Вікіпэдыя

Віцебскі павет

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Віцебскі павет (неадназначнасьць).

Ві́цебскі паве́т — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Віцебскага ваяводзтва Вялікага Княства Літоўскага. Сталіца — места Віцебск.

Віцебскі павет
Viciebsk, Pahonia. Віцебск, Пагоня (1720).jpg
Агульныя зьвесткі
Краіна Вялікае Княства Літоўскае
Статус павет Вялікага Княства Літоўскага
Адміністрацыйны цэнтар Віцебск
Старосты Старосты віцебскія
Насельніцтва гл. Дэмаграфія
Час існаваньня канец XIV ст. — 1772
Месцазнаходжаньне Віцебскага павету
Віцебскі павет на мапе
Commons-logo.svg   Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

СымболікаРэдагаваць

Харугва павету была аднолькавай з Аршанскай — зялёнага колеру з выявай Пагоні ў цэнтры[1].

Мескія гербы атрымалі Віцебск, Вяліж, Гарадок, Сураж.

ГісторыяРэдагаваць

Утварыўся ў канцы XIV ст. па скасаваньні Віцебскага княства[2]. У 1508 з заснаваньнем Віцебскага ваяводзтва ўвайшоў у ягоны склад. У 1514 паўночная частка павету зь Вяліжам і Жэжыцам адыйшла да Маскоўскай дзяржавы[3].

 
Рысунак места Віцебску, 1664

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566), як і іншыя паветы Літвы, атрымаў удакладненыя межы. У 1582 па заканчэньні Інфлянцкай вайны ў склад павету вярнулася Вяліская воласьць[4].

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772) тэрыторыя павету апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі.

ГеаграфіяРэдагаваць

 
У цэнтры Віцебску, XVIII ст.

Знаходзіўся на паўночным усходзе краіны, на поўначы межаваў з Маскоўскай дзяржавай, на ўсходзе — з Смаленскім паветам Смаленскага ваяводзтва, на поўдні — з Аршанскім паветам Віцебскага ваяводзтва, на захадзе — з Полацкім ваяводзтвам.

У склад Віцебскага павету ўваходзіла тэрыторыя Віцебскага гродавага, Вяліскага, Сураскага, Усьвяцкага[5] і Азярышчанскага старостваў і прылеглыя прыватнаўласьніцкія маёнткі.

 
Плян маёнтку Тадулін, XVIII ст.

На тэрыторыі павету знаходзіліся месты і мястэчкі: Азярышча, Астроўна, Бабінавічы, Віцебск, Вяліж, Гарадок, Дабрамысьлі, Калышкі, Лёзна, Мікулін, Рудня, Сенна, Сураж, Усьвяты, Янавічы. Магдэбурскае права мелі Азярышча (1583), Астроўна (XVIII ст.), Віцебск (17.03.1597), Вяліж (20.03.1585).

ДэмаграфіяРэдагаваць

У сярэдзіне XVII ст. Віцебскі павет налічваў 10 035 дымоў. Паводле сучасных падлікаў, да вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) колькасьць насельніцтва складала каля 70 тыс. чал., па вайне яно скарацілася да 27 тыс. чал.[6]

УраднікіРэдагаваць

Асноўны артыкул: Старосты віцебскія

Віцебская шляхта абірала двух паслоў на Вальны сойм і двух дэпутатаў на Галоўны Трыбунал.

АрхітэктураРэдагаваць

У XVII ст. на тэрыторыі Віцебскага павету склалася самабытныя архітэктурная школа. Характэрная рыса школы — ярусныя кампазыцыі, дзе кожны аб’ём быў самастойнай архітэктурнай адзінкай і адначасна падпарадкоўваўся агульнай кампазыцыі будынка. Помнікі Віцебскай школы дойлідзтва не захаваліся.

У XVIII ст. на Віцебшчыне пашырылася будаваньне мураваных сакральных будынкаў у стылі віленскага барока.

ГалерэяРэдагаваць

Сакральная архітэктураРэдагаваць

  • Помнікі драўлянага дойлідзтва

  • Ільлінская царква, Задзьвіньне

  • Траецкая царква, Пескавацік

  • Траецкая царква, Маркаўшчына

  • Мікольская царква, Маркаўшчына

  • Пятніцкая царква, Шыдлоўшчына

  • Юр’еўская царква, Юр’ева Горка

  • Царква Яна Багаслова, Плоская гара

  • Пакроўская царква, Вейна

  • Помнікі віленскага барока

  • Фарны касьцёл і царква Зьвеставаньня, Віцебск

  • Касьцёл Сьвятога Антонія і Ўваскрасенская царква, Віцебск

  • Прачысьценская царква, Віцебск

  • Царква Барыса і Глеба, Віцебск

  • Царква Пятра і Паўла, Віцебск

  • Уваскрасенская (Заручаўская) царква, Віцебск

  • Ільлінская царква, Вяліж

  • Траецкі касьцёл, Сенна

Грамадзянская архітэктураРэдагаваць

Глядзіце таксамаРэдагаваць

КрыніцыРэдагаваць

  1. ^ Камінскі М., Насевіч В.. Аршанскі павет // ЭГБ. Т. 1. — Менск, 1993. С. 190.
  2. ^ Насевіч В. Віцебскі павет // ВКЛ. Энцыкл. Т. 1. — Менск, 2005. С. 455.
  3. ^ Камінскі М., Насевіч В. Віцебскі павет // ЭГБ. Т. 2. — Менск, 1994. С. 332.
  4. ^ Насевіч В. Тэрыторыя, адміністрацыйны падзел // ВКЛ. Энцыкл. Т. 1. — Менск, 2005. С. 34—39.
  5. ^ Łabuński J. Województwo witebskie // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 639.
  6. ^ Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667. — Менск, 1995.

ЛітаратураРэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Віцебскі_павет&oldid=2102284»