Тэлюр
хімічны элемэнт з атамным нумарам 52
Тэлюр (па-лацінску: Tellurium) Te — хімічны элемэнт 16 групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 52. Халькаген. Паўправаднік. Упершыню выдзелены ў 1782 годзе Францам Мюлерам фон Райхенстайнам (Franz Muller von Reichenstein) у Габсбурскай манархіі (цяпер Румынія). Назва паходзіць ад лацінскага «tellus», што азначае «Зямля».
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Выгляд | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Агульная інфармацыя | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Назва, сымбаль, атамны нумар | Тэлюр, Te, 52 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Катэгорыя элемэнту | Паўмэталы | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Група, пэрыяд, блёк | 16, 5, p | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Адносная атамная маса | 127,6 г·моль−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Канфігурацыя электронаў | [Kr] 4d10 5s25p4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Электронаў у абалонцы | 2 8 18 18 6
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Фізычныя ўласьцівасьці | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Колер | срэбны | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Фаза | Цьвёрдае цела | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Шчыльнасьць (пры п. т.) | 6,24 г·см−3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Тэмпэратура плаўленьня | 722,66 K, 449,51 °C, 841,12 °F | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Тэмпэратура кіпеньня | 1261 K, 988 °C, 1810 °F | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Удзельная цеплыня плаўленьня | 17,5 кДж·моль−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Структура крышталічнай краты | trigonal | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Магнэтызм | дыямагнэтык | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Электрычны супор | 10-4Ω·м | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цеплаправоднасьць | (300 K) 3 Вт·м−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хуткасьць гуку | 2610 м/с | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Модуль Юнга | 43 ГПа | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цьвёрдасьць Моаса | 2,25 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Уласьцівасьці атама | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ступені затляненьня | +6, +4, -2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Электраадмоўнасьць | 2,1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Энэргіі іянізацыі | 1-я: 869,0 кДж·моль−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2-я: 1790 кДж·моль−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атамны радыюс | 140 пм | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Радыюс Ван дэр Ваальса | 137 пм | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Іншыя характарыстыкі | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нумар CAS | 13494-80-9 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Найбольш стабільныя ізатопы | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Асн. артыкул: ізатопы тэлюра | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Асноўныя мінэралы — калаверыт (AuTe2), алтаіт (PbTe) і інш. Зрэдку трапляецца ў самародным выглядзе. Запасы ў ЗША, Канадзе, Пэру, Японіі. Штогод здабываюць каля 220 тон тэлюру. Здабываюць галоўным чынам з адыходаў ад ачысткі медзі.
Тэлюр уваходзіць у склад стопка AgInSbTe, які выкарыстоўваецца для аптычных дыскаў.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Tellurium (Te) — Chemical properties, health and environmental effects (анг.)
- Tellurium"the essentials (анг.) [WebElements Periodic Table]
- The Element Tellurium (анг.) It's Elemental. Thomas Jefferson National Accelerator Facility - Office of Science Education. Праверана 23 лютага 2017 г.
- Tellurium (анг.) WolframAlpha