Фтор

Фтор, флёр (па-лацінску: Fluorum) F — хімічны элемэнт VII групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 9. Адносіцца да галягенаў.

Тлен ← Фтор → Нэон F ↓ Cl 9F Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў
Выгляд
Вадкі фтор пры звышнізкіх тэмпэратурах
Агульная інфармацыя
Назва, сымбаль, атамны нумар	Фтор, F, 9
Катэгорыя элемэнту	Немэталы
Група, пэрыяд, блёк	17, 2, p
Адносная атамная маса	18.998403163(6) г·моль−1
Канфігурацыя электронаў	[He] 2s2 2p5
Электронаў у абалонцы	2, 7
Фізычныя ўласьцівасьці
Колер	зеленавата-жоўты
Фаза	газа
Шчыльнасьць (пры п. т.)	0.001696 г·см−3
Шчыльнасьць вадкасьці пры т. пл.	1,7 г·см−3
Тэмпэратура плаўленьня	53.63 K, -219.6 °C, -363.14° °F
Тэмпэратура кіпеньня	85.1 K, -188 °C, 306.49 °F
Удзельная цеплыня плаўленьня	0.2552 кДж·моль−1
Удзельная цеплыня выпарваньня	3.2698 кДж·моль−1
Цеплаправоднасьць	(300 K) 0.0279 Вт·м−1·K−1
Уласьцівасьці атама
Ступені затляненьня	−1
Электраадмоўнасьць	3.98
Энэргіі іянізацыі	1-я: 1681 кДж·моль−1
	2-я: 3374 кДж·моль−1
	3-я: 6050 кДж·моль−1
Атамны радыюс	57 пм
Кавалентны радыюс	72 пм
Радыюс Ван дэр Ваальса	135 пм
Іншыя характарыстыкі
Нумар CAS	7782-41-4
Найбольш стабільныя ізатопы
Асн. артыкул: ізатопы
іза % пэрыяд паўраспаду распад энэргія (МэВ) прадукты распаду 14F {сын.} каля 500 ёс ± 60 Эмісія пратонаў 3,2 15F {сын.} 4,557×10−22 сэк Эмісія пратонаў 1,48 16F {сын.} 1,139×10−20 сэк Эмісія пратонаў 0,536 17F {сын.} 64,49 сэк Э. з. 2,761 17O 18F {сын.} 109,771 хв Э. з. 1,656 18O 19F 100% 19F зьяўляецца стабільным пры 10 нэўтронах 20F {сын.} 11,07 сэк β- распад 7,025 20Ne 21F {сын.} 4,158 сэк β- распад 5,684 21Ne 22F {сын.} 4,23 сэк β- распад (менш чым у 11 % выпадкаў адначасова адбываецца эмісія нэўтронаў са спазьненьнем) 10,818 22Ne 23F {сын.} 2,23 сэк β- распад 8,48 23Ne 24F {сын.} 390 мкс β- распад (менш чым у 5,9 % выпадкаў адначасова адбываецца эмісія нэўтронаў са спазьненьнем) 13,49 25F {сын.} 80 мкс β- распад (у 23,1 % выпадкаў адначасова адбываецца эмісія нэўтронаў са спазьненьнем) 26F {сын.} 9,7 мкс β- распад (у 11 % выпадкаў адначасова адбываецца эмісія нэўтронаў са спазьненьнем) 27F {сын.} 5,0 мкс β- распад (у 77 % выпадкаў адначасова адбываецца эмісія нэўтронаў са спазьненьнем) 28F {сын.} менш за 40 нс выпрамяненьне нэўтронаў 29F {сын.} 2,5 мкс β- распад адначасова з эмісіяй нэўтронаў са спазьненьнем 30F {сын.} невядома <260 нс β- распад адначасова з эмісіяй нэўтронаў са спазьненьнем 31F {сын.} менш за 250 нс β- распад, эмісія нэўтронаў са спазьненьнем

Шырока распаўсюджаны ў прыродзе. Асноўная крыніца фтору — флюарыт CaF₂. Фтор зьяўляецца складовай часткай прыродных фасфатаў — апатытаў і фасфарытаў. Невялікая колькасьць фтору ўтрымліваецца ў прыродных водах. У расейска-беларускім слоўніку, выдадзеным у Менску ў 1993 годзе, элемэнт перакладаецца як «флёр». Упершыню злучэньні фтору выкарыстоўваліся ў 1670 годзе - багемскі дыямент (CaF₂). Адкрыты ў 1886 годзе францускім хімікам Фэрдынандам Фрэдэрыкам Анры Майсанам (па-ангельску: Ferdinand Frederic Henri Moissan).

Ізатопы

Фтор мае адзін стабільны ізатоп ¹⁹F і шэраг радыяактыўных ізатопаў. Ізатоп ¹⁸F атрымліваецца на цыклатроне і зьяўляецца асновай для радыёфармацэўтычных прэпаратаў (фтордэзоксіглюкозы, фторхаліна, фтора-PSMA).

Вонкавыя спасылкі

• Fluorine (F) — Chemical properties, Health and Environmental effects (анг.)
• Periodic Table of Elements: Fluorine — F (EnvironmentalChemistry.com)(недаступная спасылка) (анг.)
• Fluorine » isotope data (анг.) WebElements Periodic Table Праверана 1 красавіка 2020 г.