Масей Сяднёў

беларускі паэт і празаік

Масей Сяднёў (сапр.: Майсей Ларывонавіч Сяднёў; 19 жніўня (1 верасьня) 1913, в. Мокрае Клімавіцкага павету, цяпер Касьцюковіцкага раёну — 5 лютага 2001, Глен-Коў, ЗША) — беларускі паэт, празаік.

Масей Сяднёў
Майсей Ларывонавіч Сяднёў
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні Майсей Ларывонавіч Сяднёў
Нарадзіўся 1 верасьня 1913
Мокрае, Клімавіцкі павет
Памёр 5 лютага 2001 (87 гадоў)
Глен-Коў, ЗША
Пахаваны
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці пісьменьнік, паэт
Гады творчасьці 1933—2001
Мова беларуская мова[1] і расейская мова[1]
Творы на сайце Knihi.com

Жыцьцяпіс

рэдагаваць

Навучаўся ў Амсьціслаўскім пэдтэхнікуме (1930—1931), Менскім пэдагагічным інстытуце (4 курсы ў 1933—1936, ня скончыў з-за арышту). Пісаў М. Сяднёў вершы й перадаваў для друку[2][3]

Арыштаваны 21 кастрычніка 1936 году за дэклямацыю верша Якуба Коласа падчас абмеркаваньня праекту сталінскай канстытуцыі[4]. Cасланы на Калыму. М. Сяднёў гаварыў: «У турме я стаўся паэтам»[5][6], бо быў у многіх турмах[7]. У чэрвені 1941 году прывезены ў Менск на перагляд справы, з набліжэньнем нямецкай арміі быў адпушчаны канвоем каля Ігумену. Рэабілітаваны 22 студзеня 1992 году.

У час нямецкай акупацыі жыў у бацькоў, працаваў на гаспадарцы. З падыходам Савецкага войска М. Сяднёў разам зь сятрою й бацькам ехалі на захад: Берасьце, Роўна, Люблін, зноў Берасьце, а пад канец прыехалі ў 1943 годзе ў Беласток[8]. Час жыцьця ў ім М. Сяднёў падрабязна апісаў у «Беластоцкім сшытку»[9][10]. У кастрычніку 1943 году прыехаў у Беласток, супрацоўнічаў з газэтай «Новая Дарога», сябраваў з Хведарам Ільяшэвічам.

У Беластоку М. Сяднёў жыў амаль год з 1943 па 1944 гады. Ён пазнаёміўся зь Хведарам Ільляшэвічам, які быў паэтам з Заходняе Беларусі. Х. Ільляшэвіч выдаў ужо тры зборнікі й якога М. Сяднёў ведаў яшчэ па часопісе Калосьсе. Жыць на Беласточчыне М. Сяднёву спадабалася[11][12]. «Я заплюшчыў вочы на ўсё тое, што магло параніць маю душу. Я засланяўся прыгожым»[13]. Многа для М. Сяднёва мела значэньне перапіска з паэтам з Рыгі з Алесем Салаўём. Асабіста яны пазнаёміліся ў 1944 годзе ў Беластоку. У Беластоку ў Белнацкоме прыязджаў Міхась Васілёк, бо М. Сяднёў бачыў «проста легендарнага для мяне Міхася Васілька»[14].

Вершы М. Сяднёва вучылі на памяць, а вершы друкавалі ў кожным выпуску газэты Новая дарога[11][15].

У 1944 годзе М. Сяднёў разам з Х. Ільляшэвічам ад'язджае ў Варшаву (яго бацька і сястра засталіся ў Бацечках, дзе рабілі на зямлі ксяндза, а, затым вярнуліся дамоў у БССР), а, затым, у Бэрлін. Там М. Сяднёў робіць у газэце «Беларускі работнік». Савецкае войска наступае на Бэрлін. М. Сяднёў і Х. Ільляшэвіч едзе ў Прагу да Л. Геніюш[16]. Аднак, недзе, праз месяц, М. Сяднёў і Х. Ільляшэвіч едуць далей у Нямеччыну . У Баварыі яны засталіся ў амэрыканскае зоне акупацыі. М. Сяднёў асеў у месьце Рэгенсбуркг[11] і рабіў у пана на зямлі. Выкладаў у беларускай гімназіі ў Міхэльсдорфе. З 1950 году жыў у ЗША. Каля 10 гадоў працаваў на мэталаапрацоўчай фабрыцы, выкладаў расейскую мову ў Індыянскім унівэрсытэце.

З 1968 году жыў і працаваў у Мюнхэне галоўным рэдактарам радыёстанцыі «Свабода». У 1983 годзе выйшаў на пэнсыю і вярнуўся ў ЗША.

З 1984 па 1988 год выкладаў у Норвіскім унівэрсытэце (штат Вэрмонт). Пасьля жыў у горадзе Глен Коў (штат Нью-Ёрк).

Творчасьць

рэдагаваць

Публікаваўся з 1933 году. Пісаў М. Сяднёў вершы й перадаваў для друку[2][3]. Друкаваўся ў часопісах «Полымя», «Беларуская работніца і сялянка», газэтах «Савецкая Беларусь», «Літаратура і мастацтва», «Чырвоная змена». У час нямецкай акупацыі ў Беластоку падрыхтаваў зборнік вершаў «Ад сына твайго, Беларусь» і кнігу «Ахвяры бальшавізма». Працаваў карэктарам у рэдакцыі газэты «Новая дарога» (Беласток, 1943—1944).

Перакладаў Гётэ, Рыльке, Гёльдэрліна[17].

Выдаў зборнік «Патушаныя зоры» ў 1975 годзе[18][19].

Вялікі цыкль вершаў прысьвяціў перажытаму ў турмах і лягерах. Напісаў раманы «Раман Корзюк» (1985), «І той дзень надыйшоў» (1987), зборнік вершаў «Патушаныя зоры» (1992), успаміны «Масеева кніга» (1994).

У 1988 годзе напісаў:

  Я цэлае сваё жыцьцё аддаў слову. Дзеля яго пакутваў за кратамі. На алтар слова склаў ахвяры. І як жа балюча ўсьведамляць, што яно цяпер непатрэбнае. Яго зракліся браты-беларусы. О ты, маё неспазнанае слова, навошта я мучыўся з табою?  

Пасьля абвяшчэньня незалежнасьці Беларусі наведаў Бацькаўшчыну, дачакаўся дзьвюх выдадзеных у Менску «Мастацкай літаратурай» кнігаў: «Патушаныя зоры» (1992) і «Масеева кніга» (1994).

Бібліяграфія

рэдагаваць

  1. ^ а б Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
  2. ^ а б  Чыквін, Ян Па прызванні і абавязку: літаратурны-крытычныя артыкулы. — Беласток: Беластоцкі ўнівэрсытэт, 2005. — С. 89. — 236 с. — ISBN 83-7431-034-0
  3. ^ а б Жыццё і творчасць масея Сяднёва (на пяцідзесятыя ўгодкі паэта) / Янка Золак // Беларуская думка, — 1965, — н-р 6, — ст. 18.
  4. ^ Васіль Дэ Эм (02.09.2019) Першы беларускі пісьменьнік, якога намінавалі на Нобэлеўскую прэмію ЗБС "Бацькаўшчына"
  5. ^  Чыквін, Ян Па прызванні і абавязку: літаратурны-крытычныя артыкулы. — Беласток: Беластоцкі ўнівэрсытэт, 2005. — С. 93. — 236 с. — ISBN 83-7431-034-0
  6. ^  Пранчак, Леанід Беларуская Амерыка. — Менск: 1994. — С. 287.
  7. ^ На суд гісторыі. Успаміны. Дыялогі. — Менск: 1994. — С. 230.
  8. ^  Чыквін, Ян Па прызванні і абавязку: літаратурны-крытычныя артыкулы. — Беласток: Беластоцкі ўнівэрсытэт, 2005. — С. 94. — 236 с. — ISBN 83-7431-034-0
  9. ^  Чыквін, Ян Па прызванні і абавязку: літаратурны-крытычныя артыкулы. — Беласток: Беластоцкі ўнівэрсытэт, 2005. — С. 93. — 236 с. — ISBN 83-7431-034-0
  10. ^  Сяднёў, Масей Масеева кніга. Успаміны, старонкі дзённіка, эсэ. — Менск: 1994. — С. 263—290.
  11. ^ а б в  Чыквін, Ян Па прызванні і абавязку: літаратурны-крытычныя артыкулы. — Беласток: Беластоцкі ўнівэрсытэт, 2005. — С. 94—95. — 236 с. — ISBN 83-7431-034-0
  12. ^  Сяднёў, Масей Масеева кніга. Успаміны, старонкі дзённіка, эсэ. — Менск: 1994. — С. 280.
  13. ^  Сяднёў, Масей Масеева кніга. Успаміны, старонкі дзённіка, эсэ. — Менск: 1994. — С. 281, 282.
  14. ^  Сяднёў, Масей Масеева кніга. Успаміны, старонкі дзённіка, эсэ. — Менск: 1994. — С. 277.
  15. ^ На суд гісторыі. Успаміны. Дыялогі. — Менск: 1994. — С. 236.
  16. ^  Чыквін, Ян Па прызванні і абавязку: літаратурны-крытычныя артыкулы. — Беласток: Беластоцкі ўнівэрсытэт, 2005. — С. 97. — 236 с. — ISBN 83-7431-034-0
  17. ^ Імёны Свабоды // Радыё Свабода, 8 верасьня 2006
  18. ^  Сяднёў, Масей Патушаныя зоры. — Новы-ЁркМюнхен: 1975. — С. 172.
  19. ^  Чыквін, Ян Па прызванні і абавязку: літаратурны-крытычныя артыкулы. — Беласток: Беластоцкі ўнівэрсытэт, 2005. — С. 92. — 236 с. — ISBN 83-7431-034-0

Літаратура

рэдагаваць

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць