Казімер Ян Сапега
Казімер Ян Павал Сапега (1637 або 1642 — 13 сакавіка 1720, Горадня) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Чашнік (1659—1661) і падстолі вялікі літоўскі (1661—1663), падскарбі дворны літоўскі (1663—1670), гетман польны (1681—1683) і вялікі літоўскі (1683—1703, 1705—1708), ваявода полацкі (1670—1681) і віленскі (1682—1703 і з 1705). У 1700 годзе атрымаў ад аўстрыйскага імпэратара Леапольда I княскі тытул[1].
.jpg) К. Я. Сапега. Невядомы мастак, XVIII ст. | |
 Герб «Ліс» | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 1637 або 1642 |
| Памёр | 13 сакавіка 1720 Горадня |
| Пахаваны | |
| Род | Сапегі |
| Бацькі | Павал Ян Сапега Ганна Барбара з Копацяў |
| Жонка | Крыстына Барбара з Глябовічаў Тэрэза з Корвін-Гасеўскіх Антаніна Сыбільля з Вальдштайн-Арнау |
| Дзеці | ад 1-га шлюбу: Юры Станіслаў, Міхал Францішак, Аляксандар Павал, Кацярына Схалястыка |
| Дзейнасьць | дыплямат |
Валодаў Друяй, Сапежынам, Іказьню, Асьвеяй, Старым і Новым Быхавам, Лейпунамі, Ільлёй, Заслаўем, Дуброўнам, Іўем, Ружанамі, Воўчынам. Быў старостам берасьцейскім[2] (з 1665) і жамойцкім (1681—1682).
БіяграфіяРэдагаваць
З чарэйска-ружанскай лініі магнацкага роду Сапегаў гербу «Ліс», сын Паўла Яна, гетмана вялікага літоўскага і ваяводы віленскага, і Ганны Барбары з Копацяў. Меў братоў Францішка Стэфана, Бэнэдыкта Паўла і Лявона Базыля.
_(2).jpg)
Навучаўся ўва ўнівэрсытэтах Грацу і Лёвэну. Абіраўся паслом на соймы 1664—1665 гадоў (зь Берасьцейскага павету), 2 соймы 1666 году (зь Берасьцейскага і Ваўкавыскага паветаў), канвакацыйны 1668 году і элекцыйны 1669 году (зь Віленскага павету), каранацыйны 1669 году (з Троцкага павету), 2 соймы 1670 году (з Ваўкавыскага павету). Быў маршалкам Трыбуналу Вялікага Княства Літоўскага ў 1686, 1689 і 1708 гадох.
Падтрымліваў караля і вялікага князя Міхала Вішнявецкага, узначаліў апазыцыю да Пацаў. Удзельнічаў у выправах супраць туркаў 1673 году (камандаваў 3 харугвамі коньніцы і 1 пяхоты, набранымі за кошт Сапегаў), 1674, 1683 (камандаваў 10-тысячным войскам, якое дзейнічала ў Славаччыне), 1689, 1691, 1694 гадоў (нанёс паразу каля Днястра)[3].
З 1684 году быў у апазыцыі да Яна Сабескага. Склікаў на 24 студзеня 1685 году генэральны соймік Вялікага Княства Літоўскага ў Слоніме, які выказаў пратэст супраць адкрыцьця сойму ў Варшаве замест чарговага ў Горадні. На ягоную прапанову паслы Вялікага Княства зьехаліся ў Горадні[1].
У 1693—1696 гадох знаходзіўся ў канфлікце зь біскупам віленскім Канстантынам Казімерам Бжастоўскім датычна пытаньня пастою літоўскага войска ў касьцельных маёнтках, які 18 красавіка 1694 году адлучыў К. Я. Сапегу ад Касьцёла.
У Вялікую Паўночную вайну (1700—1721) стаў на бок швэдаў. 18 лістапада 1700 году атрымаў паразу ў бітве пад Алькенікамі ад літоўскай шляхты, якой камандаваў Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. У 1708 году перадаў камандаваньне свайму брату Яну Сапегу. На пераломе 1709—1710 гадоў перайшоў на бок Аўгуста Моцнага, які пакінуў яго на пасадзе ваяводы віленскага. Браў удзел у Варшаўскай вальнай радзе (1710). Па ўтварэньні 23 сакавіка 1716 году генэральнай канфэдэрацыі Вялікага Княства Літоўскага у Вільні далучыўся да яе, але не прынёс прысягі.
Тройчы браў шлюб:
- Крыстына Барбара з Глябовічаў (1667), зь якой меў дзяцей: Юрыя Станіслава, Міхала Францішка, Аляксандра Паўла, Кацярыну Схалястыку
- Тэрэза з Корвін-Гасеўскіх (1702 або 1703)
- Антаніна Сыбільля з Вальдштайн-Арнаў (да 1711)
Памёр 13 сакавіка 1720 году ў Горадні. Пахавалі князя ў Бярозе Картускай.
У картцы да артыкула прыводзіцца партрэт Я. К. Сапегі (пачатку XVIII ст.), які знаходзіцца ў Музэі-палацы ў Вілянаве (Польшча). Іншыя партрэты зьмяшчаюцца ў Коданскай галерэі Сапегаў (1709; пазыцыя 70, шэраг IX), Дзяржаўным гістарычным музэі ў Маскве (1-я чвэрць XVIII ст.), Грыпсгольме (Швэцыя) і Цельшах (Летува).
ГалерэяРэдагаваць
- Іканаграфія Казімера Яна Сапегі
Невядомы мастак, мяжа XVII—XVIII стагодзьдзяў
Я. Ф. Мыліюс, паміж 1729—1750
З Коданскай галерэі, 1709
Невядомы мастак, каля 1700
Невядомы мастак, да 1730
Невядомы мастак, XVIII ст.
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
КрыніцыРэдагаваць
- ^ а б Віцько З. Сапега Казімір Ян Павел // ВКЛ. Энцыкл. — Менск: 2010 Т. 3. С. 393.
- ^ Грыцкевіч А. Сапегі // ВКЛ. Энцыкл. — Менск: 2005 Т. 2. С. 548.
- ^ Грыцкевіч А. Сапегі [1] // ЭГБ. — Менск: 2001 Т. 6. Кн. 1.
ЛітаратураРэдагаваць
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Менск: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8