Ганконг

Ганко́нґ (па-ангельску: Hong Kong, Hong Kong Special Administrative Region of the People's Republic of China, па-кітайску: 香港) — спэцыяльная адміністрацыйная адзінка Кітайскай Народнай Рэспублікі, знаходзіцца на ўсходнім узьбярэжжы Кітаю пад Паўднёва-Кітайскім морам, адзін з асноўных фінансавых цэнтраў Азіі і сьвету.

Ганконг 香港特別行政區
Сьцяг Герб
Дзяржаўны гімн: «Марш добраахвотнікаў»
Афіцыйная мова	кітайская, ангельская
Сталіца	Ганконг
Форма кіраваньня	Залежная тэрыторыя
Плошча  • агульная  • адсотак вады	179-е месца ў сьвеце 1104 км² 4,58
Насельніцтва  • агульнае (2014)  • шчыльнасьць	100 месца ў сьвеце 7 234 800 6544/км²
СУП  • агульны (2013)  • на душу насельніцтва	44-е месца ў сьвеце $400,607 млрд 52 984,062
Валюта	Ганконскі даляр (HKD)
Часавы пас	HKT (UTC+8)
Аўтамабільны знак	HK
Дамэн верхняга ўзроўню	.hk
Тэлефонны код	+852
Мапа Ганконгу

Ганконг разьмяшчаецца на Каўлунскім паўвостраве, а таксама яшчэ на 260 астраўках. На поўначы мяжуе са спэцыяльнай эканамічнай зонай Шэньчжэнь у складзе кітайскай правінцыі Гуандун.

Гісторыя

Каляніяльны сьцяг Ганконгу: сіні ангельскі кармавы сьцяг з малюнкам гербу калёніі

Найболей раньнія выяўленыя чалавечыя селішчы на тэрыторыі сучаснага Ганконгу адносяцца да палеаліту. Гэты рэгіён упершыню ўвайшоў у склад Кітаю падчас кіраваньня дынастыі Цын, а ў часы дынастыяў Тан і Сун служыў гандлёвым портам і ваенна-марской базай. Першым эўрапейцам, чый візыт у гэты рэгіён быў задакумэнтаваны, быў Жоржы Альварыш у 1513 годзе. Пасьля адкрыцьця філіяла Брытанскай Ост-Індзкай кампаніі ў Кантоне (Гуанчжоў) у рэгіёне стала расьці прысутнасьць брытанцаў.

З пачатку XIX стагодзьдзя брытанцы пачалі актыўна ўвозіць у Кітай опій. У 1839 году цынскі двор наклаў забарону на ўвоз опію, і Вялікабрытанія пачала супраць Кітая Першую Опіюмную вайну. Востраў Ганконг быў упершыню акупаваны брытанцамі ў 1841 годзе, а напрыканцы вайны ў 1842 году афіцыйна перайшоў пад брытанскі сувэрэнітэт паводле Нанкінскай дамовы. Яшчэ праз год на востраве быў заснаваны горад Вікторыя, а тэрыторыя атрымала афіцыйны статус калёніі кароны (адпавядае цяперашнім «заморскім тэрыторыям»). У 1860 годзе пасьля паразы Кітая ва Другой Опіюмнай вайне тэрыторыі Каўлунскага паўвостраву да поўдня ад Баўндары-стрыт і востраву Каменярэзаў былі перададзеныя ў вечнае валоданьне Вялікабрытаніі паводле Пэкінскай дамовы. У 1898 годзе Вялікабрытанія ўзяла ў Кітая ў арэнду на 99 гадоў прылеглую тэрыторыю на поўначы Каўлунскага паўвостраву й востраў Лянтаў, якія атрымалі назоў Новыя Тэрыторыі.

Ганконг быў абвешчаны порта-франка, каб палегчыць выкананьне ролі грузаперавалачнай базы Брытанскай імпэрыі ў Паўднёва-Ўсходняй Азіі. У 1910 годзе адчынілася Каўлун-Кантонская чыгунка, якая зьвязвала Гуанчжоў і Каўлун. Ейная канчатковая станцыя разьмяшчалася ў раёне Чымсачэй. У калёніі была ўведзена брытанская сыстэма адукацыі. У XIX стагодзьдзі мясцовае кітайскае насельніцтва амаль ня мела зносінаў з заможнымі эўрапейцамі, якія жылі ля падножжа піку Вікторыя.

Падчас Другой сусьветнай вайны 8 сьнежня 1941 году Японская імпэрыя ўварвалася ў Ганконг. Ганконская бітва скончылася 25 сьнежня паразай брытанскіх і канадзкіх сілаў, якія баранілі калёнію. Падчас японскай акупацыі Ганконга частай зьявай быў недахоп харчу. Ён суправаджаўся гіпэрінфляцыяй, якая была выклікана прымусовым абменам валюты на ваенныя банкноты. Насельніцтва Ганконга, якое да вайны складала 1,6 млн чалавек, да 1945 году паменшылася да 600 тыс. 15 жніўня 1945 году Японія капітулявала, і Вялікабрытанія аднавіла сувэрэнітэт над Ганконгам.

Раён Сэнтрал, 1955 год

Пасьля Другой сусьветнай вайны ў Кітаі ўспыхнула грамадзянская вайна, якая прывяла да хвалі новых мігрантаў з мацерыка, таму насельніцтва Ганконга хутка аднавілася. Пасьля абвяшчэньня ў 1949 годзе Кітайскай Народнай Рэспублікі ў Ганконг лінуў яшчэ большы струмень мігрантаў, якія асьцерагаліся перасьледу з боку Камуністычнай партыі Кітая. Шматлікія кампаніі перанесьлі свае офісы з Шанхая й Гуанчжоў у Ганконг. Камуністычны ўрад праводзіў усё больш ізаляцыянісцкую палітыку, і ў гэтай сытуацыі Ганконг застаўся адзіным каналам, па якім ажыцьцяўляўся кантакт Кітая з Захадам. Пасьля ўступу Кітая ў Карэйскую вайну ААН наклала эмбарга на гандаль з Кітаем, і гандаль з кантынэнтам спыніўся.

Дзякуючы росту колькасьці насельніцтва і таннасьці працоўнай сілы тэкстыльная вытворчасьць і іншыя галіны прамысловасьці хутка расьлі. Разам з індустрыялізацыяй асноўным рухавіком эканомікі стаў экспарт на вонкавыя рынкі. Дзякуючы росту прамысловай вытворчасьці стабільна падвышаўся ўзровень жыцьця. Будаўніцтва жылога мікрараёну Сэк Стосаў Мэй Эстэйт адзначыла пачатак праграмы будаўніцтва грамадзкіх жылых мікрараёнаў. У 1967 годзе Ганконг пагрузіўся ў хаос вулічных беспарадкаў. Пад уплывам левых сілаў, натхнёных распачатай на мацерыку Культурнай рэвалюцыяй, працоўная стачка ператварылася ў жорсткае паўстаньне супраць каляніяльнага ўраду, якое працягвалася да канца году.

У 1974 годзе Незалежнай камісіі па прадухіленьні карупцыі удалося зьвесьці да мінімуму карупцыю ў дзяржаўным апараце. Пасьля пачатку рэформаў у Кітаі ў 1978 годзе Ганконг стаў асноўнай крыніцай замежных інвэстыцыяў у Кітай. Праз год ушчыльную да паўночнай мяжы Ганконга на тэрыторыі правінцыі Гуандун была адчынена першая ў Кітаі адмысловая эканамічная зона Шэньчжэнь. Доля тэкстыльнай і вытворчай галінаў у эканоміцы Ганконга паступова памяншалася, аддаючы першынство фінансам і банкаўскаму сэктару. Пасьля заканчэньня Віетнамскай вайны ў 1975 годзе ўладам Ганконга запатрабавалася яшчэ 25 гадоў для рашэньня праблемы вяртаньня на радзіму віетнамскіх уцекачоў.

Пасьля сканчэньня тэрміну арэнды Новых Тэрыторыяў урад Вялікабрытаніі з пачатку 1980-х гадоў стаў абмяркоўваць з уладамі Кітая праблему сувэрэнітэту Ганконга. У 1984 годзе дзьве краіны падпісалі Сумесную кітайска-брытанскую дэклярацыю, паводле якой у 1997 годзе павінна была адбыцца перадача ўлады над усёй тэрыторыяй Ганконга на карысьць Кітая. У дэклярацыі гаварылася, што Ганконг павінен здабыць статус адмысловага адміністрацыйнага раёна ў складзе Кітая, які дазволіць яму захоўваць свае законы й высокую ступень аўтаноміі на працягу як мінімум 50 гадоў пасьля перадачы. Шматлікія жыхары Ганконга не былі ўпэўненыя ў тым, што гэтыя абяцаньні будуць выкананыя і ўпадабалі эміграваць, асабліва пасьля жорсткага разгону студэнцкай дэманстрацыі ў Пэкіне ў 1989 годзе.

Выгляд на Ганконг і Каўлун зь піку Вікторыя, 1978 год

У 1990 годзе быў зацьверджаны Асноўны закон Ганконгу, які павінен быў выконваць ролю канстытуцыі пасьля перадачы сувэрэнітэту. Нягледзячы на сур’ёзныя пярэчаньні Пэкіна, губэрнатар Ганконга Крыс Патэн правёў рэформу працэсу выбару Заканадаўчай рады Ганконга, дэмакратызаваўшы яго. Перадача сувэрэнітэту над Ганконгам была зьдзейсьнена апоўначы 1 ліпеня 1997 году, яе суправаджала ўрачыстая цырымонія перадачы Ганконга ў Цэнтры кангрэсаў і выставаў Ганконга. Дун Цзяньхуа стаў першым Галоўным міністрам Адміністрацыі САР Ганконг.

У 1997 году на эканоміку Ганконга сур’ёзны нэгатыўны ўплыў аказала азіяцкая фінансавая крыза 1997 гада, якая ўдарыла па шматлікіх усходнеазіяцкіх рынках. У тым жа годзе ў Ганконгу было зафіксавана першае заражэньне чалавека вірусам птушынага грыпу H5N1. У 1998 годзе пасьля шасьці гадоў будаўніцтва ў рамках Цэнтральнай праграмы будаўніцтва аэрапорта быў адчынены новы Міжнародны аэрапорт Ганконга. Гэты праект быў часткай амбіцыйнай стратэгіі разьвіцьця партоў і аэрапортаў, складзенай напачатку 1980-х.

У першай палове 2003 году ў Ганконгу адбылася эпідэмія віруса атыповай пнэўманіі. Дун Цзяньхуа быў раскрытыкаваны й абвінавачаны ў памылках у пераадоленьні азіяцкага фінансавага крызісу 1997 году й непрыняцьці належных мераў у дужаньні з атыповай пнэўманіяй. У тым жа 2003 годзе адміністрацыя Дуна Цзяньхуа спрабавала правесьці прыняцьце артыкула №23 Асноўнага закону Ганконгу, які даваў магчымасьць для парушэньня волі жыхароў. У выніку паўмільённых дэманстрацыяў пратэсту адміністрацыя была змушаная адмовіцца ад гэтых плянаў. У 2004 годзе падчас такіх жа масавых дэманстрацыяў жыхары Ганконгу патрабавалі ўвядзеньня ў 2007 году ўсеагульных выбараў падзелу САР. У сакавіку 2005 году па просьбе кітайскага кіраўніцтва Дун Цзяньхуа сышоў у адстаўку. Адразу пасьля адстаўкі Дуна Цзяньхуа гэтае месца заняў яго намесьнік Дональд Цанг. 25 сакавіка 2007 году Дональд Цанг быў пераабраны на другі тэрмін.

У 2009 годзе на востраве налічваўся 7 055 071 жыхар.

Ад 2012 да 2017 году пасаду губэрнатара займаў Лян Чжэньін (па-ангельску: CY Leung).

Акцыі масавага грамадзянскага непадпарадкаваньня пачаліся ў Ганконгу ў знак пратэсту супраць рашэньня ўраду Кітаю паводле прапанаванай выбарчай рэформы, якая мае адбыцца да 2017 году. Ганконская фэдэрацыя студэнтаў пачала пратэставаць каля штаб-кватэры ўраду 22 верасьня 2014 году, патрабуючы прадухіліць рэформу, якая значна скарачае дэмакратычныя правы рэгіёну.

Урад і палітыка

Паводле Асноўнага закона, які выконвае ролю канстытуцыі САР Ганконг, мясцовыя ўлады захоўваюць сувэрэнітэт над усімі пытаньнямі і справамі тэрыторыі за выключэньнем абароны і вонкавай палітыкі. Пакуль Ганконг быў калёніяй, яго губэрнатара прызначала каралева Вялікабрытаніі. Пасьля вяртаньня гэтай тэрыторыі пад юрысдыкцыю Кітая яе ўзначальвае Галоўны міністар Адміністрацыі Ганконга. Яго абірае Камітэт па выбарах Галоўнага міністра Адміністрацыі Ганконга. Камітэт складаецца з 800 чалавек, якія ўяўляюць ганконскую дзелавую эліту. Усе астатнія дзяржаўныя службоўцы як выканаўчай, так і заканадаўчай галін улады альбо прызначаюцца Галоўным міністрам Адміністрацыі (прама або ўскосна) альбо выбіраюцца выбаршчыкамі. У тэорыі такая дамова павінна гарантаваць практычна поўную незалежнасьць палітычнай, культурнай, заканадаўчай і эканамічнай інфраструктуры Ганконга ад мацерыковага Кітая. Аднак на практыцы Пэкін часта вінавацяць у празьмерным умяшаньні ва ўнутраныя справы Ганконга, якое пераходзіць межы, вызначаныя Асноўным законам.

Заканадаўчы збор Ганконга

Хата Ўрады ў раёне Сентрал — рэзыдэнцыя разьдзела тэрыторыі

Для таго каб новы закон уступіў у сілу, яго павінен падтрымаць Галоўны міністар і большасьць з 60 дэпутатаў Заканадаўчага збору Ганконга. Палова дэпутатаў Заканадаўчага збору абіраецца шляхам усеагульнага галасаваньня (так званымі «геаграфічнымі акругамі», гэта значыць насельніцтвам, размеркаваным па тэрытарыяльнай прыкмеце), а іншая палова ад «функцыянальных акруг», гэта значыць групамі фізычных асоб і арганізацыяў, пабітых па прафэсійнай (функцыянальнай) прыкмеце (гэта значыць, адвакаты і адвакацкія фірмы абіраюць свайго дэпутата, фінансавыя групы і фінансісты — свайго, і т. д.). Гэтыя групы ўяўляюць найболей значныя сфэры жыцьця і эканомікі Ганконга. Паводле Асноўнага закона, у будучыні ўсе дэпутаты Заканадаўчага збору павінны будуць абірацца праз усеагульнае галасаваньне.

Першым Галоўным міністрам Ганконга быў мільярдэр Дун Цзяньхуа, кандыдатуру якога прапанавалі ўлады Кітая. Яго абіраў камітэт з 400 выбаршчыкаў, 1 ліпеня 1997 году ён афіцыйна ўступіў у пасаду. У ліпені 2002 году мінуў яго першы пяцігадовы тэрмін, і ён таксама быў аўтаматычна пераабраны як адзіны намінаваны кандыдат. Гэта дало падставу крытыкам казаць аб тым, што камітэт не абіраў, а фактычна двойчы аформіў прызначэньне кандыдатуры Пэкіна. З чэрвеня 2005 году да чэрвеня 2012 году пасаду Галоўнага міністра Адміністрацыі Ганконга займаў Дональд Цанг. Яго абраў камітэт выбаршчыкаў, прызначаных Пэкіном зь ліку ганконскай дзелавой эліты. Да перадачы Ганконга Кітаю у 1997 годзе Дональд Цанг займаў пасаду Галоўнага сакратара Адміністрацыі Ганконга ў каляніяльным урадзе. 24 чэрвеня 2005 году ён афіцыйна ўступіў у новую пасаду. На ёй ён замяніў Дуна Цзяньхуа, які пайшоў з паста раней пакладзенага часу па стане здароўя (па іншых зьвестках, у выніку ціску грамадзкасьці), таму спачатку Дональд Цанг павінен быў «дапрацаваць» за Дуна яго тэрмін, што скончыўся 30 чэрвеня 2007 году, паводле тлумачэньня Прыкладаньні I і артыкула № 46 Асноўнага закона Ганконга.

Выбары новага Галоўнага міністра 852-мясцовым Выбарчым камітэтам павінны былі адбыцца 10 ліпеня 2005 году, але ўжо 16 чэрвеня Дональд Цанг быў абвешчаны пераможцам, паколькі ён быў адзіным кандыдатам, за вылучэньне якога прагаласавалі неабходныя 100 чальцоў Выбарчага камітэта.

У 1996 годзе ў Кітаі быў створаны Часавы заканадаўчы збор Ганконга, і пасьля перадачы Ганконга Кітаю у 1997 годзе яно пераехала ў Ганконг. Часавы збор адмяніў некалькі законаў, прынятых усенародна абраным у 1995 годзе каляніяльным Заканадаўчым зборам. Часавы прыняў шэраг законаў, у тым ліку Закон аб грамадзкім парадку, паводле якога, для правядзеньня любога мерапрыемства з колькасьцю ўдзельнікаў больш 30 патрабавалася дазвол паліцыі. Выбары ў Заканадаўчы збор Ганконга былі праведзеныя 24 траўня 1998 году, 10 верасьня 2000 года 12 верасьня 2004 годзе, 2008, 2012, 2017 і 2021 годзе. Паводле Асноўнага закона, у Заканадаўчым зборы сучаснасьці трэцяга скліканьня 25 месцаў адведзена дэпутатам ад геаграфічных акруг і 30 месцаў ад функцыянальных акруг. Нягледзячы на незадаволенасьць дэмакратычнай апазыцыі сыстэмай функцыянальных акруг, якая дае права вельмі невялікай колькасьці выбаршчыкаў (ледзь больш 100 тыс.) абіраць палову дэпутатаў парлямэнту, якія прайшлі ў 1998, 2000 і 2004 гадах выбары былі ацэненыя назіральнікамі як вольныя і адкрытыя.

Нягледзячы на тое, што Ганконг не зьяўляецца незалежнай дзяржавай, ён карыстаецца правам незалежнага ўдзелу ў такіх міжнародных арганізацыях і мерапрыемствах, як Азіяцка-Ціхаакіянскае эканамічнае супрацоўніцтва або Алімпійскія гульні, але пасьля 1997 году афіцыйная назва яго дэлегацыяў была зьмененая на «Ганконг, Кітай». Ганконг таксама ўдзельнічае ў некаторых міжнародных мерапрыемствах шляхам уключэньня свайго дэлегата ў групу прадстаўнікоў Кітая.

Адміністрацыйны падзел

Раёны Ганконгу: 1. Айлэндз; 2. Кхуайчхінь; 3. Нозэрн; 4. Сайкун; 5. Сатхінь; 6. Тайпоў; 7. Чхюньвань; 8. Тхюньмунь; 9. Юньлон; 10. Каўлун-Сіці; 11. Куньтон; 12. Самсёйпоў; 13. Вонтайсінь; 14. Яўчымвон; 15. Сэнтрал і Вэстэрн; 16. Істэрн; 17. Саўзэрн; 18. Ваньчай

Ганконг складаецца з 18 раёнаў: Сэнтрал і Вэстэрн Істэрн Саўзэрн Ваньчай Каўлун-Сіці Самсёйпоў Яўчымвон Вонтайсінь Куньтон Нозэрн Сайкун Сатхінь Тайпоў Айлэндз Кхуайчхінь Чхюньвань Тхюньмунь Юньлон

Кожны раён кіруецца раённым сходам, якія даюць парады ўраду Ганконга па пытаньнях мясцовага кіраваньня, дзейнасьці грамадзкіх установаў, праграмаў разьвіцьця раёнаў, культурных мерапрыемстваў і аховы навакольнага асяродзьдзя. За каардынацыю дзеяньняў раённых уладаў і інфармаваньне насельніцтва аб плянах і дзеяньнях ураду адказны Дэпартамэнт унутраных справаў. Ён ажыцьцяўляе зносіны з насельніцтвам праз органы адпаведных раёнаў.

Геаграфія

Мапа САР Ганконг

Выгляд на Ганконг зь піку Вікторыя

Ганконг складаецца з астравоў Ганконг, Лантаў, паўвострава Коўлун, Новых Тэрыторыяў, а таксама каля 260 малых астравоў. Новыя Тэрыторыі прымыкаюць з поўначы да паўвостраву Коўлун, і за іх паўночнай мяжой ракой Шэньчжэнь.

Усяго да Ганконга належаць 262 вострава ў Паўднёва-Кітайскім моры, самым буйным зь якіх зьяўляецца востраў Лантаў. Другі па велічыні і першы па насельніцтве — Ганконг, у той час як востраў Аплэйчаў (па-кітайску: 鴨脷洲) зьяўляецца самым густанаселеным востравам у сьвеце.

Назва «Ганконг» літаральна азначае «пахучая гавань» і адбываецца ад назову мясцовасьці ў сучасным раёне Абэрдын на востраве Ганконг. Тут калісьці гандлявалі вырабамі з духмянай драўніны і пахамі. Вузкая палоска вады, якая падзяляе Ганконг і паўвостраў Коўлун, носіць назоў бухта Вікторыя. Гэта адзін з найглыбейшых натуральных марскіх портаў у сьвеце.

Нягледзячы на рэпутацыю Ганконга як высокаўрбанізаванай тэрыторыі, улады Ганконга надаюць вялікую ўвагу экалёгіі і азеляненьню. Вялікая частка Ганконга па-ранейшаму застаецца незасвоенай, паколькі на ёй пераважаюць груды і горы з стромкімі схіламі. З 1104 км пляцы Ганконга засвоена меней за 25%. Астатняя частка тэрыторыі пакрытая зелянінай, зь яе каля 40% абвешчана зонамі адпачынку і запаведнікамі. Вялікая частка гарадзкой забудовы тэрыторыі разьмешчаная на паўвостраве Коўлун і паўночным узьбярэжжы востраву Ганконг, а таксама ў населеных пунктах, разьмешчаных па Новых Тэрыторыях.

Дзякуючы доўгай няправільнай зьвілістай берагавой лініі Ганконг валодае мноствам бухтаў, рэк і пляжаў. Нягледзячы на багацьце зеляніны і воды ў Ганконгу, экалягічныя праблемы гораду выклікаюць усё больш вялікую трывогу, а па якасьці паветра горад займае адно з апошніх месцаў. Каля 80% смогу Ганконга паходзіць зь іншых раёнаў дэльты ракі Чжуцзян, гэта значыць з матэрыковага Кітая.

Ганконг разьмешчаны ў 60 км да ўсходу ад Макао, на процілеглым беразе вусьця ракі Чжуцзян. На поўначы ён мяжуе з горадам Шэньчжэнь правінцыі Гуандун. Найвышэйшая кропка Ганконга — гара Таймашань на Новых Тэрыторыях, яе вышыня — 958 м. На тэрыторыі Ганконга таксама ёсьць нізіны, яны разьмешчаныя ў паўночна-заходняй частцы Новых Тэрыторыяў.

Клімат

Клімат Ганконга субтрапічны, мусонны. Прахалодная і сухая зіма доўжыцца са сьнежня па сакавік. Вясна і лета у Ганконгу сьпякотныя, вільготныя і дажджлівыя, восень — цёплая, сонечная і сухая. Гэтак розны клімат у розныя часы году тлумачыцца розным кірункам ветру, характэрным для кожнага сэзону. Улетку і ў раньнюю восень праз Ганконг могуць праходзіць трапічныя цыклёны (тайфуны). Геалягічна зямля пад Ганконгам стабільная ўжо на працягу мільёнаў гадоў, аднак пасьля моцных дажджоў могуць здарацца апоўзьні. Флёра і фаўна Ганконга зьведалі сур’ёзныя зьмены з прычыны зьмены клімату, узроўню мора і ўплыву чалавека.

Абсэрваторыя Ганконга — дзяржаўная ўстанова, на якую ўскладзеная праца па складаньні мэтэаралягічных прагнозаў, папярэджаньняў аб пагодных катаклізмах і геафізычнаму дасьледаваньню тэрыторыі Ганконга.

Найвышэйшая тэмпэратура, зафіксаваная за гісторыю назіраньняў у Ганконгу складае 36,1 °C, а самая нізкая — −4 °C. У той жа час найвышэйшая і самая нізкая тэмпэратуры, зафіксаваныя Абсэрваторыяй Ганконга адпаведна складаюць 36,1 °C 19 жніўня 1900 году і 18 жніўня 1990 году, а таксама 0,0 °C 18 студзеня 1893 году. Сярэдняя тэмпэратура самага халоднага месяца студзеня складае 16,1 °C, а сярэдняя тэмпэратура самага сьпякотнага месяца ліпеня складае 28,7 °C.

Ганконг разьмешчаны на поўдзень ад Тропіка Рака, знаходзячыся па шыраце блізка да такіх гарадоў, як Гавана, Мэка, Калькута. Узімку горад знаходзіцца ва ўладзе моцнага халоднага сіверу, а ўлетку дзьме цёплы вільготны паўднёва-заходні вецер. У такім клімаце можа расьці трапічны лес.

Эканоміка

Аснова эканомікі Ганконгу была створана на шматгадовым гандлі кітайскімі таварамі з усім сьветам, а таксама на прынцыпах вольнага рынку, нізкіх падаткаў і неўмяшальніцтва ўладаў ў эканоміку. Шмат гадоў горад зьяўляецца гандлёва-фінансавым цэнтрам Азіі. Ключавую ролю ў разьвіцьці эканамічных стасункаў Ганконгу выконвае Рада Разьвіцьця Гандлю Ганконгу (Hong Kong Trade Development Council, 香港貿易發展局). У горадзе знаходзяцца штаб-кватэры шматлікіх міжнародных арганізацыяў, банкаў, транснацыянальных карпарацыяў.

Ганконг мае высокі каэфіцыент Джыні — 53.9 балы (2016 год).

Ацэнка ЦРУ сцьвярджае, што СУП паводле парытэту пакупніцкай здольнасьці (ППЗ) на душу насельніцтва ў 2005 годзе склаў $ 37 400 і зьяўлялася 8 паказчыкам у сьвеце і 1 у Азіі. Паводле ацэнкі на 2020 год, СУП паводле ППЗ на душу насельніцтва складаў $ 56 200 (19-ы паказчык ў сьвеце, трэці ў Азіі). З 1989 па 1997 год штогадовы рост эканомікі складаў 5%. Азіяцкі фінансавы крызіс 1998 году вельмі зашкодзіў эканоміцы Ганконгу. Але ўжо ў 2000 годзе рост эканомікі склаў 10%.

Вялікую ролю ў эканоміцы Ганконгу займаюць турысты, якія прыязджаюць з ўсяго сьвету. У апошнія гады ўсю больш турыстаў прыязджае з кантынэнтальнага Кітаю.

Ганконг пры насельніцтве 7 млн чалавек займае самыя высокія радкі ў сьвеце па экспарце і імпарце на чалавека.

У 2020 годзе колькасьць працаздольнага насельніцтва складала 3,63 млн чалавек. Працаўладкаваньне мела наступную будову: сельская гаспадарка — 3,8% (2013 год); прамысловасьць — 2% (2016 год); паслугі — 54,5%. У Ганконгу не існуе абмежаваньняў на мінімальны заробак.

Электрычнасьць выпрацоўваецца на электрастанцыях, якія спажываюць імпартаваныя нафтапрадукты. Імпартуецца 11,62 млрд кВт×г з 41,84 млрд кВт×г электрычнасьці, якая спажываецца.

Ганконг мае няшмат зямлі прыдатнай для сельскай гаспадаркі, таму яна не атрымала разьвіцьця. Прадукцыя сельскай гаспадаркі складае толькі 8% агульнай вытворчасьці. У асноўным вырошчваецца рыс, садавіна, кветкі.

Дэмаграфія

Сярэдняя шчыльнасьць насельніцтва Ганконгу адна з самых вялікіх у сьвеце. На 100 ганконскіх жанчын прыходзіцца 94 немаўляты. Нягледзячы на гэта, насельніцтва гораду пастаянна ўзрастае з прычыны высокай міграцыі. Сярэдняя працягласьць жыцьця Ганконгу складае 81,6 году (пяты паказчык у сьвеце).

Нягледзячы на шчыльнасьць насельніцтва, горад мае шмат паркаў, лясных зон. Большасьць жыхароў жыве ў шматпавярховых дамах, карыстаецца кантонскім дыялектам кітайскай мовы, ангельская мова ўжываецца ў асноўным на працы. Згодна зь перапісам насельніцтва 1996 году 3,1% насельніцтва назвалі ангельскую мову мовай штодзённых зносінаў, 34,9% назвалі ангельскую мову другой мовай.

У Ганконгу абвешчана свабода веравызнаньняў. Большасьць насельніцтва прытрымліваецца традыцыйных кітайскіх веравызнаньняў: будызму, канфуцыянства, даасізму. 10% насельніцтва — хрысьціяне. Хрысьціянская абшчына падзелена на каталікоў і пратэстантаў. Таксама ёсьць каля 70 000 мусульманаў і 2000—3000 юдэяў.

Каля 95% насельніцтва — кітайцы, 1,5% эўрапейцы. Самыя вялікія імігранцкія абшчыны гэта: філіпінцы (133 000 чалавек), інданэзійцы (95 500 чалавек) і амэрыканцы (31 000 чалавек), таксама ёсьць індусы, пакістанцы, нэпальцы, віетнамцы.

Адукацыя

Ганконскі ўнівэрсытэт навукі і тэхнікі

Ганконскі політэхнічны ўнівэрсытэт

Як былая заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі Ганконг у асноўным захаваў сыстэму адукацыі Вялікабрытаніі, у прыватнасьці, ангельскую сыстэму адукацыі. У Ганконгу ёсьць вышэйшыя установы адукацыі як брытанскай, так і амэрыканскай сыстэмы. Унівэрсытэт Ганконга — самая старая вучэбная ўстанова трэцяй ступені ў Ганконгу — традыцыйна засноўваўся паводле брытанскай мадэлі, аднак у апошнія гады ўвабраў некаторыя рысы амэрыканскай мадэлі. Другі па часе падставы Кітайскі ўнівэрсытэт Ганконга паўтарае амэрыканскую мадэль з асаблівай брытанскай сыстэмай каледжаў. Ганконскі ўнівэрсытэт навукі і тэхнікі заснаваны на амэрыканскай мадэлі вышэйшай адукацыі. У Ганконгу ёсьць дзевяць дзяржаўных унівэрсытэтаў, а таксама некалькі прыватных вышэйшых навучальных установаў. Адзін зь яркіх прыкладаў — Унівэрсытэт Лінань у раёне Тхюньмунь, гэта адзіны ўнівэрсытэт Ганконга, у якім ёсьць навучаньне сямі вольным мастацтвам.

Дзяржаўныя вучэбныя ўстановы Ганконга курыруе Дэпартамэнт адукацыі Ўраду САР Ганконг. У сыстэму ўваходзяць неабавязковыя трохгадовыя дзіцячыя сады, за якімі варта абавязковая шасьцігадовая пачатковая адукацыя і трохгадовая першая ступень сярэдняй адукацыі; затым неабавязковая двухгадовая сярэдняя адукацыя другой ступені, якая завяршаецца атрыманьнем Адукацыйнага іспытнага сэртыфікату Ганконга, пасьля чаго варта двухгадовы курс падрыхтоўкі да Іспытаў прасунутага ўзроўню Ганконга. У 2009—2012 гадах плянуецца паступовыя ўводзіны новай сыстэмы «3+3+4», якая складаецца з трохгадовага курсу сярэдняй школы першай ступені, трохгадовага курсу другой ступені і чатырохгадовай вышэйшай адукацыі. У Ганконгу таксама ёсьць вну, у якіх можна атрымаць ступені бакаляўра, магістра і доктара, іншыя вышэйшыя дыплёмы і дыплёмы малодшага адмыслоўца.

Вядучыя адукацыйныя ўстановы Ганконга можна падзяліць на тры катэгорыі: дзяржаўныя, якія субсідуюцца і прыватныя ўстановы. Менш за ўсё дзяржаўных адукацыйных устаноў. Найбольшая колькасьць вучэбных устаноў адносіцца да тых, якія субсідуюцца, атрымліваюць дапамогу ад ураду і гранты ад дабрачынных арганізацыяў, часьцяком, рэлігійнай скіраванасьці. Як правіла, гэта хрысьціянскія і каталіцкія арганізацыі, але сярод іх могуць таксама быць будыйскія, даоскія, ісламскія і канфуцыянскія арганізацыі. У той жа час дзелі адукацыйныя ўстановы нярэдка кіруюцца хрысьціянскімі арганізацыямі. Па-за гэтай сыстэмай існуюць установы ў рамках сыстэмы прамых субсідыяў і дзелі міжнародных школ.

Культура

Прылады для ганконскага піцьця гарбаты

Ганконг часьцяком апісваюць як месца, дзе Ўсход сустракаецца з Захадам, што выяўляецца ў яго эканамічнай інфраструктуры, архітэктуры, адукацыі і гарадзкой культуры. На адной вуліцы можна знайсьці традыцыйныя кітайскія крамачкі, гандлёвыя кітайскімі лекамі, будыйскімі пахамі або супам з акулавага плаўніка. Але тут жа за кутом можна ўбачыць кінатэатар, у якім ідзе апошні галівудзкі блёкбастар, ангельскі паб, каталіцкую царкву або Макдоналдс. Афіцыйнымі мовамі тэрыторыі зьяўляюцца кітайская і ангельская, двухмоўныя паказальнікі сустракаюцца паўсюдна ў Ганконгу. Дзяржаўныя ўстановы, паліцыя, большасьць установаў і крамаў вядуць справы на абодвух мовах. Нягледзячы на тое, што брытанскае кіраваньне скончылася ў 1997 годзе, заходняя культура глыбока ўкаранілася ў Ганконгу і існуе ў гармоніі з традыцыйнай усходняй філязофіяй і традыцыямі.

Касмапалітычны дух Ганконгу таксама знаходзіць адлюстраваньне ў разнастайнасьці прадстаўленых кухняў. Найбольшай папулярнасьцю карыстаюцца розныя кірункі кітайскай кухні, асабліва, морапрадукты, пры гэтым у Ганконгу шмат эўрапейскіх, амэрыканскіх, японскіх, карэйскіх і іншых рэстаранаў. Вельмі папулярная і мясцовая кухня, якую можна сустрэць у чхачханьтхэнах і тайпхайтонах. Жыхары Ганконгу вельмі сур’ёзна ставяцца да ежы, таму Ганконг зьяўляецца месцам, куды імкнуцца найлепшыя шэф-кухары са ўсяго сьвету.

Статуя Бруса Лі на Авэню зорак

Нароўні са статусам аднаго з цэнтраў сусьветнага гандлю, Ганконг таксама зьяўляецца буйным экспартэрам забаўляльнай прадукцыі, у прыватнасьці, жанру баявых мастацтваў. Некалькі галівудзкіх знакамітасьцяў зьяўляюцца выхадцамі з Ганконгу, у іх ліку Брус Лі, Чоў Юнь-Вэлюмаў, Джэкі Чан. Ганконг таксама даў Галівуду некалькі выбітных кінарэжысэраў, такіх як Джон Ву, Вонг Карвай, Цуй Харк, а таксама харэографаў па баявых мастацтвах, якія ставілі сцэны боек у трылёгіі «Матрыца», фільмах «Забіць Біла» і «Тыгр, які крадзецца і цмок, які стаіўся». Ганконскія фільмы таксама некалькі разоў атрымлівалі сусьветную вядомасьць, напрыклад, «Чунцінскі экспрэс», «Падвойная ракіроўка», «Забойны футбол», «Разборка ў Бронксе» і «Любоўны настрой». Вядомы рэжысэр Квэнтын Тарантына у адным з інтэрвію сказаў, што на яго вялікі ўплыў аказалі ганконскія баевікі. Ганконг — гэта таксама галоўны цэнтар вытворчасьці музыкі кантапоп. У Ганконгу жывуць шматлікія кіназоркі. Культура караоке зьяўляецца часткай начнога жыцьця Ганконга.

Адміністрацыя Ганконгу падтрымлівае культурныя ўстановы, такія як Музэй спадчыны Ганконгу, Ганконскі музэй мастацтваў, Ганконскую акадэмію выканаўчага мастацтва і Ганконскі філярманічны аркестар. Акрамя таго Дэпартамэнт забаўляльных і культурных паслуг Ганконгу субсідуе і аказвае спонсарскую падтрымку замежным артыстам, якія прыяжджаюць у Ганконг.

Глядзіце таксама

• Ганконскі трамвай

Літаратура

• R. L. Edmonds. China and Europe since 1978: A European Perspective. — Cambridge University Press, 2002. — ISBN 0-521-52403-2