Бутрым Якубавіч Неміровіч

(пам. 1520-я) цівун віленскі

Бутрым Якубавіч Неміровіч (у каталіцтве Ўладзіслаў[a]; да 1488 — па 23 верасьня 1523) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, цівун віленскі (1507—1510).

Бутрым Якубавіч Неміровіч
лац. Butrym Jakubavič Niemirovič
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся да 1488
Памёр па 23 верасьня 1523
Род Неміровічы
Бацькі Якуб Андрэевіч Неміровіч
Сьвятохна[d][1]
Жонка Марына

Бодэрым (Bauderrim[2][3][4]) і Рэмбод, Рымбот або Рымбота (Rembod, Rimbotus[5], Rimboto[6]) — імёны германскага паходжаньня[7][8]. Іменная аснова -бут- (-бот-) (імёны ліцьвінаў Бутвід, Бутрык, Вільбут; германскія імёны Botvid, Butariks, Willebut) паходзіць ад усходнегерманскага but- з значэньнем 'корань, камель' (гепідзкае butilo 'камель')[9] або ад асновы -буд- (-бод-)[10] (у старажытных тэкстах bod праз доўгае о пісалася як baud[11]), а аснова -рым- (імёны ліцьвінаў Рымель, Рыман, Рымунд; германскія імёны Riemel, Rimann, Rimund) — ад гоцкага rimis 'спакой, стрыманасьць, непарухлівасьць'[12]. Такім парадкам, імя Бутрым азначае «непарушны корань»[13] (тое ж, што і Рымбут).

Паходжаньне імя Бутрым ад складаньня германскіх імёнаў Bodo і Rimo сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[14].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Бутримко Якубовичъ (9 верасьня 1488 году)[15], Бутрымъ Якубовичъ Немировичъ (25 лістапада 1500 году)[16], Бутримъ Якубовичъ (24 ліпеня 1501 году)[17], Butrym Nyemirovicz (1506 год)[18], Бутрим[ъ] Немирович[ъ] (1506 год, 23 ліпеня 1507 году, 8 лютага і 15 траўня 1509 году, 19 кастрычніка 1510 году[19], 19 верасьня 1561 году[20]).

Біяграфія

рэдагаваць

Зь літоўскага баярскага роду, сын Якуба Андрэевіча. Меў братоў Андрэя, Яна і Вацлава. Як яго брат, з усяго відаць, памылкова ўпамінаецца Марцін Якубавіч[21].

Упамінаецца 25 лістапада 1500 і 24 ліпеня 1501 году як дваранін вялікага князя Аляксандра. Па сьмерці Аляксандра перайшоў у двор Жыгімонта Старога. З 30 траўня 1504 да 25 лістапада 1506 году быў крайчым вялікай княгіні, намесьнікам віленскім. 23 чэрвеня 1507, 19 кастрычніка 1510 і ў грамаце 1509 году значыцца цівуном віленскім каралеўскага двара. У 1516 году ўпамінаецца як баярын гаспадара караля яго міласьці.

Ажаніўся з Марынай. 8 сьнежня 1510 году разам з жонкай фундаваў алтар Сьвятой Ганны ў касьцёле ў Тэйкінах[22].

Мова і культура

рэдагаваць

Змацаваў дзьве ўласныя граматы пячацьцю з рускім надпісам: «ПЬ(ЧАТЬ)+В(Л)ОДНСЛАВЬ ЕЗУСЬ М(А)РЬӔ»[23].

Глядзіце таксама

рэдагаваць
  1. ^ Гэтае імя значыцца на ўласнай пячаці і ўпамінаецца ў грамаце яго брата Андрэя
  1. ^ Jaszczołt T. Ród Niemiry z Wsielubia. Niemirowiczowie i Szczytowie herbu Jastrzębiec do połowy XVI wieku (пол.) // Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich: 600 lat unii horodelskiej ― od Krewa do Zaręczenia wzajemnego Obojga Narodów / пад рэд. S. GórzyńskiWarszawa: DiG, 2015. — С. 204. — 312 с. — ISBN 978-83-7181-836-3
  2. ^ Reichert H. Lexikon der altgermanischen Namen. I. — Wien, 1987. S. 128.
  3. ^ Khallieva Boiché O. Imja et Name, Aux sources de l’anthropnymie germanique, anglo-saxonne et slave. — Presses de l’université Paris-Sorbonne, 2015. P. 375.
  4. ^ Köbler G. Germanisches Wörterbuch. 5. Auflage, 2014.
  5. ^ Cartulaire du Prieuré de Saint-Gilles de l’Hôpital de Saint-Jean de Jérusalem (1129—1210). — Paris, 1997. P. 5.
  6. ^ Profous A. Místní jména v Čechách, jejich vznik, původní význam a změny. Díl. V. — Praha, 1960. S. 263.
  7. ^ Schlaug W. Die altsächsischen Personennamen vor dem Jahre 1000. — Lund, 1962. S. 144.
  8. ^ Huth V. Die Düsseldorfer Sakramentarhandschrift D 1 als Memorialzeugnis. Mit einer Wiedergabe der Namen und Namengruppen (Taf. XIV—XXXII) // Frühmittelalterlichen Studien. Bd. 20. — Berlin; New York, 1986. S. 296.
  9. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16.
  10. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 21.
  11. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 59.
  12. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  13. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 20.
  14. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 1, 1964. P. 19.
  15. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 4 (1479—1491). — Vilnius, 2006. P. 68.
  16. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 148.
  17. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 271.
  18. ^ Собрание древних грамот и актов городов: Вильны, Ковна, Трок, православных монастырей, церквей и по разным предметам: Ч. 1. — Вильно, 1843. С. 21.
  19. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 8 (1499—1514). — Vilnius, 1995. P. 208, 388, 395, 412, 414.
  20. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 37 (1552—1561). — Vilnius, 2011. P. 488.
  21. ^ Корзинин А. Л. Двор великой княгини Литовской и королевы Польской Елены Ивановны // Вестник СПбГУ. История. Т. 67, вып. 3, 2022. С. 682.
  22. ^ Корзинин А. Л. Двор великой княгини Литовской и королевы Польской Елены Ивановны // Вестник СПбГУ. История. Т. 67, вып. 3, 2022. С. 682—683.
  23. ^ Корзинин А. Л. Двор великой княгини Литовской и королевы Польской Елены Ивановны // Вестник СПбГУ. История. Т. 67, вып. 3, 2022. С. 683.

Літаратура

рэдагаваць