Вікіпэдыя

Даўгерд (імя)

Даўгерд (Даўгард, Доўгард, Даўгірд, Дагірд) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча Доўгерд (Доўгірд).

Даўгерд
лац. Daŭgierd / Daŭhierd
Daugaard
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Davo + Gardo
Іншыя формы
Варыянт(ы) Даўгард, Доўгард, Доўгерд, Доўгірд
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Даўгерд»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Даўгард (Daugaard) — імя германскага паходжаньня[1][2][3]. Іменная аснова -даў(г)- (імёны ліцьвінаў Даўгер, Даўмонт, Даўят; германскія імёны Dauharjis, Damondus, Dowyatt) паходзіць ад гоцкага daug 'годна', бургундзкага daugjis 'здольны, годны'[4], а аснова -гард- (-герд-, -герт-) (імёны ліцьвінаў Альгерд, Мундыгерд, Тэўтыгерд; германскія імёны Algardus, Mundgerd, Teutgerdis) — ад гоцкага gairdan 'падпяразваць' (пераноснае 'ахоўваць'), garda 'агароджа' (пераноснае 'ахова, бясьпека')[5]. Такім парадкам, імя Даўгерд азначае «здольны да аховы»[6].

Германскае (паўночнагерманскае) паходжаньне літоўскага шляхецкага прозьвішча Даўгірд (Dowgird) сьцьвярджалася яшчэ ў артыкулах «Жамойць» Усеагульнай энцыкляпэдыі Самуэля Аргельбранда (1868 год)[7] і «Літва» Геаграфічнага слоўніка Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў (1884 год)[8].

Паводле францускага лінгвіста-германіста Раймонда Шмітляйна, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, імя Даўгірд утварылася ад складаньня германскіх імёнаў Dago і Herti. Гэтае імя адпавядае англасаксонскаму Daegheard[9].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, сьцьвярджае германскае паходжаньне літоўскага імя Дагірд (Dagird) — ад нямецкага імя Dachert (побач з Tagart)[10].

У Польшчы адзначаюцца прозьвішчы Даўгерд (Daugerd), Даўгерт (Daugiert), Доўгерд (Dowgierd) і Доўгерт (Dowgiert)[11].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Daugeruthe[12][a] (Хроніка Лівоніі); Dougert Solkuteuicz (1387—1394 гады)[14]; Dowgirdi (Dowgird[15]; 18 студзеня 1401 году)[16]; Darigerdo marschalco curiae (20 красавіка 1424 году)[17]; Довкгардъ правил (17 верасьня 1427 году)[18]; Michalo Dewgerdowicz (15 траўня 1432 году)[19]; s[igillum] domini Dolgerdonis[20], Dawgerdi palatini Wilnensium [sigilla][21] (20 студзеня 1433 году); Dowgyrd palatinus Vilnensis (31 ліпеня 1433 году)[22]; Довкгирдъ, виленскии воевода (25 верасьня 1433 году)[23]; пан Довъкгирд (1433—1439 гады)[24]; s[igillum] domini Dawgerdi[25], Давгирд[26], Dawgerd Vilnensis [palatini]… Dewgerd Oschmanensis capitanei[27] (27 лютага 1434 году); Degerdt in Ossmiana tenutariis (16 красавіка 1444 году)[28]; Dawgerd (15 верасьня 1434 году)[29]; Dolgerth palatinus, Wylnenses (7 лютага 1435 году)[30]; Dewgerd Vilnensis palatinus (9 чэрвеня 1435 году)[31]; Dewgerd Wylnensis palatinus (15 лютага 1436 году)[32]; Ego Iohannes alias Dawgerd (1 ліпеня 1437 году)[33]; Dolgerdo capitaneo Vilnensi (9 ліпеня 1437 году)[34]; Dewgerd palatinus Wylnensis (6 сьнежня 1437 году)[35]; воеводе виленьскому пану Довкгирду (сакавік 1440 году)[36]; Dawgerd palatinus Vilnensis (13 ліпеня 1440 году)[37]; Довкгирдъ (1440—1447 гады)[38]; пан Довкгирдъ[39], Довкгирд Белевич[40], Довъкгирду да Дашку Еивильтовичомъ[41] (1440—1492 гады); Dawgerd Wylnensi (1441 год)[42]; Долъкгиръд[43] (Супрасьлеўскі летапіс), Daugierd Rodziewicz[44], Dalgerd[45] (паміж 1463 і 1467); nobilibus… Jadowk Fedko Dagirdowicz (18 ліпеня 1478 году)[46]; Dawgyrd Rodziewicz (29 траўня 1479 году)[47]; Hannus et Chwyedko Dagirdowiczi (6 лютага 1481 году)[48]; еgo Joannes Dagirdowicz (5 сакавіка 1481 году)[49]; ego Anna Dolgyrdowicz (9 кастрычніка 1486 году)[50]; на бояр волковыиских, на Довкгирда а на Янушка Пашковичов (2 кастрычніка 1495 году)[51]; Dowgierd (Хроніка Быхаўца)[52]; dominorum Hanus et Chwyethko Dawgyerdowycz… Hanus Dawgyerdowycz (10 траўня 1503 году)[53]; pana Hannusza a pana Fedka Dagyrdowycza (па 10 траўня 1503 году)[54]; Andream Dowgerdowycz (1 жніўня 1521 году)[55]; Довкгорд… Довкгордовъ сын (22 сакавіка 1525 году)[56]; Янъ Довгердовичъ (14 студзеня 1529 году)[57]; Богдан Довкгиръдович (16 жніўня 1530 году)[58]; сын Станислава Долкгирдовича… Долкгирдовича (23 лістапада 1536 году)[59]; Thomko Dagyerdowycz… Naczko Dagyerdowycz… Yeraszmus Bogdanowycz Dogierd (1552—1555 гады)[60]; Lenarth Dogierth (26 сакавіка 1554 году)[61]; Размусъ Довгердъ (23 жніўня 1560 году)[62]; пана Размуса Богдановича Довкгерда (4 красавіка 1567 году)[63]; Szadzibor Dowgird (1 ліпеня 1569 году)[64]; dworzanin nasz Lenart Stanisławowicz Dawgierd (5 жніўня 1569 году)[65]; листъ отъ Еразмуса Довкерда (3 траўня 1587 году)[66]; Sczepan Pawlowicz Dowgierdowicz Miesczanin Kowienski (1587—1591 гады)[67]; Долгерд, гетман (Хроніка літоўская і жамойцкая)[68]; pana Samuela Dowgierda… Dowgierd (9 студзеня 1630 году)[69]; pana Dolgierda… s panem Samuelem Dolgierdem… pana Samuela Dołgierda (1641 год)[70]; pani Maryny Dołgiertowny… pana Alexandra Dołgierda (23 сакавіка 1651 году)[71]; Томаш Долгартовичь (1655 год)[72]; jmp. Dołgierd, cześnik czernihowski[73], jejmp. Marianna Dołgierdówna Brzescka, czesznikowa pińska[74] (1673 год); Ewy Dowgierdówny Pruszyńskiey (26 жніўня 1689 году)[75]; Ian Daugierd… Alexander Daugierd (1697 год)[76]; Frater Felicianus Daugierd (каля 1700—1702 гадоў)[77]; Kazimierzowi i Ewie Dowgierdównie Pruszyńskim (22 сакавіка 1704 году)[78]; Alexandra y Ioanny Dziakiewiczowny Dawgierdow… Alexandra Dawgierda (11 ліпеня 1707 году)[79]; Laurentius Dowgiert (17 ліпеня 1707 году)[80]; для п. Долъгерта (1710 год)[81]; Josephus Dougiert (1713 год)[82]; Ian Dawgiert Sędzia Kapturowy Lidzki (1764 год)[83]; Michał Dowgierd (4 кастрычніка 1765 году)[84]; panóm Dowgierdóm… pan Andrzey Dowgierd (20 жніўня 1771 году)[85]; Wincenty Dowgiert (9 лютага 1791 году)[86]; Franciscus Dowgird (15 траўня 1796 году)[87]; Krzysztof Daugird (1803 год)[88]; Jakub Dawgird (1808 год)[88]; Dawgiert (1885—1889 гады)[89]; Dowgierd (1912 год)[90].

Носьбіты

рэдагаваць

У канцы XVIII ст. на гістарычнай Полаччыне адзначаўся шляхецкі род Доўгертаў[100].

Доўгерды (Dowgierd) і Доўгірды (Dowgird) гербу Лебедзь — літоўскія шляхецкія роды з Троцкага павету[101].

Доўгерды гербу Лебедзь зьменены — літоўскі шляхецкі род.

Вёскі з назвай Даўгердзішкі існуюць на гістарычных Ашмяншчыне і Лідчыне.

Глядзіце таксама

рэдагаваць

Заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ Паводле Вячаслава Насевіча, гэта германізіраваная форма літоўскага імя Даўгерд[13]

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ Barber H. British Family Names: Their Origin and Meaning, with Lists of Scandinavian, Frisian, Anglo-Saxon and Norman Names. — Longon, 1894. P. 113.
  2. ^ Møller N. Kalaalit aqqi. — Oqaasileriffik, 2015.
  3. ^ Daugaard, Nordic Names
  4. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 112.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 22.
  7. ^ Encyklopedyja powszechna. T. 28. — Warszawa, 1868. S. 975.
  8. ^ Słownik geograficzny... T. V. — Warszawa, 1884. S. 330.
  9. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 1, 1964. P. 20.
  10. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 24.
  11. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 87, 95.
  12. ^ Договор литовского князя Даугеруте с Великим Новгородом (1213/1214), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  13. ^ Насевіч В. Пытанняў больш, чым адказаў // Беларускі гістарычны агляд. Т. 5. Сш. 1 (8). — Менск, 1998. — С. 210—226.
  14. ^ Поручная грамота за Братошу Койлутовича (1387—1394), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  15. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 154.
  16. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 38.
  17. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 290.
  18. ^ Українські грамоти. Т. 1. — Київ, 1928. С. 109.
  19. ^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 191.
  20. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 91.
  21. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
  22. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 147.
  23. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 532.
  24. ^ Пожалование четырех человек виленскому подконюшему Яньку (1433—1439), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  25. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 100.
  26. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 101.
  27. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 105.
  28. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 206.
  29. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 154.
  30. ^ Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 2. — Cracoviae, 1891. P. 343.
  31. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 158.
  32. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 165.
  33. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 106.
  34. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 169.
  35. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 108.
  36. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 537.
  37. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 189.
  38. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 183.
  39. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 19, 20—27, 29—31, 34—36, 38, 42—43, 49, 52—56, 58, 60—66, 68.
  40. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 48.
  41. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 55.
  42. ^ Собрание древних грамот и актов городов: Вильны, Ковна, Трок, православных монастырей, церквей и по разным предметам: Ч. 1. — Вильно, 1843. С. 9.
  43. ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 244.
  44. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 284.
  45. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 286.
  46. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 367.
  47. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 368.
  48. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 372.
  49. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 374.
  50. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 412.
  51. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 119.
  52. ^ ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 156—157.
  53. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 638.
  54. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 639.
  55. ^ Pergamentų katalogas. — Vilnius, 1980. P. 102.
  56. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 4 (1479—1491). — Vilnius, 2006. P. 158.
  57. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 72.
  58. ^ Беларускі архіў. Т. 2. — Менск, 1928. С. 18.
  59. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 21 (1536—1537). — Vilnius, 2019. P. 32.
  60. ^ Писцовая книга Пинского и Клецкого княжеств, составленная Пинским старостою Станиславом Хвальчевским в 1552—1555 г. — Вильна, 1884. С. 64, 66—67, 291.
  61. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 6, 1549—1577. — Lwów, 1910. S. 175.
  62. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 220.
  63. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 290—291.
  64. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 356.
  65. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 52 (1569—1570). — Vilnius, 2004. P. 59.
  66. ^ Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 26. — Вильна, 1899. С. 280.
  67. ^ Ragauskaitė A. XVI a. II pusės Kauno miestiečių lietuviškos kilmės asmenvardžiai // Acta Linguistica Lithuanica. Nr 41 (1999). P. 146.
  68. ^ ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 73—74.
  69. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 23. — Витебск, 1892. С. 295.
  70. ^ Ординация королевских пущ: в лесничествах бывшего Великого Княжества Литовского. — Вильна, 1871. С. 224, 226, 228, 233.
  71. ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 6. — Вильна, 1869. С. 346, 349.
  72. ^ Памятники истории Восточной Европы. Источники 15—17 вв. Том 4. (Monumena Historica Res Gestas Europae Orientalis Illustrantia). Крестоприводная книга шляхты Великого княжества Литовского 1655 г. — Москва — Варшава, 1999. С. 62.
  73. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo brzeskie litewskie 1667—1690 r. — Warszawa, 2000. S. 133.
  74. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo brzeskie litewskie 1667—1690 r. — Warszawa, 2000. S. 144.
  75. ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 6, т. 1. Приложение. — Киев, 1876. С. 200.
  76. ^ Volumina legum: przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarow w Warszawie, od roku 1732 do 1782, wydanego. T. 5. — Petersburg, 1860. S. 424.
  77. ^ Memoriale Fratrum Minorum Conventualium Vilnensium (1702—1832). — Vilnae, 2020. P. 90.
  78. ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 1, т. 4. — Киев, 1871. С. 233.
  79. ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 6, т. 1. Приложение. — Киев, 1876. С. 288.
  80. ^ Kaminskas-Krinčius A. Seniausiosios išlikusios originalios 1705—1726 m. Stakliškių bažnyčios krikšto metrikų knygos fragmento (1705—1710) publikacija. Bibliotheca Lituana. T. 2 (2012). P. 466.
  81. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 18. — Витебск, 1888. С. 94.
  82. ^ Гурская Ю. Многоязычие в Великом княжестве Литовском в зеркале древних фамилий // Acta Baltico-Slavica. Nr. 37 (2013). С. 5.
  83. ^ Volumina legum: przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarow w Warszawie, od roku 1732 do 1782, wydanego. T. 7. — Petersburg, 1860. S. 61.
  84. ^ Рыбчонак С. Акт кампуту шляхты Наваградскага ваяводства ад 4 кастрычніка 1765 г. // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 99.
  85. ^ Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 35. — Вильна, 1910. С. 194.
  86. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 485—486.
  87. ^ Stakliškių Švč. Trejybės bažnyčia, 1795—1798 m. jungtuvių įrašai, Nepriklausomas virtualus archyvas GENMETRIKA
  88. ^ а б Daugi, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  89. ^ Parafia sorokpolska. Wykaz miejscowości i rodzin zamieszkałych w 1885—1889 r., Genealogia Wileńszczyzny
  90. ^ Parafia święciańska w 1912 r., Genealogia Wileńszczyzny
  91. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 84.
  92. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 4. ― Вильна, 1905. С. 306.
  93. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 242.
  94. ^ а б в г Dunin Borkowski J., Dunin Wąsowicz M. Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III // Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. T. 1 (1908—1909). — Lwów, 1910. S. 43.
  95. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 4. Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2003. S. 146.
  96. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 4. Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2003. S. 185.
  97. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 4. Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2003. S. 71.
  98. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 4. Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2003. S. 153.
  99. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 4. Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2003. S. 324.
  100. ^ Анішчанка Я. Шляхецкія ваколіцы ўсходнебеларускіх губерняў 1783—1785 і 1798—1799 // Годнасьць. № 1 (3), 1997. С. 29.
  101. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 260.

Літаратура

рэдагаваць
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Даўгерд_(імя)&oldid=2583513»