4 верасьня

← верасень →
Пн	Аў	Ср	Чц	Пт	Сб	Нд
						1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30
2024 год Усе дні

4 ве́расьня — 248-ы дзень году (247-ы ў невысакосным годзе) паводле Грыгарыянскага календару. Да канца году застаецца 119 дзён.

Падзеі

476 — скінуты апошні рымскі імпэратар Ромул Аўгустул
1390 — Вітаўт з крыжацкім войскам захапіў Вільню і спаліў Крывы замак у часе грамадзянскай вайны ў ВКЛ
1774 — Джэймз Кук адкрыў Новую Каледонію
1776 — на беларускіх землях, якія адышлі да Расейскай імпэрыі пасьля першага падзелу Рэчы Паспалітай, створаная Полацкая губэрня
1781 — гішпанскія пасяленцы заснавалі Лос-Анджэлес
1810 — Абхазія ўвайшла ў склад Расеі
1821 — Аляксандар I абвясьціў зонай уплыву Расеі частку Паўночнай Амэрыкі і закрыў воды Аляскі для замежных караблёў
1870 — скінуты францускі імпэратар Напалеон III, абвешчаная Трэцяя француская рэспубліка
1882 — у Нью-Ёрку Томас Эдысан уключыў першае ў сьвеце камэрцыйнае электраасьвятленьне
1886 — правадыр апачаў Джэроніма здаўся амэрыканскаму войску
1888 — Джордж Істман зарэгістраваў гандлёвую марку «Кодак» і атрымаў патэнт на стужкавы фотаапарат
1890 — паводкаю быў пашкоджаны Карлаў мост у Празе
1918 — войскі ЗША высадзіліся ў Архангельску для ўдзелу ў грамадзянскай вайне ў Расеі
1928 — Саўнаркам Украіны зацьвердзіў новы «скрыпнікаўскі» правапіс (дзейнічаў да 1933 году)
1937:
- рэктары польскіх ВНУ вызначылі месцы для асобнага сядзеньня студэнтаў-жыдоў у аўдыторыях — так званыя «лававыя гета»
- у Лязане агентамі НКУС застрэлены адін зь лідэраў Камінтэрну І. Рэйс, які раней абвясьціў пра разрыў са Сталіным і пераход да трацкістаў
1938 — створана Ўкраінская Нацыянальная Абарона («Карпацкая Сеч»), якую ачоліў Сьцяпан Расоха
1939 — «крывавы панядзелак» у Чанстахове — жаўнеры Вэрмахту застрэлілі на вуліцах ад 300 да 500 жыхароў
1944:
- Баўгарыя абвясьціла пра сканчэньне вайны зь Вялікабрытаніяй і ЗША і скасавала хаўрус зь Нямеччынай
- брытанскія войскі ўвайшлі ў Антвэрпэн
- ангельскае кіраўніцтва пастанавіла адсылаць у СССР усіх ваеннапалонных расейскага паходжаньня
1946 — Міхаіл Зошчанка і Ганна Ахматава выключаныя з Саюзу савецкіх пісьменьнікаў
1951 — першая міжкантынэнтальная тэлевізыйная трансьляцыя. Ёй стала прамова амэрыканскага прэзыдэнта Трумэна
1956 — прадстаўленая ЭВМ IBM RAMAC 305, першы камэрцыйны кампутар з накапляльнікам на магнітных дысках
1958 — у Францыі прынятая новая канстытуцыя, якая стала пачаткам Пятае рэспублікі
1970 — сацыяліст Сальвадор Альендэ абраны прэзыдэнтам Чылі
1974 — уведзены ў эксплюатацыю першы рэактар Казладуйскай АЭС
1975 — у этэр выйшаў першы выпуск інтэлектуальнае гульні «Што? Дзе? Калі?»
1985:
- 52 чалавекі загінулі ў катастрофе летаку АН-26 у аўганскім Кандагары
- у Ізраілі адбылася грашовая рэформа: замест шэкелю ўведзены новы
1987 — Маціяс Руст, які прызямліўся на Чырвонай плошчы ўвесну, прыгавораны да 4 гадоў выпраўленчых працаў. Праз год ён быў вызвалены
1989 — 171 чалавек загінуў у катастрофе ІЛа-62M на Кубе
1991:
прынятая пастанова Савету Міністраў БССР «Пра ўвекавечаньне памяці Францішка Скарыны за мяжой»
- Сьвярдлоўску вернутая назва Екацярынбург
- у Армэніі нацыяналізаваная маёмасьць КПСС
- над будынкам Вярхоўнай Рады ў Кіеве ўзьняты жоўта-блакітны сьцяг
- прынятая дэклярацыя аб дзяржаўным сувэрэнітэце Крыму
1992:
- Падпісанае пагадненьне паміж КДБ Беларусі і Службай зьнешняй выведкі Расеі
- за злоўжываньне дзяржаўнымі сродкамі Тодар Жыўкаў асуджаны на 7 гадоў зьняволеньня
1996 — калюмбійскія партызаны заатакавалі дзяржаўныя вайсковыя базы ў адказ на захады антыкакаінавай вайны ў краіне
1997 — 8 чалавек забітыя і 150 параненыя ў трох атаках тэрарыстаў-самагубцаў з вайсковае групоўкі «Хамас» у цэнтры Ерусаліму
1998:
- заснаваная кампанія «Google»
- трыбунал ААН па вайсковых злачынствах у Руандзе асудзіў яе былога прэм’ера Жана Камбанда за акты генацыду ў 1994 годзе
1999 — у дагестанскім Буйнакску адбыўся тэрарыстычны акт, загінулі 64 чалавекі, параненыя каля 130
2009 — амэрыканскі дэсантнік Стывэн Грын асуджаны на 5 пажыцьцёвых тэрмінаў за зьверствы над цывільным насельніцтвам у Іраку

Нараджэньні

973 — Аль-Біруні, пэрсыдзкі навуковец, астраном
1714 — Міхал Карыцкі, беларускі паэт-лацініст
1762 — Жан Батыст Люі Масьле, рымска-каталіцкі дзеяч, біскуп
1768 — Франсуа Рэнэ дэ Шатабрыян, францускі пісьменьнік і палітык
1809 — Юльюш Славацкі, польскі паэт
1824 — Антон Брукнэр, аўстрыйскі кампазытар, арганіст і музычны пэдагог
1859 — Браніслаў Эпімах-Шыпіла, дзяяч беларускага нацыянальнага руху
1874 — Аляксандар Вішнеўскі, расейскі і савецкі вайсковы хірург, стваральнік знакамітай мазі
1877 — Карліс Улманіс, латвійскі палітык і дыктатар
1884 — Хведар Імшэнік, беларускі літаратуразнаўца, мэмуарыст, пэдагог
1891 — Антон Баліцкі, беларускі дзяржаўны дзяяч, публіцыст
1906 — Ігнат Дуброўскі, беларускі пісьменьнік, навукоўца ў сельскагаспадарчай галіне
1906 — Макс Дэбрук, нямецкі біёляг, ляўрэат Нобэлеўскае прэміі 1969 году
1913 — Стэнфард Мур, амэрыканскі біяхімік, ляўрэат Нобэлеўскае прэміі 1972 году
1917 — Генры Форд II, аўтамабільны канструктар
1917 — Мікалай Казак, беларускі мастак, клясык геамэтрычнага мастацтва
1927 — Джон Маккарці, амэрыканскі матэматык, тэарэтык электронна-вылічальных машынаў
1934 — Клайв Грэнджэр, брытанскі эканаміст, Нобэлеўскі ляўрэат
1936 — Сакрат Яновіч, беларускі пісьменьнік, публіцыст, грамадзкі дзяяч
1966 — Яна Дзягілева, сыбірская паэтка, сьпявачка, удзельніца гуртоў «Великие Октябри» й «Коммунизм»
1970 — Ігар Кавалера, бразыльскі бубнач (Sepultura)
1971 — Майк Тэйлар, паўночнаірляндзкі футбаліст, брамнік нацыянальнай зборнай Паўночнай Ірляндыі
1981 — Біёнсэй, амэрыканская сьпявачка
1987 — Марына Лінчук, беларуская фотамадэль

Сьмерці

422 — Сьв. Баніфацыюс I, рымскі папа
1555 — Павал Гальшанскі, князь, рымска-каталіцкі дзяяч Вялікага Княства Літоўскага
1727 — Крыстыяна Эбэргардына фон Брандэнбург-Байройт, жонка Аўгуста Моцнага, курфюрстка саксонская, ад 1697 году тытулярная каралева Польшчы і вялікая княгіня літоўская
1812 — Геранім Януш Сангушка, Князь прадстаўнік роду Сангушкаў, генэрал, апошні ваявода Валынскі
1831 — Юзэф Пешка, польскі і беларускі маляр, прадстаўнік акадэмічнага клясыцызму — асноўнага кірунку ў мастацтве Рэчы Паспалітай у канцы XVIII — пачатку XIX стагодзьдзяў
1888 — Ён Арнасон, аўтар і зьбіральнік ісьляндзкіх казак і сагаў
1891 — Міхаіл Каяловіч, расейскі гісторык беларускага паходжаньня
1907 — Эдвард Грыг, нарвэскі кампазытар, піяніст і дырыгент
1963 — Рабэр Шуман, прэм’ер-міністар Францыі, адзін з ідэолягаў стварэньня Эўразьвязу
1965 — Альбэрт Швайцэр, нямецкі грамадзкі дзяяч, Нобэлеўскі ляўрэат
1989 — Жорж Сымэнон, францускі пісьменьнік бэльгійскага паходжаньня
1997 — Міхась Раманюк, беларускі этнограф
2006 — Стыў Ірвін, аўстралійскі тэлевядоўца

Сьвяты

Аргентына — Дзень імігранта

Вонкавыя спасылкі

4 верасьня — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў