Пісар вялікі літоўскі

Пісар вялікі літоўскі (па-лацінску: notarius magnus) — ураднік у Вялікім Княстве Літоўскім і Рэчы Паспалітай.

Сьпіс пісараў і сакратароў вялікага князя Вітаўта

Конрад (von Frankenberg; пісар 1405)
Мікалай Цыбулька (пісар 1409—1429)
Ян Ліхтэнвальд (пісар 1410—1418)
Барталамей з Горкі (Бартольд; Бартко; пісар або сакратар 1421—1430)
Мікалай Мальдрык з Кобель (пісар або сакратар 1425—1430)
Лутка з Бжэзя (пісар або сакратар 1429—1430)
Ян Дамарат з Стадкова (пісар 1430)

Сьпіс пісараў і сакратароў вялікага князя Жыгімонта

Саул з Твардова (1432)
Мікалай з Блашковіц (1432—1436)

Сьпіс пісараў і сакратароў вялікага князя Свідрыгайлы

Снаксар (1438—1446)
князь Барыс (падканцлер 1438)
Федзька Казлоўскі (канцлер 1445)
Яшка (1452)

Сьпіс пісараў і сакратароў вялікага князя і караля Казімера

Сямён Сапега

Мікалай (сакратар або пісар 1441)
Пузыр (пісаў прывілеі 1440—1445)
Логвін (пісаў прывілеі 1440—1450)
Сапега (пісаў прывілеі 1440—1450)
Іван Кушлейка (пісар 1440—1460)
Копаць (пісаў прывілеі 1447—1460)
Якуб (пісар 1449—1466)
Мікіта (пісар 1449—1469)
Васька Паўловіч (пісар 1450—1473)

Багдан Сапега

Марцін з Лускі (з Лужка) (пісар 1457)
Панюта (пісар? 1465)
Кошка (пісар? 1470)
Янушка (пісар 1455—1464, 1482)
Пятрашка (Любіч) (пісар 1469—1486)
Багдан Сапега (Сапежыч) (пісар 1471—1486)
Федзька Ўладыка (пісар 1482—1486)
Федзька Сэнковіч (пісар 1482—1486)
Федзька (дзяк 1482—1486)
Тунгэль (пісар 1482—1486)
Федзька Аляшковіч (пісар 1482—1486)
Васька Дарашковіч (пісар 1482—1486)
Федзька Бэльцэвіч (пісар 1482—1486)
Івашка Ўладыка (пісар 1486)
Федзька Янушковіч (Янушкевіч; пісар 1486)
Івашка Сапега (Сапежыч, Сопега) (пісар 1486)
Леў (Леўка) Богавітыновіч (пісар каралеўскі 1487—1490)
Васька Баса (пісар 1490)
Манько Калусоўскі (пісар 1490 — да 1502)

Сьпіс пісараў і сакратароў вялікага князя і караля Аляксандра 1492—1506

Іван Сапега

Іван (Івашка) Яцковіч Уладыка (пісар 1486 — да 1599)
Фёдар (Федзька) Янушэвіч (Янушковіч) (пісар або сакратар 1486—1506)
Іван (Івашка) Сапега (Сопега, Сопежыч) (пісар 1486—1504)
Адам Якубовіч з Котры (пісар або сакратар 1492—1506)
Федзька Грыгаровіч (пісар 1492—1501)
Янушка (пісар 1494—1499)
Эразм Цёлак(pl) (Vitellinus; сакратар, пісар або пісар лацінскі 1495—1503)
Ігнаці Мекіцініч (пісар 1498)
Федзька Гаўрыловіч (1499)
Рыгор Ісаевіч Грамыка (Грынька; пісар 1499—1506)
Станіслаў Вэнэт (Вэнат, Вэнэтус; пісар 1501)
Богуш Богавітыновіч (пісар 1500—1506)
Леў (Леўка, Леўша) Богавітыновіч (пісар 1502—1503)
Копаць Васілевіч (пісар 1506)
Пётар Апаленскім (1506)
Нікольскі Васілевіч (1506)

Сьпіс пісараў і сакратароў вялікага князя і караля Жыгімонта 1506—1544

Пісараў рускіх

Копаць Васілевіч (1507—1530)
Богуш Богавітыновіч (1508—1509, 1509—1520)
Рыгор Ісаевіч Грамыка (1509—1528)
Іван (Івашка) Багданавіч Сапега (1507—1513)
Федзька Міхайловіч Сьвятоша (1508—1511)
Міхал Васьлевіч Сьвінюскі (1512—1521, 1531—1543)
Богухвал Дымітровіч (1514—1516, 1525—1528)
Іван Гарнастай (Гарнастаевіч) (1517 — 5.1558)
Васіль Пятровіч (1519)
Анікей Гарнастай (1531—1541)

Сакратароў і пісараў лацінскіх сьвецкіх

Іван Сямёнавіч Сапега (сакратар найвышэйшы 1506—1517)
Мікалай Мікалаевіч Міхновіч-Рачковіч (пісар лацінскі, 1508, сакратар 1508—1516)
Павал Нарушэвіч (пісар 1517, пісар лацінскі 1521—1524, сакратар або пісар 1532—1539)
Алёхна Крывец (1522)
Станіслаў Якубавіч Скоп (пісар лацінскі або сакратар 1523—1529)
Мікалай Сенковіч Андрошэвіч (Андрушовіч; пісар лацінскі 1527 — ?)
Вацлаў Мікалаевіч (з Машаголы; пісар лацінскі або сакратар 1535—1542)

Сакратароў і пісараў лацінскіх духоўных

Адам Якубовіч з Котры (сакратар і пісар 1507—1510)
Мікалай Жукоўскі (з Жукава) (сакратар 1506 — ?)
Ян Філіповіч (сакратар і пісар лацінскі 1508—1510)
Ваўжынец Мендзылескі (сакратар і пісар 1511—1524)
Ян Лявіцкі (пісар лацінскі 1524)
Станіслаў Тарло (сакратар 1524)
Мікалай Вяжгайла (сакратар каралеўскі 1524)
Ян Куніцкі (пісар каралеўскі 1525)
Ян Даманеўскі (з Даманава) (сакратар Я. К. М. 1540—1544)

Пісараў і сакратароў ніжэйшай ступені

Юшка (пісар каралеўскі 1508)
Грыцько Аляксевіч (дзяк 1509)
Ярэмія (пісар яўны 1509)
Федзька Івановіч (дзяк 1509, 1518)
Маноўскі Федаровіч (дзяк 1509)
Анікей Гарнастаевіч (пісаў прывілей 1517)
Закрэўскі (сакратар каралеўскі 1523)
Марцін Тур (пісар каралеўскі 1525, сакратар Я. К. М. 1543)
Андрэй Мацковіч (дзяк або пісар 1525—1529)
Мікалай (пісар яўны 1543)

Сьпіс пісараў вялікага князя і караля Жыгімонта Аўгуста 1544—1566

Валяр’ян Пратасевіч

Прыватных, канцэлярыі каралеўскай:

Глеб Ясмановіч (дзяк 1549)
Лукаш Гарабурда (дзяк 1550)
Марцін Валадковіч (дзяк 1559)
Міхал Багданавіч Гарабурда (ганец 1559, дзяк 1560—1563)
Базыль Янковіч-Дрэвіньскі (дзяк, сакратар 1.6.1564 і пісар)
Андрэй Васілевіч (дзяк 1571)
Войцех Пжэтоцкі (сакратар і пісар 1551)
Мікалай Мікалаевіч Пац (сакратар Я. К. М. 1555)
Войцех Мікалаевіч Нарбут (сакратар Я. К. М. 1559)
Адам Піліхоўскі (сакратар каралеўскі 1560—1565)
Сенька Цераховіч (пісар Я. К. М. да 1569)
Андрэй Мацковіч (сакратар Я. К. М. 1571)

Вышэйшых:

Астафей Валовіч

Іван Гарнастай(be) (? — 4.1558)
Ян Даманеўскі (з Даманава; 1545—1555)
Валяр’ян Пратасевіч-Сушкоўскі (спачатку пісар вялікай княгіні Боны, пісар і сакратар 1545—1549)
Леў Пацей(pl) (Леў Пацеевіч Тышкавіч; 1546—1550)
Мацей (пісар 1549)
Станіслаў Камароўскі (сакратар і пісар, 1550—1553)
Гермаген Іванавіч Гарнастай (пісар, 1551—1552)
Астафей Багданавіч Валовіч (пісар, 1551 — 11.3.1566)
Пётар Міхалавіч Сямашка (пісар каралеўскі, 1552—1554)
Ян Кміта (1554)
Вацлаў Мікалаевіч (пісар і сакратар, 1556)
Ян Мікалаевіч Гайка(pl) (пісар 1554 — 11.3.1566)
Ян Шымковіч (пісар 1554—1569)
Мікалай Нарушэвіч (сакратар гаспадарскі, пісар 1561—1566)

Сьпіс пісараў вялікіх літоўскіх 1566—1795

З 1566 была ўсталявана пастаянная колькасьць пісараў. (1) Першы зь іх Мікалай Нарушэвіч быў прызначаны падскарбіям 11.3.1566, але да самой сьмерці ў 1575 захоўваў урад пісара. Ягоныя наступнікі падскарбія далей таксама стала займалі ўрад пісара вялікага літоўскага.

Акрамя Нарушэвіча было намінавана яшчэ 5 пісараў, але ў часы вялікага князя Стэфана Баторыя іх колькасьць была скарочана да 4.

Спачатку не існавала пасьлядоўнасьці прызначэньня сьвецкіх і духоўных пісараў. Такая пасьлядоўнасьць была ўсталявана ў 1709.

2	3	4	5	6
Ян Шымковіч (? — 1569) Андрэй Іванавіч Обрынскі (1569—1589) Геранім Валовіч (23.4.1589 — 28.2.1605) Яўстах Валовіч (1.3.1605 — 1615) Аляксандар Гасеўскі(pl) (1615 — 15.6.1625) Крыштап Стэфан Сапега (23.9.1621 — 1627) Крыштап Гасеўскі(pl) (15.6.1615 — 24.5.1639) Ян Казімер Пац (5.1639 — 1653) Аляксандар Нарушэвіч (8.1.1654 — 3.1658) Андрэй Катовіч(pl) (3.1658 — 1572) князь Міхал Друцкі-Сакалінскі (1672—1690) князь Канстанцін Ян Шуйскі (5.11.1690 — 1695) Крыштап Дунін-Раецкі (1695 — 2.3.1701) Марцыян Дамінік Валовіч (2.3.1701 — 1703) Крыштап Дэспат-Зяновіч з Братошына(pl) (3.9.1703 — 18.11.1709) глядзі ніжэй сьпіс пісараў вялікіх духоўных	Міхал Гарабурда(pl) (1566—1585) Гальяш Пельгрымоўскі (26.2.1586 — 1608) князь Ян Друцкі-Сакалінскі(pl) (17.11.1608 — 1630) Станіслаў Нарушэвіч (29.9.1630 — 27.5.1650) Андрэй Казімер Завіша (2.6.1650 — 23.6.1678) Андрэй Казімер Асоўскі (1678—1683) Казімер Міхал Пац (1683—1710) Крыштап Канстантын Пац (15.3.1710 — 24.10.1724) князь Міхал Пузына(pl) (11.1.1717 — 1724) Антоні Аскерка (1724 — 11.10.1726) Міхал Копаць (11.10.1726 — 5-6.1727) Юры Тышкевіч (4.1728 — 8.10.1730) Юзэф Тышевіч(pl) (18.10.1730 — 8.7.1737) князь Тадэвуш Агінскі (8.7.1737 — 23.11.1744) князь Юры Радзівіл (1744; урад не прыняў) Ігнаці Ланеўскі-Воўк (22.11.1744 — 26.11.1746) Канстантын Людвік Плятэр (26.11.1746 — 1754) Юзэф Сасноўскі (1754 — 11.12.1764) князь Юзэф Радзівіл (11.12.1764 — 29.5.1773) Ігнаці Патоцкі (29.5.1773 — 20.11.1783) Ігнаці Мараўскі(pl) (20.11.1783 — 1787) Алёйзы Сулістроўскі (24.12.1787 — 1791) князь Станіслаў Войцэх Мірскі(pl) (10.1.1791 —)	Мацей Савіцкі (1566—1581) Леў Сапега (1581 — 2.2.1585) Габрыэль Война(pl) (26.2.1585 — 1589) Мацей Война (4.1589 — 3.6.1606) Януш Скумін-Тышкевіч (? — 2.1609 — 1621) Марцыян Трызна (15.1.1628 — 30.8.1641) Францішак Далмат-Ісайкоўскі (30.8.1641 — 1649) Ян Даўгела-Завіша (4.1649 — 21.4.1656) Юры Станіслаў Валовіч(pl) (1656—1656) Валерыян Станіслаў Юдзіцкі(pl) (8.3.1657 — 8.1673) Андрэй Казімер Гелгуд(pl) (1673—1705, 1705—1711) Канстантын Бенедыкт Бжастоўскі(pl) (20.5.1705 — 1705, 10.6.1711 — 20.3.1715) Юзэф Бжастоўскі (21.3.1715 — 3.1745) Міхал Скарбэк-Важыньскі (30.9.1746 — 1755) Ян Юдзіцкі (26.5.1755 — 5.15.1758) Міхал Бжастоўскі(pl) (5.12.1758 — 7.12.1762) князь Удальрык Крыштап Радзівіл (11.12.1762 — 1763) Антоні Тызэнгаўз (15.1.1763 — 20.12.1764) Мікалай Тадэвуш Лапацінскі (20.12.1764 — 8.10.1777) Міхал Пшазьдзецкі(pl) (10.1777 — 1777) Бенэдыкт Марыконі(pl) (10.10.1777 —)	Базыль Янковіч-Дрэвіньскі (1566—1576) Мікалай Ясінскі (1576—1597) Стэфан Пац (26.2.1615 — 24.12.1630) Крыштап Мікалай Сапега (10.3.1631 — 1631) Казімер Лявон Сапега (22.9.1631 — 1637) Крыштап Завіша(pl) (27.5.1637 — 9.1649) Піліп Казімер Абуховіч (9.1649 — 25.9.1653) Ян Мікалай Станкевіч (17.8.1653 — 1657) Цыпрыян Павал Бжастоўскі (25.5.1657 — 1672) Ян Уладзіслаў Бжастоўскі(pl) (9.6.1672 — 1699) Ян Стэфан Тызэнгаўз (4.1.1699 — 21.7.1714) Міхал Тызэнгаўз(pl) (21.7.1714 — 1724) князь Міхал Юзэф Масальскі (12.10.1726 — 8.7.1737) Людвік Хамінскі (8.7.1737 — 1739) Антоні Пшазьдзецкі (22.8.1739 — 1.9.1750) Антоні Міхал Пац (1.9.1750 — 2.1774) Аляксандар Скумін-Тышкевіч(pl) (9.3.1774 — 17.3.1775) Людвік Скумін-Тышкевіч (8.4.1775 — 8.12.1780) Вінцэнт Тышкевіч (8.12.1780 — 23.5.1781) Антоні Дзедушыцкі(pl) (23.5.1781 —)	Лаўрын Война(be) (15.12.1566 — 30.7.1576) Вацлаў Агрыпа (1576 — 15.7.1585) Эмануэль Бжастоўскі(pl) (? — 19.12.1689) колькасьць пісараў скарочана

Сьпіс пісараў вялікіх духоўных літоўскіх

Караль Панцажынскі

Караль Панцажынскі (19.11.1709 — 15.10.1720)
Багуслаў Гасеўскі (11.10.1720 — 1724)
Міхал Ян Зянковіч (1724—1730)
Антоні Война(pl) (17.4.1730 і 14.10.1730 — 10.6.1740)
Юры Мікалай Гільзэн (10.6.1740 — 1744)
Антоні Эразм Валовіч (19.9.1744 — 14.6.1748)
князь Ігнаці Масальскі (20.6.1748 — 14.12.1754)

Міхал Ян Зянковіч

Тамаш Ігнацы Зянковіч (13.12.1754 — 12.3.1762)
Павал Ксавэры Бжастоўскі (12.3.1762 — 8.8.1774)
Юзэф Казімер Касакоўскі (18.5.1775 — 3.1781)
Адам Станіслаў Нарушэвіч (24.3.1781 — 1788)
Міхал Хамінскі (21.6.1788 — 1790)
князь Каспар Гедройц(pl) (22.6.1790 —)

Глядзіце таксама

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Wolff J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego: 1385—1795. — Kraków, 1885.
Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. T. 1—31. — Poznań, 1879—1908.