Вікіпэдыя

Бутрым

прозьвішча і мужчынскае імя

Бутрым (Батрым) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Бутрым
лац. Butrym
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Buto + Rim
Іншыя формы
Варыянт(ы) Батрым
Зьвязаныя імёны Rimbot
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Бутрым»

Паходжаньне рэдагаваць

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Бота або Бута (Boto, Buto) і Рым (Rim) — імёны германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова -бут- (-бот-) (імёны ліцьвінаў Бутвід, Бутрык, Вільбут; германскія імёны Botvid, Butariks, Willebut) паходзіць ад усходнегерманскага but- з значэньнем 'корань, камель' (гепідзкае butilo 'камель')[2], а аснова -рым- (імёны ліцьвінаў Рымель, Рыман, Рымунд; германскія імёны Riemel, Rimann, Rimund) — ад гоцкага rimis 'спакой, стрыманасьць, непарухлівасьць'[3]. Такім парадкам, імя Бутрым азначае «непарушны корань»[4]. У гістарычным германскім арэале адзначалася імя Rimboto[5][6] (Rimbotus[7]). Тым часам сярод ліцьвінаў адзначалася імя Рымбутка: людемъ… Римъбутъкеевичъ з братомъ своимъ Пацомъ (4 жніўня 1546 году)[8].

Паходжаньне імя Бутрым ад складаньня германскіх імёнаў Bodo і Rimo сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[9].

Бытаваньне імя Бутрым (Бутримъ) адзначалася яшчэ за часамі Русі, прытым у мазавецкіх і падляскіх дыялектах польскай мовы «butrym, butryn» — гэта каржакаватае, плотнае дзіця; нязграбны, тоўсты чалавек, а паводле слоўніка Ўладзімера Даля «бутрим» — упарты, непаслухмяны, пахмурны чалавек. Летувіскія аўтары называюць усе пералічанымі славянскія словы і старажытнае рускае імя «балтызмамі»[10].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Buttrim (Летапісец вялікіх князёў літоўскіх); Butrim Souiczouicz (1387—1394 гады)[11]; па(н) Бутри(м) (20 траўня 1407 году)[12]; Butrim de Zirmuny[13], cum Butrymo[14], Butrim[15] (Butrym[16]; 2 кастрычніка 1413 год); Butrim[17] (22 верасьня, 24 кастрычніка і 27 лістапада 1414 году, 12 і 26 траўня 1415 году, 26 кастрычніка 1416 году[18], 19 красавіка 1437 году[19]); Johanne Buttrim de Szzyrmuni (26 студзеня 1416 году)[20]; Johannes Butrim Smolnensis (27 верасьня 1422 году)[21]; Buttrym[16]; Jorge Butrym (1432 год)[22]; Georgij fratris Butrim [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[23]; Georgius Butrym (22 сакавіка 1433 году)[24]; Wladislaus alias Butrin (1445 год)[25]; her Butrinco[17]; ego Anna filia generosa domini Butrimi legitima (1476—1477 гады)[26]; Бутримко Якубовичъ (9 верасьня 1488 году)[27]; Бутримъ Олехновичъ (2 ліпеня 1493 году)[28]; Бутрим Довкгин(т)ович (31 сакавіка 1495 году[29], 31 жніўня 1496 году[30]); Бутрымъ Якубовичъ Немировичъ (25 лістапада 1500 году)[31]; дворанина нашого Бутрима Якубовича (24 ліпеня 1501 году)[32]; Мартинъ Якубовичъ Бутримъ (16 красавіка 1502 году)[33]; купил в Ывашка а въ Бутрима Яновичовъ (11 верасьня 1504 году)[34], famuli domini Martini Butrim (25 траўня 1505 году)[35]; Бутрим(ъ) Немирович(ъ) (1506 год, 23 ліпеня 1507 году, 8 лютага і 15 траўня 1509 году, 19 кастрычніка 1510 году[36], 19 верасьня 1561 году[37]); Ego Nicolaus Butrym heres in Grawszyszki (1507 год)[38]; unum hominem, dictum Butrim (9 сьнежня 1519 году)[39]; Бутримъ Довнаровичъ[40] (1528 год); Бутрымъ (11 лютага 1531 году)[41]; Стецко Бутримович (1536—1537 гады)[42]; Бутрим Петрович (29 сакавіка 1542 году)[43]; люди добрые и тому моему листу добре сведоми… Бутрымъ Петрашевич… а Бутрыма Петровича (20 кастрычніка 1542 году)[44]; мещане Мозырские… Ходоръ Бутримовичь (1552 год)[45]; у Бутрыма Белевича (27 красавіка 1558 году)[46]; Butrym Piotrasskowic (1558 год)[47]; Aleksiey Butrymowicz (21 жніўня 1599 году)[48]; Петро Бутрименко… Максим Бутрименко… Лукян Бутрименко… Бутрим Попович (1649 год)[49]; Nicolaus Butrymowicz (1675—1677 гады)[50]; Zachar Butrym… Chalim Butrym… Łukian Butrym… Kuźma Butrym (1722 год)[51]; Butrymowicze… Butrymowszczyzna (1744 год)[52]; Parafia niemonoyska… Butrymowicze folwarczek (1784 год)[53].

Носьбіты рэдагаваць

Бутрымовічы (Butrymowicz) — прыгонныя зь вёскі Буракоў (Троцкі павет), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[58].

Бутрымы гербу Тапор — літоўскі шляхецкі род зь Вільні[59].

Бутрымы-Пакрамовічы[60] і Бутрымы-Строўпі[61] — літоўскія шляхецкія роды.

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналіся сёлы Бартламееўка або Бутрымаўка-Волчкавічы і Бутрымаўка або Балтрамееўка ў Рэчыцкім павеце[62].

У 1690 годзе ўпаміналася мясцовасьць Бабяны Бутрымавічы ў Жамойцкім старостве[63].

На 1900—1905 гады існавала вёска Бутрымы ў Ваўкавыскім павеце Гарадзенскай губэрні[64], на 1900 год — вёска і маёнтак Бутрымавічы ў Троцкім павеце Віленскай губэрні[65].

На 1904 год існавалі вёскі з назвай Бутрымава ў Бельскім і Духаўшчынскім паветах Смаленскай губэрні[66].

На 1909 год існаваў фальварак Бутрымаўшчына ў Менскім павеце Менскай губэрні[67].

На 1910 год існавалі вёска і фальварак Бутрымава (Бутрымова) у Сеньненскім павеце Магілёўскай губэрні[68].

На гістарычнай Ашмяншчыне існуе вёска Бутрымава, на гістарычнай Гарадзеншчыне — Бутрымаўцы. Назву Бутрыманцы маюць вёскі на гістарычных Віленшчыне і Троччыне.

Глядзіце таксама рэдагаваць

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 320—321, 1273.
  2. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16.
  3. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  4. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 20.
  5. ^ Geschichts-Quellen der Stadt Wien. Abt. 1. — Wien, 1877. S. 63.
  6. ^ Monumenta Boica. Vol. 26. — Monachii, 1826. S. 12—13, 646.
  7. ^ Cartulaire du Prieuré de Saint-Gilles de l’Hôpital de Saint-Jean de Jérusalem (1129—1210). — Paris, 1997. P. 5.
  8. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 30 (1480—1546 гг.). — Менск, 2008. С. 227.
  9. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 1, 1964. P. 19.
  10. ^ Ліцкевіч А. Комплекс звестак «Летапісца вялікіх князёў літоўскіх» пра нобіля Вайдылу: да праблемы верагоднасці і кантэксту // Studia Historica Europae Orientalis. Вып. 6, 2013. C. 154—155.
  11. ^ Поручная грамота за Братошу Койлутовича (1387—1394), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  12. ^ Українські грамоти XV ст. — Київ, 1965. С. 35.
  13. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 52.
  14. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
  15. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57, 69.
  16. ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 219.
  17. ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 253.
  18. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 298, 301, 317, 318, 329, 371.
  19. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 749.
  20. ^ Semkowicz W. Nieznane nadania Witolda dla osób prywatnych // Ateneum Wileńskie. Z. 3—4, 1931. S. 852.
  21. ^ Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku. — Poznań, 2004. S. 11.
  22. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 371.
  23. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
  24. ^ Послание князей и бояр Руси Базельскому собору в поддержку князя Свидригайла (1433), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  25. ^ Album studiosorum Universitatis Cracoviensis. T. 1. — Cracoviae, 1887. P. 2.
  26. ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 258.
  27. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 4 (1479—1491). — Vilnius, 2006. P. 68.
  28. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 74.
  29. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 67.
  30. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 151.
  31. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 148.
  32. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 271.
  33. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 183.
  34. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 37 (1552—1561). — Vilnius, 2011. P. 315.
  35. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 699.
  36. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 8 (1499—1514). — Vilnius, 1995. P. 208, 388, 395, 412, 414.
  37. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 37 (1552—1561). — Vilnius, 2011. P. 488.
  38. ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 227.
  39. ^ Pergamentų katalogas. — Vilnius, 1980. P. 98.
  40. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 95.
  41. ^ Беларускі архіў. Т. 2. — Менск, 1928. С. 50.
  42. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 74.
  43. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 27 (1541—1542). — Vilnius, 2016. P. 164.
  44. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 230 (11) (1542). — Vilnius, 2001. P. 57.
  45. ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 7, т. 1. — Киев, 1886. С. 627.
  46. ^ Брэгер Г. Невядомы інвентар маёнткаў Лебедзева і Хажовая 1558 г. // Гістарычна-археалагічны зборнік. Вып. 32, 2017. С. 203.
  47. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 389.
  48. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 630.
  49. ^ Реєстр Війська Запорозького 1649 року. — К., 1995. С. 291—292, 301, 306.
  50. ^ Žemaičių vyskupijos vizitacija 1675—1677 m. // Fontes Historiae Lituaniae. Vol. X, 2011. P. 646.
  51. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 27. — Витебск, 1898. С. 259.
  52. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  53. ^ Krahel A. Opisy parafii dekanatu trockiego w diecezji wileńskiej 1784 roku — edycja źródł historycznych. — Białystok, 2015. S. 55.
  54. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 2. ― Вильна, 1903. С. 179.
  55. ^ Яўген Анішчанка, Островно инвентарь 1714 г. в Витебском воеводстве, Архіў гісторыка Анішчанкі, 28 сакавіка 2021 г.
  56. ^ Лаўрэш Л. Падымны рэестр шляхты Лідскага павета, 1728 г. // Лідскі летапісец. № 3―4 (99―100), 2022. С. 43―60.
  57. ^ Яўген Анішчанка, Духовенство Гродненского повета в восстании 1794 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 22 лістапада 2016 г.
  58. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 394.
  59. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 435.
  60. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на П, Згуртаваньне беларускай шляхты
  61. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на С, Згуртаваньне беларускай шляхты
  62. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 13, 53.
  63. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 50, 292.
  64. ^ Указатель населенным местностям Гродненской губернии, с относящимися к ним необходимыми сведениями. — Гродна, 1905. С. 161.
  65. ^ Słownik geograficzny... T. XV, cz. 1. — Warszawa, 1900. S. 282.
  66. ^ Список населенных мест Смоленской губернии. — Смоленск, 1904. С. 81, 215.
  67. ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 21.
  68. ^ Список населенных мест Могилевской губернии. — Могилев, 1910. С. 181—182.

Літаратура рэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Бутрым&oldid=2503084»