Ян Бутрым
Ян Бутрым (? — да 1428) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, маршалак гаспадарскі (1412—1420), намесьнік смаленскі (1422—1423). На Гарадзельскай уніі атрымаў герб «Тапор».
 Герб «Тапор» | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | XIV стагодзьдзе |
| Памёр | да 1428 |
| Род | Бутрымы[d] |
| Бацькі | Бутрым (?) |
| Дзеці | Юры |
Вотчынныя ўладаньні знаходзіліся ў Жырмунах Лідзкага павету.
ІмяРэдагаваць
- Асноўны артыкул: Бутрым
Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Бутрым складаецца з фармантаў -бут-, які паходзіць ад усходнегерманскага but- з значэньнем 'корань, камель' (гепіцкае butilo — 'камель'), і -рым-, які паходзіць ад гоцкага rimis 'спакой, стрыманасьць, непарухлівасьць'[1]. Такім парадкам, імя Бутрым азначае «непарушны корань»[2].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Butrim Souiczouicz (1387—1394 гады)[3], па(н) Бутри(м) (20 траўня 1407 году)[4], Butrym[5] або Butrim (2 кастрычніка 1413 год)[6], Johannes Butrim (27 верасьня 1422 году)[7], Buttrym[5].
БіяграфіяРэдагаваць
Зь літоўскага баярскага роду. Яго бацькам, магчыма, быў пляменьнік маці Вітаўта Бутрым, забіты на загад Ягайлы ў 1382 годзе. Быў у сваяцтве з Монтаўтамі.
Упершыню ўпамінаецца ў канцы XIV ст. у паручыцельстве за Братошу Кайлутавіча. У 1410 годзе езьдзіў з пасольствам да караля Чэхіі Вацлава ў Прагу, у 1416 годзе — да вялікага магістра, у 1419 годзе — у Маскву. У 1412—1420 гадох быў маршалкам гаспадарскім, у 1422—1423 гадох — намесьнікам смаленскім. У 1414 годзе трапіў у палон да крыжакоў.
Паводле папскай булы ад 31 жніўня 1418 году, яго жонкай была русінка, якая адмовілася перайсьці ў каталіцтва, таму прасіў папскага дазволу скасаваць шлюб. У шлюбе меў сына Юрыя[8].
КрыніцыРэдагаваць
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16, 18.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 20.
- ^ Поручная грамота за Братошу Койлутовича (1387—1394), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
- ^ Українські грамоти XV ст. — Київ, 1965. С. 35.
- ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 219.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54, 57, 69.
- ^ Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku. — Poznań, 2004. S. 11.
- ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 220.
ЛітаратураРэдагаваць
- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
- Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада / пераклад А. Мікус. — 2-е выд. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 386 с. — ISBN 978-5-00076-015-4