Карлікавая дзяржава

«Карлікавая дзяржава» — невялікая незалежная дзяржава. Пры гэтым крытэры, па якіх адносяць у гэтую катэгорыю, могуць адрозьнівацца.

Пры клясыфікацыі па плошчы карлікавымі завуць, як правіла, дзяржавы, якія саступаюць па плошчы Люксэмбургу. Сам Люксэмбург часам таксама прылічаюць да карлікавых дзяржаваў.

Часта ў якасьці крытэру выкарыстоўваецца таксама колькасьць насельніцтва. Пры гэтым у тэрміналёгіі ААН і Сусьветнага банку карлікавымі лічацца дзяржавы, насельніцтва якіх не перавышае 1 млн чалавек. У дакладах Садружнасьці выкарыстоўваецца тэрмін малыя краіны і парог насельніцтва 1,5 млн чалавек. Нарэшце, часам карлікавымі завуць дзяржавы з насельніцтвам меней за 500 тыс. чалавек.

Карлікавая краіна

Шматлікія карлікавыя дзяржавы зьяўляюцца параўнальна маладымі ўтварэньнямі (Сынгапур, Бахрэйн і іншыя). У той жа час большасьць карлікавых дзяржаваў Эўропы маюць шматвяковую гісторыю. Напрыклад, Сан-Марына лічыцца самай старой дзяржавай Эўропы.

Часам таксама выкарыстоўваецца паняцьце карлікавая краіна, у лік якіх уключаюць ня толькі невялікія незалежныя дзяржавы, але і іншыя невялікія геаграфічна і гістарычна адасобленыя (часьцей за ўсё астраўныя) тэрыторыі — залежныя тэрыторыі, адміністрацыйныя аўтаноміі і т. п. Прыклады — выспа Мэн, Гернсі, Борнхальм, Гібральтар, Маёта, Гуам, Ніуе, Гельголанд, Афон і т. п.

Сьпіс карлікавых дзяржаў пры клясыфікацыі па плошчы

Эўропа

• Люксэмбург (2586 км²)
• Андора (468 км²)
• Мальта (316 км²)
• Ліхтэнштайн (Княства Ліхтэнштайн) (157 км²)
• Сан-Марына (61 км²)
• Манака (1,95 км²)
• Ватыкан (0,44 км²)
• Сувэрэнны Мальтыйскі ордэн (сёньняшняя тэрыторыя старажытнай дзяржавы — усяго адзін асабняк у Рыме)

Залежныя тэрыторыі і адміністрацыйныя аўтаноміі Эўропы

• Гернсі (Валоданьне Брытанскай кароны)
• Гібральтар (тэрыторыя Вялікабрытаніі)
• Джэрзі (валоданьне Брытанскай кароны)
• Выспа Мэн (валоданьне Брытанскай кароны)
• Фарэрскія выспы (частка Каралеўства Даніі)

Азія

• Сынгапур (648 км²)
• Бахрэйн (620 км²)
• Мальдывы (Мальдыўская Рэспубліка) (300 км²)

Залежныя тэрыторыі і адміністрацыйныя аўтаноміі Азіі

• Брытанская тэрыторыя ў Індыйскім акіяне (Архіпэляг Чагас) (Калёнія Ангельшчыны). Плошча — 67 км². Карэннае насельніцтва выселена ангельскімі калянізатарамі на Маўрыкій.
• Ганконг (Спэцыяльны адміністрацыйны раён Ганконг)
• Какосавыя выспы (Тэрыторыя Какосавых Выспаў)
• Макао (Спэцыяльны адміністрацыйны раён Макао)
• Востраў Раства

Афрыка

• Маўрыкій (1860 км²)
• Сан Том і Прынсэп (1001 км²)
• Сэйшэльскія выспы (455 км²)
• Каба-Вэрдэ (Рэспубліка Каба-Вэрдэ) Тэрыторыя 4033 км². Насельніцтва 418,2 тыс. чал. (2005).
• Каморскія выспы (Зьвяз Каморскіх выспаў) Тэрыторыя 2170 км². Насельніцтва 671,2 тыс. чал. (2005).

Залежныя тэрыторыі і адміністрацыйныя аўтаноміі Афрыкі

• Маёта (Заморская тэрыторыя Францыі). Тэрыторыя 374 км². Насельніцтва 193,6 тыс. чал. (2005).
• Рэюньён (заморскі дэпартамэнт Францыі). Тэрыторыя 2517 км². Насельніцтва 776,9 тыс. чал. (2005).
• Востраў Сьвятая Гэлена (заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі). Тэрыторыя 410 км². Насельніцтва 7,4 тыс. чал. (2005).
• Гішпанская Паўночная Афрыка (аўтаномныя гарады Сэута і Мэлілья з падпарадкаванымі выспамі: Велес-дэ-ла-Гамэра, Алусэмас і Чафарынас). Плошча — 31 км².

Амэрыка

• Дамініка (754 км²)
• Сьвятая Люсія (620 км²)
• Антыгуа і Барбуда (442 км²)
• Барбадас (430 км²)
• Сьвяты Вінцэнт і Грэнадзіны (389 км²)
• Грэнада (344 км²)
• Сьвяты Кітс і Нэвіс (261 км²)

Залежныя тэрыторыі і адміністрацыйныя аўтаноміі Амэрыкі

• Ангілья (Заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі). Тэрыторыя 91 км². Насельніцтва 13,2 тыс. чал. (2005).
• Аруба (Частка Каралеўства Нідэрляндаў). Тэрыторыя 193 км². Насельніцтва 71,5 тыс. чал. (2005).
• Бэрмудзкія выспы (заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі). Тэрыторыя 58,8 кв. км. Насельніцтва 65,3 тыс. чал. (2005).
• Брытанскія Віргінскія выспы (заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі). Тэрыторыя 153 км². Насельніцтва 22,6 тыс. чал. (2005).
• Віргінскія выспы (кіраваная тэрыторыя ЗША). Тэрыторыя 352 км². Насельніцтва 108,7 тыс. чал. (2005).
• Гвадэлупа (Дэпартамэнт Гвадэлупа). Тэрыторыя 1780 км². Насельніцтва 448,7 тыс. чал. (2005).
• Кайманавы выспы (заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі). Тэрыторыя 262 км². Насельніцтва 44,2 тыс. чал. (2005).
• Мансэрат (заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі). Тэрыторыя 102 км². Насельніцтва 9341 чал. (2005)
• Мартыніка (Дэпартамэнт Мартыніка). Тэрыторыя 1100 км². Насельніцтва 432,9 тыс. чал. (2005).
• Нідэрляндзкія Антыльскія выспы (частка Каралеўствы Нідэрляндаў). Тэрыторыя 960 км². Насельніцтва 219,9 тыс. чал. (2005).
• Сэн-Бартэльмі (калёнія Францыі). Плошча — 21 км², насельніцтва ў 1999 — 6852 чалавекі.
• Сэн-Мартэн (калёнія Францыі). Плошча — 53,2 км², насельніцтва ў 2004 — 33 102 чалавекі.
• Сьвяты П’ер і Міквэлон (Тэрытарыяльнае валоданьне Сьвяты П’ер і Міквэлон). Тэрыторыя 242 км². Насельніцтва 7 тыс. чал. (2005).
• Выспы Теркс і Кайкос (Заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі). Тэрыторыя 430 км². Насельніцтва 20,5 тыс. чал. (2005).

Акіянія

• Тонга (748 км²)
• Кірыбаці (717 км²)
• Фэдэратыўныя Штаты Мікранэзіі (702 км²)
• Палаў (458 км²)
• Маршалавы выспы (181 км²)
• Тувалу (26 км²)
• Науру (21 км²) Насельніцтва 13 тыс. чал.
• Самоа (Незалежная Дзяржава Самоа). Тэрыторыя 2944 км². Насельніцтва 177,2 тыс. чал. (2005).

Залежныя тэрыторыі і адміністрацыйныя аўтаноміі Акіяніі

• Амэрыканскае Самоа (Тэрыторыя Амэрыканскага Самоа). Тэрыторыя 199 км². Насельніцтва 57,8 тыс. чал. (2005).
• Гуам (Тэрыторыя Гуам). Тэрыторыя 549 км². Насельніцтва 168,5 тыс. чал. (2005).
• Выспы Кука. Тэрыторыя 240 км². Насельніцтва 21,3 тыс. чал. (2005).
• Ніуе (Выспа Ніуе). Тэрыторыя 260 км². Насельніцтва 2166 чал. (2005).
• Выспа Норфалк (Тэрыторыя астравоў Норфалк). Тэрыторыя 34,6 км². Насельніцтва 1828 чал. (2005).
• Піткэрн (заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі). Тэрыторыя 47 км². Насельніцтва 46 чал. (2005).
• Паўночныя Марыянскія Выспы (Садружнасьць Паўночных Марыянскіх Выспаў). Тэрыторыя 477 км². Насельніцтва 82 400 чал. (2006).
• Такелаў (тэрыторыя Новай Зэляндыі). Тэрыторыя 10 км². Насельніцтва 1405 чал. (2005).
• Астравы Ўоліс і Футуна (заморская тэрыторыя Францыі). Тэрыторыя 274 км². Насельніцтва 16 тыс. чал. (2005).
• Француская Палінэзія (тэрыторыя Францускай Палінэзіі). Тэрыторыя 4167 км². Насельніцтва 270,4 тыс. чал. (2005).

Самыя густанаселеныя карлікавыя краіны сьвету

(чалавек на квадратны кілямэтар):

• Макао — 17 684
• Манака — 16 620
• Сынгапур — 6389
• Ганконг — 6317
• Гібральтар — 4289
• Сэктар Газа — 3823
• Ватыкан — 2093
• Мальта — 1261
• Бэрмуды — 1226
• Мальдывы — 1163

Глядзіце таксама

• Морэснэт

Вонкавыя спасылкі

• Karliki.ru — сайт аб карлікавых краінах сьвету (рас.)