Вугоршчына

краіна ў Цэнтральнай Эўропе

Вуго́ршчына, або Венгрыя (ад польскага Węgry), таксама Мадзя́ршчына[2][3][4][5][6] (па-вугорску: Magyarország; Аўдыё Hu-Magyarország.ogg ) — дзяржава ў Цэнтральнай Эўропе[7], якая займае плошчу ў 93030 км² і мяжуе з Славаччынай на поўначы, Украінай на паўночным усходзе, Аўстрыяй на паўночным захадзе, Румыніяй на ўсходзе, Сэрбіяй на поўдні, Харватыяй на паўднёвым захадзе і Славеніяй на захадзе[8]. Маючы каля 10 мільёнаў чалавек насельніцтва, Вугоршчына адносіцца да дзяржавы сярэдняга памеру. Афіцыйная мова краіны — вугорская, якая зьяўляецца найбольш шырока распаўсюджанай мовай з уральскай моўнай сям’і ў сьвеце[9]. Сталіца краіны — Будапэшт, значны эканамічны цэнтар, які клясыфікуецца як вядучы глябальны горад. Да асноўных гарадоў таксама адносяцца Дэбрэцэн, Сэгед, Мішкальц, Пэч і Д’ёр. Сучасныя межы Вугоршчыны былі ўсталяваныя ў 1920 годзе паводле Трыянонскай дамовы пасьля Першай сусьветнай вайны, калі краіна страціла каля 71% сваёй тэрыторыі, 58% насельніцтва і 32% этнічных вугорцаў[10].

Вугоршчына
лац. Vuhorščyna

Magyarország
Сьцяг Вугоршчыны Герб Вугоршчыны
Сьцяг Герб
Дзяржаўны гімн: «Himnusz (Isten, áldd meg a magyart)»
Месцазнаходжаньне Вугоршчыны
Афіцыйная мова Вугорская
Сталіца Будапэшт
Найбуйнейшы горад Будапэшт
Форма кіраваньня Парлямэнцкая рэспубліка
Янаш Адэр
Віктар Орбан
Плошча
 • агульная
 • адсотак вады
109-е месца ў сьвеце
93 030 км²
0,74%
Насельніцтва
 • агульнае (2013)
 • шчыльнасьць
88-е месца ў сьвеце
9 908 798[1]
108/км²
СУП
 • агульны (2011)
 • на душу насельніцтва
Сьпіс краінаў паводле СУП
$195,640 млрд
$19 891
Валюта форынт (HUF)
Часавы пас
 • улетку
CET (UTC+1)
CEST (UTC+2)
Незалежнасьць
 — заснаваная
 — хрысьціянскае каралеўства
 — ад Аўстра-Вугоршчыны

895
У сьнежні 1000
17 кастрычніка 1918
Аўтамабільны знак H
Дамэн верхняга ўзроўню .hu
Тэлефонны код +36
Мапа Вугоршчыны
Мапа Вугоршчыны

Краіна стала часткай Эўразьвязу ў 2004 годзе і ўваходзіць у Шэнгенскую зону з 2007 году. Вугоршчына таксама зьяўляецца чальцом Арганізацыі Аб’яднаных Нацыяў, НАТО, СГА, Сусьветнага банка, Азіяцкага банку інфраструктурных інвэстыцыяў, Рады Эўропы, Вышаградзкай групы ды многіх іншых арганізацыяў[11]. Вугоршчына добра вядомая сваёй багатай культурнай гісторыяй, яна зрабіла значны ўнёсак у сусьветнае мастацтва, музыку, літаратуру, спорт, навуку і тэхніку[12]. Краіна адносіцца да адзінаццаці найбольш папулярных краінаў для турызму ў Эўропе, прыцягнуўшы ў 2015 годзе каля 14,3 млн замежных турыстаў.

Гісторыя рэдагаваць

Асноўны артыкул: Гісторыя Вугоршчыны

Сярэднявечча рэдагаваць

 
Карона сьвятога Іштвана — адзін з сымбаляў Вугоршчыны

Каля 900—1000 гадоў вугорскія плямёны засялілі Сярэднедунайскую нізіну. У 1001 годзе кіраўнік Вугоршчыны Іштван Сьвяты прыняў тытул караля, тым самым было абвешчана Вугорскае каралеўства. Да 1301 году ў Вугоршчыне панавала дынастыя Арпадаў, прычым за гэтым часам былі ўсталяваны адносіны зь Бізантыйскай імпэрыяй. Гэтым жа часам каралеўства зьведала мангольскае нашэсьце. Пасьля Арпадаў вугорскі сталец спачатку апынуўся ў руках кіраўнікоў Багемскага каралеўства з дынастыі Пржэмыславічаў, а затым трапіў у рукі баварскіх Вітэльсбахаў і прадстаўнікоў сыцылійскага і люксэмбурскага роду Анжу.

У 1438 годзе герцаг Аўстрыі Альбрэхт II з дынастыі Габсбургаў стаў каралём Вугоршчыны, але неўзабаве Вугорскае каралеўства трапіла ў рукі караля Польшчы Ўладзіслава III Варнэньчыка з дынастыі Ягелонаў. Апошні загінуў падчас вайны з туркамі-асманамі і вугорскім каралём стаўся Ладзіслаў Постум з Альбэртынскай лініі дынастыі Габсбургаў. У 1458 годзе на чале Вугорскага каралеўства паўстаў трансыльванскі магнат Мацяш Гунядзі. Менавіта за часам ягонага панаваньня прынята лічыць апошняе ўзвышэньне незалежнага Вугорскага каралеўства. У 1490 годзе на вугорскім стальцу канчаткова зацьвярджаюцца Ягелоны, аднак іхная ўлада ў краіне завяршылася падчас эўрапейскіх паходаў султана Сулеймана I.

Другая сусьветная вайна рэдагаваць

У Другой сусьветнай вайне Вугоршчына выступала з боку гітлераўскай Нямеччыны і 27 чэрвеня 1941 году абвясьціла вайну СССР. У сакавіку 1944 году Нямеччына, каб утрымаць Вугоршчыну ў становішчы свайго сатэліта, акупавала яе. 23 верасьня 1944 году радаўскае войска ўступіла на тэрыторыю краіны. У сьнежні 1944 году ў Дэбрэцэне быў утвораны Часавы нацыянальны ўрад Вугоршчыны, які абвясьціў вайну гітлераўскай Нямеччыне. 4 красавіка 1945 году савецкае войска завяршыла вызваленьне Вугоршчыны ад нямецкіх сілаў ды таксама іхных стаўленікаў.

18 лютага 1948 году паміж Радаўскім саюзам і Вугоршчынай была складзена дамова аб сяброўстве, супрацоўніцтве і ўзаемнай дапамогі. Аднаўленьне і разьвіцьцё народнай гаспадаркі Вугоршчыны адбывалася пры вялікай эканамічнай і навукова-тэхнічнай дапамозе з боку СССР, які пастаўляў неабходныя прамысловыя сыравіну і абсталяваньне. Аднак значныя посьпехі ў эканоміцы не маглі ўсьцерагчы вугорскае грамадзтва ад сур’ёзных унутраных праблемаў якія і прывялі ў кастрычніку 1956 году да палітычнага крызісу ў краіне.

Падзеі 1956 году рэдагаваць

Асноўны артыкул: Вугорская рэвалюцыя 1956 году

Падзеі восені 1956 году ў Вугоршчыне займаюць адмысловае месца. Гэта было першае і найболей буйнае ўзброенае сутыкненьне на тэрыторыі дзяржавы — саюзьніка па Варшаўскай дамове, якое адрозьнівалася ня толькі драматызмам і палітычнай вастрынёй падзей, але і маштабамі ўдзелу ў ім савецкіх войскаў і колькасьцю іхных стратаў. На заключным этапе апэрацыі, якая была распачата савецкімі войскамі, апроч злучэньняў і частак узмоцненага адмысловага корпуса, удзельнічалі два войскі — 38-я агульнавайсковая і 8-я мэханізаваная; за 19 дзён канфлікту загінула больш 700 савецкіх салдатаў і афіцэраў.

Адной з вонкавых перадумоў гэтых падзей зьявіўся XX зьезд КПСС, які прайшоў у лютым 1956 году, на якім ня толькі быў выкрыты культ асобы Сталіна, але і абвешчана тэза пра шматстайнасьць формаў пераходу да сацыялізму, што дало маральную апору рэфарматарскім сілам у краінах сусьветнай сыстэмы сацыялізму ў цэлым.

Геаграфія рэдагаваць

Асноўны артыкул: Геаграфія Вугоршчыны

Геаграфія Вугоршчыны традыцыйна вызначаецца двума асноўнымі рэкамі, як то Дунай і Ціса. Выйсьця да мора няма. Агульнапрыняты падзел краіны на тры рэгіёны — «задунайскі», «заціскі» і «паміж Дунаем і Цісай». Дунай працякае па тэрыторыі з поўначы на ​​поўдзень праз цэнтар сучаснай Вугорчышыны, а ўся краіна знаходзіцца ў межах ягонага вадазборнага басэйнаў.

Задунайскі рэгіён, які распасьціраецца на захад ад цэнтру краіны ў бок мяжы з Аўстрыяй, зьяўляецца ў першую чаргу ўзгорыстым рэгіёнам, мясцовасьць якога характырызуецца ісанаваньнем невысокіх гор. Да рэгіёну адносяць усходні вучастак Альпаў, на захадзе краіны, Задунайскія горы ў цэнтральнай частцы, і горы на поўдні краіны. Самая высокая кропка рэгіёну знаходзіцца ў Альпах вобласьці і мае вышыню ў 882 мэтраў над узроўнем мора. Нізіна Кішальфэльд знаходзіцца ў паўночнай частцы задунайскага рэгіёну. Азёры Балатон і Хэвіз, першае зь якіх зьяўляецца самым вялікім возерам у Цэнтральнай Эўропе, а другое — самым вялікім тэрмальным возерам у сьвеце, адпаведна, таксама месьцяцца ў задунайскім рэгіёне.

Заціскі рэгіён і рэгіён паміж дзьвюх рэк характарызуюцца ў асноўным раўнінай Альфэльд, якая цягнецца празь вялікую частку ўсходніх і паўднёва-ўсходніх рэгіёнаў краіны. На поўнач ад раўніны месьціцца шырокая паласа перадгор’яў Карпатаў паблізу ад славацкай мяжы. Гара Кекеш зьяўляецца найвышэйшай кропкай Вугоршчыны, сягаючы на вышыню 1014 мэтраў над узроўнем мора.

У Вугоршчыне налічваецца 10 нацыянальных паркаў, 145 невялікіх запаведнікаў і 35 зонаў аховы ляндшафту.

Клімат рэдагаваць

Вугоршчына мае кантынэнтальны клімат з гарачым летам і нізкім узроўнем агульнай вільготнасьці. Сярэдняя гадавая тэмпэратура складае 9,7 °С. Сярэдняя высокая тэмпэратура ў летні час складае ад 23 да 28 °C, а сярэдняя нізкая тэмпэратуры ў зімовы пэрыяд складае ад −3 да −7 °C. Сярэдні гадавы ўзровень ападкаў складае каля 600 мм. Невялікі паўднёвы рэгіён краіны блізу гораду Пэч карыстаецца рэпутацыяй міжземнаморскага клімату, але ў рэчаіснасьці гэты рэгіён характарызуецца трохі цяплейшым кліматам у параўнаньні з астатняй часткай краіны.

Палітыка рэдагаваць

З 20 жніўня 1989 году Вугорская Рэспубліка зьяўляецца рэспублікай парлямэнцкай дэмакратыі ў выніку поўнай перапрацоўкі Канстытуцыі 1949 году. Прэзыдэнт абіраецца парлямэнтам на 5 гадоў. Ён ня мае шырокіх паўнамоцтваў, але можа прызначаць прэм’ер-міністра. У сваю чаргу прэм’ер-міністар можа прызначаць і здымаць з пасады любога члену кабінэту міністраў. Парлямэнт абіраецца на 4 гады і ўяўляе сабой аднакамэрную палату, называецца Нацыянальны сход і зьяўляецца найвышэйшым органам улады. Партыя павінна перавысіць 5% бар’ер, каб патрапіць у парлямэнт. 18 красавіка 2011 году Нацыянальны сход Вугоршчыны ухваліў новую Канстытуцыю, прэамбула якой абвяшчала: «Мы прызнаем значэньне хрысьціянства ў захаваньні дзяржаўнасьці». Артыкул II Канстытуцыі цьвердзіў, што «жыцьцё плода мае бараніцца з моманту зачацьця». Гэтая ўмова прывяла Канстытуцыю ў адпаведнасьць з 2-ім артыкулам Канвэнцыі аб правах дзіцяці, які абавязваў дзяржаву забясьпечваць абарону дзяцей да нараджэньня[13]. У артыкуле L Канстытуцыі згадвалася: «Вугоршчына мае бараніць устанаўленьне шлюбу ў якасьці саюзу мужчыны і жанчыны»[14].

Дачыненьні зь Беларусьсю рэдагаваць

Дыпляматычныя адносіны паміж Рэспублікай Беларусь і Вугорскай Рэспублікай былі ўсталяваны 12 лютага 1992 году. Са студзеня 2000 году дзейнічае Пасольства Рэспублікі Беларусь у Вугорскай Рэспубліцы. 3 чэрвеня 2008 году афіцыйна адкрыта прадстаўніцтва Вугоршчыны ў Беларусі. На працягу апошніх гадоў Вугорская Рэспубліка ўваходзіць у дзясятку эўрапейскіх краінаў — асноўных гандлёвых партнэраў Рэспублікі Беларусь. Беларусь пастаўляе ў Вугоршчыну пераважна нафтапрадукты, трактары, уключаючы седлавыя цягачы, драўніну і вырабы зь яе, чорныя мэталі й вырабы зь іх, тканіны льняныя, часьці й абсталяваньне для аўтамабіляў і трактароў, хімічныя ніткі і валокны, соль.

Аснову імпарту складаюць фармацэўтычная прадукцыя, катлы, абсталяваньне, мэханічныя прылады, іх часткі, плястмасы і вырабы зь іх, фарбы і лакі, арганічныя хімічныя злучэньні, электрычныя машыны й абсталяваньне, іх часткі, вырабы з папяровай масы, паперы і кардона, апаратура для запісу і прайграваньні тэлевізійнага малюнка і гуку, гатовыя харчовыя прадукты, часьці і абсталяваньне для аўтамабіляў і трактароў, прадукты расьліннага паходжаньня.

Па тым, як прарасейскі рэжым Лукашэнкі выявіўся гвалтам, катаваньнямі і забойствамі беларусаў у час здушэньньня масавых пратэстаў супраць фальсыфікацыі прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году, 30 ліпеня 2021 году ўлады Вугоршчыны на запыт рэжыму затрымалі Валянціна Ўласіка, які быў валянтэрам на Акрэсьціна ў 2020 годзе, і пратрымалі яго ў вугорскай турме больш за 7 месяцаў, хоць урэшце і адмовілі супрацоўнікам сілавых структураў Лукашэнкі ў экстрадыцыі беларуса, якога вызвалілі[15].

Адміністрацыйны падзел рэдагаваць

 
Вугорскія мэд’е

Адміністрацыйны падзел Вугоршчыны прадстаўлены 7 рэгіёнамі (Magyarország régiói), якія ў сваю чаргу дзеляцца на 19 абласьцей (Megye) і Будапэшт які прыраўнаваны да мэд’е. Акрамя гэтага буйныя вугорскія гарады, такія як Дэбрэцэн, Мішкальц, Сэгед, Пэч і Д’ёр, знаходзяцца ў рэспубліканскім падпарадкаваньні. Кожная вобласьць падзелена на некалькі раёнаў. Усяго ў Вугоршчыне налічваецца 173 раёны.

Мясцовыя органы самакіраваньня прадстаўлены мэрамі і муніцыпальнымі сходамі, якія фармуюцца ў выніку выбараў. Тэрмін дзеяньня мясцовых органаў кіраваньня — чатыры гады.

Існуючы адміністрацыйны падзел Вугоршчыны быў уведзены ў 1950 годзе.

Назва Адміністрацыйны
цэнтар
Плошча
(км²)
Насельніцтва
(чал)
Шчыльнасьць
насельніцтва

(чал/км²)
Колькасьць
населеных пунктаў
Бач-Кішкун Кечкемэт 8445 541 584 64 119
Баранья Пэч 4430 402 260 91 301
Бэкеш Бэкешчаба 5631 392 845 70 75
Боршад-Абаўй-Зэмплен Мішкальц 7247 739 143 102 355
Чонград Сэгед 4263 425 785 100 60
Фэер Сэкешфэхэрвар 4359 428 579 98 108
Д’ёр-Мошан-Шопран Д’ёр 4208 440 138 105 174
Хайду-Біхар Дэбрэцэн 6211 550 265 89 82
Хэвэш Эгер 3637 323 769 89 119
Яс-Надзькун-Сольнак Сольнак 5582 413 174 74 75
Комарам-Эстэргам Татабанья 2265 315 886 139 76
Ноград Шальгатар’ян 2546 218 218 86 129
Пэшт Будапэшт 6393 1 124 395 176 186
Шомадзь Капашвар 6036 334 065 55 244
Собалч-Сатмар-Бэрэг Ньірэдзхаза 5936 583 564 98 228
Тольна Сэксард 3703 247 287 67 108
Ваш Сомбатхэй 3336 266 342 80 216
Вэспрэм Вэспрэм 4493 368 519 82 225
Зала Залаэгерсэг 3784 269 705 78 257

Эканоміка рэдагаваць

Асноўны артыкул: Эканоміка Вугоршчыны

Вугоршчына зьяўляецца зьмяшанай эканомікай з высокім узроўнем даходу і зь вельмі высокім індэксам разьвіцьця чалавечага патэнцыялу, а таксама кваліфікаванай рабочай сілай. Вугоршчына адносіцца да краінаў зь нізкай няроўнасьцю даходаў у сьвеце, акрамя таго, гэта 15-я самая складаная эканоміка ў адпаведнасьці зь індэксам эканамічнай складанасьці[16]. Вугорская эканоміка займае 57 радок паводле велічыні эканомікі ў сьвеце з паказчыкам СУП у 266,037 млрд даляраў[17]. Акрамя таго краіна займае 49 радок у сьпісе краінаў з самым вялікім паказчыкам аб’ёме СУП на душу насельніцтва, вымеранага паводле парытэту пакупніцкай здольнасьці. Вугоршчына зьяўляецца экспартна-арыентаванай рынкавай эканомікай з акцэнтам на зьнешні гандаль, такім чынам, краіна зьяўляецца 36-й паводле велічыні экспартнай эканомікі ў сьвеце. Зьнешнеэканамічнае сальда на 2015 год складала крыху больш за 9 млрд даляраў, сума экспарту ў тым жа годзе складала больш за 100 млрд даляраў.

Пасьля далучэньня да Эўрапейскага Зьвязу 1 траўня 2004 году Вугоршчына працягвае эканамічны рост. Вугоршчына працягвае заставацца адной зь вядучых краінаў па прыцягненьню прамых замежных інвэстыцыяў у Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропе. Прыток замежных інвэстыцыяў у краіну склад 119,8 млрд даляраў у 2015 годзе, у той час як сама Вугоршчына інвэстуе больш за 50 млрд даляраў за мяжой. Па стане на 2015 год, асноўнымі гандлёвымі партнэрамі краіны былі Нямеччына, Аўстрыя, Румынія, Славаччына, Францыя, Італія, Польшча і Чэхія[18]. Асноўныя галіны прамысловасьці ўключаюць харчовую прамысловасьць, фармацэўтыку, маторныя транспартныя сродкі, інфармацыйныя тэхналёгіі, хімічную прамысловасьць, мэталюргію, машынабудаваньне, электратэхнічныя тавары і турызм[19]. Вугоршчына зьяўляецца найбуйнейшым вытворцам электронікі ў Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропе. Вытворчасьць электронікі і дасьледаваньні зьяўляюцца адным з асноўных фактараў, інавацыяў і эканамічнага росту ў краіне. На працягу апошніх 20 гадоў Вугоршчына таксама ператварылася ў буйны цэнтар мабільных тэхналёгіяў, інфармацыйнай бясьпекі і зьвязаных зь імі дасьледаваньняў апаратнага забесьпячэньня[20]. Прыватныя прадпрыемства складаюць 80% ад агульнай эканомікі. У Вугоршчыне шмат замежнага капіталу — з 1989 году былі інвэставаныя 23 мільярды даляраў. Інфляцыя і беспрацоўе рэзка павысіліся ў 2001 годзе, але з тых часоў зноў зьнізіліся.

Вугоршчына захоўвае сваю ўласную валюту, вугорскі форынт (HUF), хоць эканоміка краіны цалкам задавальняе Маастрыхцкім крытэрам, за выключэньнем паказчыку дзяржаўнага доўгу. Вугорскі нацыянальны банк, заснаваны ў 1924 годзе пасьля распаду Аўстра-Вугоршчыны, у цяперашні час робіць акцэнт на стабільнасьць коштаў з мэтавым паказчыкам інфляцыі ў 3%[21].

Дэмаграфія рэдагаваць

Насельніцтва Вугоршчыны складала 9937628 чалавек паводле перапісу 2011 году, такім чынам, краіна зьяўляецца пятай паводле колькасьці насельніцтва ў краінах Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропы. Шчыльнасьць насельніцтва пры гэтым складала 107 чалавек на км², што прыкладна ў два разы вышэй за сярэдні паказчык у сьвеце. Больш за чвэрць насельніцтва жыве ў сталічным Будапешце і Будапэшцкай аглямэрцыі, крах менш за 7 млн чалавек (69,5%) пражываюць у гарадох і пасёлках у цэлым[22].

Як і ў большасьці іншых эўрапейскіх краінаў, Вугоршчына мае даволі нізкі паказчык нараджальнасьці з сумарным каэфіцыентам нараджальнасьці ў 1,43 народжанных на жанчыну ў 2015 годзе, што ніжэй за каэфіцыент замяшчэньня 2,1. Гэта прыводзіць да паступовага зьніжэньня колькасьці насельніцтва і хуткага старэньня. Пік зьніжэньня нараджэньня прыпаў на 1990-я гады, калі паказчык зьнізіўся з 1,87 у 1990 годзе да 1,28 у 1999 годзе[23]. У 2011 годзе кансэрватыўны ўрад пачаў праграму па падвышэньню ўзроўню нараджальнасьці з акцэнтам на этнічных вугорцаў, аднавіўшы тры гады дэкрэтнага адпачынку, а таксама павысіў колькасьць працоўных месцаў з частковай занятасьцю, дзякуючы чаму ўзровень нараджальнасьці паступова павялічыўся[24]. У 2015 годзе 47,9% ад усіх народжанных зьявіліся на сьвет па-за шлюбам[25]. Сярэдняя працягласьць жыцьця скаладе 71,96 год для мужчынаў і 79,62 гадоў для жанчынаў у 2015 годзе і бесьперапынна расьце пасьля падзеньня камуністычнага ладу.

Паводле зьвестак перапісу 2011 году вугорцы складалі пераважную большасьць насельніцтва — 8014029 (80,7%). Да астатніх этнічных групаў краіны адносяцца цыганы — 608,957 (6,1%), немцы — 131951 (1,3%), славакі — 29647 (0,3%), румыны — 26345 (0,3%), харваты — 23561 (0,2%), сэрбы (0,2%) і украінцы (0,1%). 1455883 чалавек (14,7% ад агульнай колькасьці насельніцтва) не заявіліся пра сваю этнічную прыналежнасьць. У Вугоршчыне людзі могуць абвясьціць пра прыналежнасьць больш чым да адной нацыянальнасьці, таму сума насельніцтва па этнічных групах перавышае агульную колькасьці насельніцтва[22].

Рэлігія рэдагаваць

Хрысьціянская краіна. Дзьве траціны вугорцаў — каталікі. Кальвіністы складаюць каля 20%, а лютэранцы каля 5%. Каля 1% юдэяў.

Культура рэдагаваць

Дзяржаўнае сьвята — Дзень заснавальніка дзяржавы Сьвятога Іштвана (Стэфана), які адзначаецца 20 жніўня. Нацыянальнымі сьвятамі зьяўляюцца 15 сакавіка — Дзень пачатку рэвалюцыі і вызваленчай барацьбы 1848—1849 гг., а таксама 23 кастрычніка — Дзень пачатку рэвалюцыі і вызваленчай барацьбы 1956 г. і абвяшчэньні ў 1989 г. Вугорскай Рэспублікі.

Глядзіце таксама рэдагаваць

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Афіцыйная ацэнка
  2. ^ Што чуваць на сьвеце: Збліжэньне Малой Антанты з Мадзяршчынай  (бел.) // Самапомач. — Вільня: 10.X.1937. — № 16 (69). — С. 7.
  3. ^ jn. Што чуваць на сьвеце: Збліжэньне Малой Антанты з Мадзяршчынай  (бел.) // Шлях Моладзі. — Вільня: 8 Сьнежня 1938. — № 25 (141). — С. 14.
  4. ^ Што чуваць  (бел.) // Шлях Моладзі. — Вільня: 25 Лютага 1939. — № 4 (146). — С. 11.
  5. ^ Юрэвіч, Л. Беларускі й беларусаведны друк на Захадзе  (бел.). — Нью-Ёрк: Верасень 2003. — № 488.
  6. ^ В. Т. Фэстываль калядных ялінак  (бел.). — Нью-Ёрк: Студзень 2009. — № 552. — С. 2.
  7. ^ «The Fundamental Law of Hungary». Hungarian State.
  8. ^ «Geography Statistics Of Hungary». Worldatlas.com.
  9. ^ «Uralic (Finno-Ugrian) languages». Helsingin Yliopisto.
  10. ^ «Trianon, Treaty of». The Columbia Encyclopedia.
  11. ^ «International organizations in Hungary». Ministry of Foreign
  12. ^ «Hungary’s Nobel Prize Winners, 13 Hungarian win Nobel Prize yet». Hungarian Academy of Sciences.
  13. ^ Канвэнцыя аб правах дзіцяці // Пачатковая школа : часопіс. — 1992. — № 1-3. — С. 3-5; 3-5; 6-8. — ISSN 0869-3501.
  14. ^ Вольга Мядзьведзева. Зямля не застанецца пустой // Зьвязда : газэта. — 21 ліпеня 2011. — № 136 (27000). — С. 5. — ISSN 1990-763x.
  15. ^ Улады Вугоршчыны адмовіліся ад экстрадыцыі беларуса, які быў валянтэрам на Акрэсьціна, Радыё Свабода, 11 сакавіка 2022 г.
  16. ^ «World Bank Country Classification». The World Bank
  17. ^ «Hungary». International Monetary Fund.
  18. ^ «Export Partners of Hungary». CIA World Factbook.
  19. ^ «Tourism Highlights 2015 Edition». World Tourism Organisation.
  20. ^ «Electronics». HIPA.
  21. ^ «Monetary Policy». Hungarian National Bank.
  22. ^ а б «2011. Évi Népszámlálás». Központi Statisztikai Hivatal
  23. ^ «World Development Indicators». Google Public Data Explorer
  24. ^ «Hungarian government sends women home to make babies». The Guardian.
  25. ^ «Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table». Eurostat.

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць