Вікіпэдыя

Бода

мужчынскае асабовае імя (Bodo)

Бода (Бодзь), Буд (Будзь) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Бода
лац. Boda
Bodo
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Буд, Бодзь, Будзь
Вытворныя формы Бота
Зьвязаныя імёны Будзейка, Будзіла, Будзін, Будыш, Будзівід, Будзівіл, Бутгель, Будгін, Будзікід, Будар, Бутрым, Будрых
Арбут, Гедбуд, Гербуд, Дарбут, Дырбут, Жывінбуд, Ібут, Ізбут, Мельбут, Мінбут, Ромбут, Сонбут, Сырбут, Таўбут, Яўбут
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Бода»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Бода, Буда або Пода (Bodo, Budo[1], Podo) — імя германскага паходжаньня[2]. Іменная аснова -буд- (-бод-) паходзіць ад бургундзкага buda 'пасол, пасланьнік' або германскага bodo 'гаспадар'[3][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Будзейка (Будзіка), Будзіла (Будэль, Бодзель), Будзін (Бодзень), Будзівід, Будгін (Будкін), Будар, Будрых (Будрык), Гербуд, Жывінбуд. Адзначаліся германскія імёны Buddeke (Bodico), Bodilo (Bodila, Budel), Budin (Bodin), Bodwidus, Budgen (Bodkin), Buder, Buddrich (Budrick), Gerbodo, Switbodo. Апроч таго, існуе іменная аснова -бут- (-бот-), якая можа паходзіць ад асновы -буд- (-бод-)[5].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Bodo, Bodel, Bodusz, Bodardus[5], Gobelbud[6].

У Прусіі бытавалі імёны Bude (1347 год)[7], Budike[b] (1373 год)[7], Budisch (1336 год)[7], Rambod[c][11], Sambud[d][13], Sarybod[e][15], Warpoda / Warpote[f] (1216 і 1400 гады)[17].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Ян Будевичъ (1528 год)[18]; Iwan Budowicz… Chwiedzko Budowycz (1552—1555 гады)[19]; село Будевичовъ… села Будевичовъ (1554 год)[20]; Juchniel a Roman Budowiczy… Niester Budowicz (1558 год)[21]; Hapun Bodawicz (2 траўня 1558 году)[22]; Chwiedzko Budowicz… Iwan Budowicz (1561—1566 гады)[23]; Stanisław Bodewicz (1621 год)[24]; Michał Bodziewicz (1641 год)[25]; Alexander Bud (26 чэрвеня 1665 году)[26]; Zacharias Buda Czarniawski (17 сакавіка 1691 году)[27]; kamienicy nieboszczyka pana Jana Budy Czerniawskiego (20 кастрычніка 1701 году)[28]; pan Jan Buda (3 красавіка 1709 году)[29]; Bodzicze (1744 год)[30][g].

Носьбіты

рэдагаваць

Буды (Budo) гербу Бонча — літоўскі шляхецкі род зь Вільні[40].

Будзевічы (Budzewicz) — літоўскі шляхецкі род зь Віленскага павету[40].

Бадзевічы (Bodziewicz) — літоўскі шляхецкі род зь Віленскага ваяводзтва[41].

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпамінаўся маёнтак Будзевічы ў Менскім ваяводзтве[42].

На гістарычнай Віленшчыне існуё вёска Будышкі.

Заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае за найбольш адэкватнае тлумачэньне іменнай асновы -буд- зь летувіскай мовы budė́ti (bùdi) 'назіраць, пільнаваць'[4] (не адзначаючы, аднак, часу першай фіксацыі адпаведных словаў і іх значэньняў у летувіскіх слоўніках)
  2. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Bodico[8], пазьнейшае Buddeke[9]
  3. ^ Адзначаліся старажытная германскія імёны Rampodus і Rombodus[10]
  4. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Sambod[12]
  5. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Sarabod[14]
  6. ^ Адзначаліся старажытныя германскія імёны Warbod і Warpoto (Warboto)[16]
  7. ^ Таксама:
    • Будан: Будановіч (Budanowicz) — прозьвішча, зафіксаванае ў XIX стагодзьдзі ў ваколіцах Сувалкаў[31];
    • Бодат (адзначалася старажытнае германскае імя Bothad[32], пазьнейшае Bodet[33]): Бодат (Bodat) — прозьвішча, гістарычна зафіксаванае на тэрыторыі цяперашняй Летувы[34];
    • Будрым (адзначалася старажытнае германскае імя Bauderrim[35]): Минеико Будримович (1537—1538 гады)[36], Будрымы (Budrym) гербу Тапор — літоўскі шляхецкі род з ваколіцаў Шаўляў[37]

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ Kaufmann H. Altdeutsches Namenbuch: Bd. 1. Altdeutsche Personennamen. Ergänzungsband. — München, 1968. S. 98.
  2. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 320—321.
  3. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16.
  4. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 22.
  5. ^ а б Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 21.
  6. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 222.
  7. ^ а б в Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 20.
  8. ^ Andresen K. G. Die altdeutschen Personennamen in ihrer Entwickelung und Erscheinung als heutige Geschlechtenamen. — Mainz, 1873. S. 30.
  9. ^ Heintze A. Die deutschen Familien-Namen, geschichtlich, geographisch, sprachlich. — Halle, 1903. S. 114.
  10. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 134, 191.
  11. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 81.
  12. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 439, 484.
  13. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 85.
  14. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 440.
  15. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 90.
  16. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1534.
  17. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 116.
  18. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 90.
  19. ^ Писцовая книга Пинского и Клецкого княжеств, составленная Пинским старостою Станиславом Хвальчевским в 1552—1555 г. — Вильна, 1884. С. 20.
  20. ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 8. — Вильна, 1870. С. 18.
  21. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 348.
  22. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 38.
  23. ^ Писцовая книга бывшего пинского староства составленная по повелению короля Сигизмунда Августа в 1561—1566 годах пинским и кобринским старостой Лаврином Войной. Ч. 1. — Вильна, 1874. С. 30.
  24. ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 112.
  25. ^ Ординация королевских пущ: в лесничествах бывшего Великого Княжества Литовского. — Вильна, 1871. С. 216.
  26. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 26. — Витебск, 1895. С. 346.
  27. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 9. — Вильна, 1878. С. 503.
  28. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 9. — Вильна, 1878. С. 293—294.
  29. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 6. — Вильна, 1872. С. 509.
  30. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  31. ^ Professor Jerzy Wisniewski, List of the XIXth century Suvalki region family names, Suwalki Genealogical Society
  32. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 323.
  33. ^ Jean Tosti, Noms commençant par B, Dictionnaire des noms de famille de France et d’ailleurs
  34. ^ Lietuvių pavardžių žodynas. T. 1. — Vilnius, 1985. P. 284.
  35. ^ Ao. Prof. Dr. Hermann Reichert, Lexikon der altgermanischen Namen
  36. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 109, 290.
  37. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 57.
  38. ^ Яўген Анішчанка, Овчино инвентарь 1759 г. Полоцкое воеводство, Архіў гісторыка Анішчанкі, 21 чэрвеня 2017 г.
  39. ^ Яўген Анішчанка, Свяцк, Родивилки, Пещаны, Соничи, инвентарь, Архіў гісторыка Анішчанкі, 3 красавіка 2016 г.
  40. ^ а б Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 429.
  41. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 45.
  42. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 49.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Бода&oldid=2596267»