Барыс Іванавіч Сачанка

	Барыс Іванавіч Сачанка
Асабістыя зьвесткі
Псэўданімы	І. Сібарсач, Р. Сібарсач
Нарадзіўся	15 траўня 1936; Вялікі Бор, Хвойніцкі раён, Гомельская вобласьць
Памёр	5 ліпеня 1995 (59 гадоў); Менск, Беларусь
Пахаваны	Усходнія могілкі;
Дзеці	Сьвятлана Явар[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьнік, перакладнік, выдавец
Мова	беларуская мова
Дэбют	апавяданьне «Плынь», 1956
Узнагароды	Літаратурная прэмія імя Якуба Коласа Літаратурная прэмія імя Івана Мележа[d] (1991)
	Творы на сайце Knihi.com
	Барыс Іванавіч Сачанка ў Вікісховішчы
	http://sachenko.iatp.by/

Барыс Іванавіч Сачанка (15 траўня 1936, Вялікі Бор, Хвойніцкі раён, Гомельская вобласьць — 5 ліпеня 1995, Менск, Беларусь) — беларускі пісьменьнік, перакладнік і выдавец.

БіяграфіяРэдагаваць

Бацька, Іван Мікалаевіч, працаваў у хімлясгасе. Маці, Вера Міхайлаўна, працавала ў калгасе, але мусіла шмат клапаціцца пра дзяцей, якіх у сям’і было сямёра. У 1943 годзе нацысцкія войскі спалілі Вялікі Бор, а ў чэрвені таго ж году Барыс разам з бацькамі быў вывезены ў Нямеччыну. Працаваў на фэрме нямецкага земляўласьніка. Затым быў лягер перамешчаных асобаў. Вярнуўся на радзіму ў 1945 годзе.

У 1955 годзе Сачанка паступае на аддзяленьне журналістыкі філялягічнага факультэту БДУ, скончыў у 1960. У час вучобы ва ўнівэрсытэце (з 1958) пачаў працаваць у часопісе «Вожык».

Друкаваць свае творы Барыс Сачанка пачаў, яшчэ будучы студэнтам. У 1956 годзе часопіс «Маладосць» надрукаваў апавяданьне «Плынь». У сааўтарстве з Янкам Сіпаковым і Рыгорам Барадуліным пад псэўданімамі І. Сібарсач ці Р. Сібарсач зьмяшчалі ў «Вожыку» вострыя і надзённыя крытычныя нататкі, артыкулы, гумарэскі, сатырычныя замалёўкі.

У 1960—1976 працаваў у аддзеле прозы часопісу «Полымя», у 1976—1986 — сакратар праўленьня Саюзу пісьменьнікаў БССР. З 1986 — загадчык рэдакцыі перакладной замежнай літаратуры выдавецтва «Мастацкая літаратура». У 1993—1995 гадах — галоўны рэдактар выдавецтва «Беларуская Энцыклапедыя».

Прымаў удзел у рабоце XXXV сэсіі Генэральнай Асамблеі ААН (1980). Сябра СП СССР (з 1960).

ТворчасьцьРэдагаваць

Уласныя творыРэдагаваць

1960 — «Плынь» / дэбют, апавяданьне ў часопісе «Маладосць»

Кнігі прозы:

1960 — «Дарога ішла празь лес» / кніга прозы
1962 — «Барвы раньняй восені»
1964 — «Зямля маіх продкаў»
1966 — «Пакуль не разьвіднела»
1968 — «Апошнія і першыя»
1971 — «Дарогі»
1971 — «Аксана»
1973 — «Памяць»
1976 — «Тры аповесьці»
1978 — «Ваўчыца з Чортавай Ямы»
1987 — «Горкая радасьць вяртаньня»
1989 — «Вечны кругазварот»
1989 — «Родны кут»

Раман

1975 — «Чужое неба»

Трылёгія

«Вялікі Лес» (1980, 1982, 1984)

Кнігі гумару і сатыры

1966 — «Вол-фігурыст»
1969 — «Халасцяк»

Кнігі крытыкі і эсэістыкі

1985 — «Жывое жыццё»
1990 — «Сняцца сны аб Беларусі...»

Кнігі для дзяцей

1986 — «Кошык малін»
1987 — «Бабка Адарка»

У 1981 выйшлі Выбраныя творы ў 2 тамах.

ПеракладыРэдагаваць

Перакладаў з сэрбскай, славацкай, польскай моваў. Пераклаў на беларускую мову аповесьць Я. Гуцалы «Школьны хлеб» (1976), П. Андрэева (П. Абрасімава) «Аповесьць пра майго сябра» (1979), кнігу аповесьцяў і апавяданьняў І. Андрыча «Трывожны год» (1978), п’есы А. Салынскага «Барабаншчыца» (пастаўленая ў 1978) і А. Галіна «Апошняе спатканьне» (пастаўлена ў 1980), паасобныя творы М. Прышвіна, С. Нікіціна, У. Багамолава, П. Мірнага, М. Кацюбінскага, Ф. Крайцвальда і інш.

Укладальнік кнігРэдагаваць

Укладальнік кніг аповесьцяў і апавяданьняў Я. Гушчы «Пан Грацыян і іншыя» (1976), Я. Івашкевіча «Дзяўчына і галубы» (1977), выбранай прозы М. Булгакава (1985), Ф. Салагуба (1987), Б. Пільняка (1988), У. Набокава (1989), зборніка паэзіі Л. Геніюш «Белы сон» (1990), 2-томнай «Анталогіі рускага савецкага апавядання» (1987). У часопісах «Полымя», «Маладосць», «Спадчына», штотыднёвіку «Літаратура і мастацтва» апублікаваў (з прадмовамі і камэнтарыямі) забытыя ці малавядомыя і зусім невядомыя творы Я. Купалы, Я. Коласа, В. Ластоўскага, К. Сваяка, Л. Геніюш, У. Жылкі, У. Клішэвіча, А. Салаўя і інш. Напісаў сцэнар дакумэнтальнага фільму «Алесь Гарун» (зьняты ў 1990).

УзнагародыРэдагаваць

Два ордэны «Знак Пашаны»
Мэдаль Францыска Скарыны
Ляўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1982) за кнігу «Ваўчыца з Чортавай Ямы»
Ляўрэат Літаратурнай прэміі СП Беларусі імя І.Мележа (1991) за кнігу «Сьняцца сны аб Беларусі…».

ЛітаратураРэдагаваць

Сачанка Барыс // Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік; Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 653 с.: іл. ISBN 5-340-00709-X
Сачанка Барыс // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. Мн.: БелЭн, 1992—1995.

Вонкавыя спасылкіРэдагаваць

Барыс Сачанка — віртуальны музэй аднае асобы