля Францыі Людовіка XIV Нікаля Фуке арыштаваны ў Нанце д’Артаньянам, капітанам каралеўскіх мушкетэраў
- 1698 — расейскі цар Пётар I увёў падатак на бароды
- 1798 — у Францыі ўведзеная абавязковая воінская павіннасьць
- 1800 — Вялікая Брытанія захапіла Мальту
- 1839 — пачатак Першай опіюмнай вайны ў Кітаі
- 1905 — падпісаньнем Портсмуцкай дамовы скончылася расейска-японская вайна
- 1914 — пачалася бітва на Марне паміж Францыяй і Нямеччынай у часе Першай сусьветнай вайны
- 1918 — у Расеі абвешчаны «чырвоны тэрор»
- 1931 — Пастаянны трыбунал міжнароднага правасудзьдзя ў Гаазе адхіліў праект мытнага саюзу між Нямеччынай і Аўстрыяй
- 1932 — Француская Верхняя Вольта падзеленая паміж Кот д’Івуарам, Францускім Суданам і Нігерам
- 1939 — ЗША абвясьцілі пра неўмяшальніцтва ў вайну на эўрапейскім кантынэнце
- 1942 — першая параза японцаў у вайне ў Ціхім акіяне
- 1944 — Савецкі Саюз абвясьціў вайну Баўгарыі
- 1944 — Бэльгія, Нідэрлянды і Люксэмбург падпісалі дамову пра стварэньне мытнага хаўрусу Бэнілюкс
- 1945 — Ігар Гузенка, супрацоўнік савецкай амбасады, перабег у Канаду з дакумэнтамі, якія выкрывалі выведніцкую дзейнасьць савецкіх спэцслужбаў у Паўночнай Амэрыцы
- 1948 — Рабэр Шуман стаў прэм’ер-міністрам Францыі
- 1957 — Кубінская рэвалюцыя: паўстаньне на марской базе Сьенфуэґас. У ходзе баёў загінулі каля 200 маракоў, 600 цывільных асобаў і 100 жаўнераў урадавых войскаў
- 1958 — у ЗША ўпершыню апублікаваны раман Барыса Пастарнака «Доктар Жывага»
- 1960 — першым прэзыдэнтам Сэнэгалу абраны паэт Леапольд Сэдар Сэнгор
- 1960 — прэзыдэнт Конга Жозэф Касавубу звольніў лідара нацыянальна-вызвольнага руху і першага прэм’ер-міністра Конга Патрыса Лумумбу
- 1964 — гурт «The Animals» заняў першае месца ў амэрыканскім гіт-парадзе са сваёй вэрсіяй песьні «The House of the Rising Sun»
- 1972 — падчас Мюнхэнскай алімпіяды 8 тэрарыстаў палестынскае арганізацыі «Чорны верасень» узялі ў закладнікі 11 ізраільскіх спартоўцаў
- 1973 — у Альжыры пачалася чацьвертая канфэрэнцыя Руху недалучэньня
- 1975 — спроба замаху на прэзыдэнта ЗША Джэральда Форда
- 1977 — запушчаная аўтаматычная міжплянэтная станцыя «Вояджэр-1»
- 1978 — па прапанове прэзыдэнта ЗША Джымі Картэра ў Кэмп-Дэвідзе пачаліся мірныя перамовы паміж Эгіптам і Ізраілем
- 1978 — Папа рымскі Ян Павал I даў аўдыенцыю мітрапаліту Ленінградзкаму і Наўгародзкаму Нікадзіму. Гэта была першая за апошнія 500 год афіцыйная сустрэча высокіх прадстаўнікоў каталіцкай і Рускай праваслаўнай цэркваў. Падчас сустрэчы мітрапаліт Нікадзім раптоўна ўпаў і памёр на руках Папы
- 1980 — у Швайцарыі адкрыты для руху тунэль Сэн-Гатард, трэці ў сьвеце па даўжыні, працягласьцю 16,3 кілямэтры. Гэта дало магчымасьць трапляць з поўначы Швайцарыі ў яе паўднёвую частку прыкладна за 2 гадзіны
- 1981 — у Гданьску распачаўся I Нацыянальны кангрэс дэлегатаў «Салідарнасьці»
- 1981 — першая зафіксаваная сьмерць жыхара Азіі ад СНІДу
- 1984 — апошні аўстралійскі штат Заходняя Аўстралія скасаваў сьмяротнае пакараньне
- 1991 — Польшча і Летува аднавілі дыпляматычныя стасункі, якія былі напружанымі яшчэ зь міжваеннага пэрыяду
- Самараспусьціўся Зьезд народных дэпутатаў СССР
- 2000 — Тувалу прынятая ў чальцы Арганізацыі Аб’яднаных Нацыяў
- 2008 — Нікарагуа абвясьціла пра прызнаньне незалежнасьці Абхазіі і Паўднёвай Асэтыі
- 2017 — Вярхоўная Рада Ўкраіны ўхваліла Закон «Пра адукацыю», якім вызначана, што мовай адукацыі ва Ўкраіне становіцца дзяржаўная мова.
Нараджэньні
рэдагаваць- 973 — Аль-Біруні, харэзмскі навукоўца
- 1568 — Тамаза Кампанэльля, італьянскі тэоляг і паэт
- 1638 — Людовік XIV, кароль Францыі ад 1643 да 1715
- 1718 — Антоні Тадэвуш Пшазьдзецкі, дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, падканцлер вялікі літоўскі (з 1764), маршалак Трыбунала ВКЛ у 1739
- 1735 — Ёган Крыстыян Бах, нямецкі кампазытар
- 1774 — Каспар Давід Фрыдрых, нямецкі жывапісец-рамантык
- 1786 — Сяргей Увараў, расейскі дзяржаўны дзяяч, прэзыдэнт Пецярбурскай Акадэміі Навук
- 1817 — Аляксей Канстанцінавіч Талстой, рускі пісьменьнік
- 1860 — Кандрат Лейка, беларускі пісьменьнік і пэдагог
- 1872 — Карл Фрыдрых фон Сымэнс, нямецкі прадпрымальнік, палітык
- 1876 — Антанін Бэньямін Свойсік, заснавальнік чэскага скаўцкага руху
- 1879 — Іван Пуліхаў, рэвалюцыянэр, тэрарыст. Ягоным імем названая адна з вуліц Менску
- 1883 — Мэлвін Шэпард, амэрыканскі лёгкаатлет, чатырохразовы алімпійскі чэмпіён
- 1893 — Язэп Фарботка, беларускі нацыянальны дзяяч, паэт, фатограф, навуковец
- 1901 — Віталь Вольскі, беларускі празаік, драматург, літаратуразнавец, краязнавец, палітычны дзяяч
- 1901 — Арсен Канчэўскі, дзяяч рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі
- 1917 — Язэп Сажыч, беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, старшыня Рады БНР у 1982—1997
- 1938 — Данііл, мітрапаліт Такійскі і ўсяе Японіі
- 1946 — Фрэдзі Мэрк’юры, брытанскі рок-музыка, лідар гурту Queen
- 1948 — Бэніта Фэрэра-Вальднэр, аўстрыйская палітычная дзяячка
- 1951 — Майкл Кітан, амэрыканскі кінаактор («Бэтмэн», «Вяртаньне Бэтмэна»)
- 1957 — Леанід Марголін, расейскі музыка-мультыінструмэнталіст, кампазытар, аранжоўнік
- 1961 — Марк-Андрэ Амлан, канадзкі кампазытар і піяніст
- 1964 — Сяргей Лазьніца, украінскі кінарэжысэр
- 1967 — Матыяс Замэр, нямецкі футбаліст
- 1973 — Сэрафім (Беланожка), беларускі праваслаўны дзяяч, япіскап
- 1979 — Джон Кэр’ю, нарвэскі футбаліст, нападнік нацыянальнай зборнай Нарвэгіі
- 1988 — Фэліпэ Кайсэда, эквадорскі футбаліст, нападнік
- 1991 — Арсэн Якавенка, украінскі піяніст і кампазытар
Сьмерці
рэдагаваць- 1569 — Пітэр Брэйгель Старэйшы, флямандзкі мастак
- 1857 — Агюст Конт, францускі матэматык і філёзаф
- 1876 — Мануэль Блянка Энкаляда, першы прэзыдэнт Чылі
- 1917 — Марыян Смалухоўскі, польскі фізык-тэарэтык
- 1918 — Іван Васторгаў, расейскі сьвятар, палітычны дзяяч, ідэоляг манархізму і чарнасоценства, праваслаўны сьвяты
- 1919 — Васіль Чапаеў, расейскі афіцэр, герой Грамадзянскай вайны ў Расеі
- 1937 — Анатоль Дзяркач, беларускі паэт, сатырык, гумарыст, мэмуарыст
- 1951 — Іван Кухараў, падпалкоўнік авіяцыі, Герой Савецкага Саюзу
- 1963 — Міхаіл Дзяркач, адміністрацыйны палкоўнік арміі Ўкраінскай Народнай Рэспублікі
- 1975 — Георг Отс, эстонскі сьпявак
- 1992 — Фрыц Лэйбэр, амэрыканскі пісьменьнік
- 1994 — Шымшон Аміцур, ізраільскі матэматык, ляўрэат Ізраільскае прэміі
- 1997 — Маці Тэрэза, гуманітарная дзяячка, ляўрэат Нобэлеўскай прэміі міру 1979 году
- 2003 — Кір Булычоў, савецкі пісьменьнік-фантаст
- 2005 — Зьміцер Кісель, беларускі публіцыст, журналіст, гісторык
Сьвяты
рэдагаваць- Міжнародны дзень распаўсюджваньня пісьменнасьці і ведаў
- Індыя — Дзень настаўніка