Даўгерд (староста ашмянскі)

Даўгерд (? — па 16 красавіка 1444) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, староста ашмянскі (1434—1444).

Даўгерд
лац. Daŭgierd / Daŭhierd
Асабістыя зьвесткі
Памёр па 1444
Дзеці Ганус, Фёдар (Хведзька), Кацярына

Даўгард (Daugaard) — імя германскага паходжаньня[1][2][3]. Іменная аснова -даў(г)- (імёны ліцьвінаў Даўгер, Даўмонт, Даўят; германскія імёны Dauharjis, Damondus, Dowyatt) паходзіць ад гоцкага daug 'годна', бургундзкага daugjis 'здольны, годны'[4], а аснова -гард- (-герд-, -герт-) (імёны ліцьвінаў Альгерд, Мундыгерд, Тэўтыгерд; германскія імёны Algardus, Mundgerd, Teutgerdis) — ад гоцкага gairdan 'падпяразваць' (пераноснае 'ахоўваць'), garda 'агароджа' (пераноснае 'ахова, бясьпека')[5]. Такім парадкам, імя Даўгерд азначае «здольны да аховы»[6].

Германскае паходжаньне імя Даўгірд сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[7]. Германскае (паўночнагерманскае) паходжаньне літоўскага шляхецкага прозьвішча Даўгірд (Dowgird) сьцьвярджалася яшчэ ў артыкуле «Літва» энцыкляпэдыі Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў (1884 год)[8].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Dewgerd Oschmanensis capitanei (27 лютага 1434 году)[9]; Degerdt in Ossmiana tenutariis (16 красавіка 1444 году)[10].

Біяграфія

рэдагаваць

Зь літоўскага баярскага роду. Меў братоў Наруша і Доўкшу. Карыстаўся геральдычным знакам, які паходзіў з часоў да Гарадзельскай унііі (1413 год).

Упершыню ўпамінаецца ў Гарадзенскай умове (1434 год). У 1434—1444 гадох быў старостам ашмянскім.

Меў сыноў Гануса і Фёдара (Хведзьку), а таксама дачку Кацярыну[11].

Мова і культура

рэдагаваць

Да акту Гарадзенскай умовы (1434 год) прывесіў пячаць з рускім надпісам[12][13]:

ДАВГИРД (…) ЛЕВИЧ
  1. ^ Barber H. British Family Names: Their Origin and Meaning, with Lists of Scandinavian, Frisian, Anglo-Saxon and Norman Names. — Longon, 1894. P. 113.
  2. ^ Møller N. Kalaalit aqqi. — Oqaasileriffik, 2015.
  3. ^ Daugaard, Nordic Names
  4. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 112.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 22.
  7. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 1, 1964. P. 20.
  8. ^ Słownik geograficzny... T. V. — Warszawa, 1884. S. 330.
  9. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 105.
  10. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 206.
  11. ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 244.
  12. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 205.
  13. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 101.

Літаратура

рэдагаваць