Віцебскі павет

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Віцебскі павет (неадназначнасьць).

Ві́цебскі паве́т — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Віцебскага ваяводзтва Вялікага Княства Літоўскага. Сталіца — места Віцебск.

Віцебскі павет
Viciebsk, Pahonia. Віцебск, Пагоня (1720).jpg
Агульныя зьвесткі
Краіна Вялікае Княства Літоўскае
Статус павет Вялікага Княства Літоўскага
Адміністрацыйны цэнтар Віцебск
Старосты Старосты віцебскія
Насельніцтва гл. Дэмаграфія
Час існаваньня канец XIV ст. — 1772
Месцазнаходжаньне Віцебскага павету
Віцебскі павет на мапе
Commons-logo.svg   Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

СымболікаРэдагаваць

Харугва павету была аднолькавай з Аршанскай — зялёнага колеру з выявай Пагоні ў цэнтры[1].

Мескія гербы атрымалі Віцебск, Вяліж, Гарадок, Сураж.

ГісторыяРэдагаваць

Утварыўся ў канцы XIV ст. па скасаваньні Віцебскага княства[2]. У 1508 годзе з заснаваньнем Віцебскага ваяводзтва ўвайшоў у ягоны склад. У 1514 годзе паўночная частка павету зь Вяліжам і Жэжыцам адышла да Маскоўскай дзяржавы[3].

 
Рысунак места Віцебску, 1664 г.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў, як і іншыя паветы Літвы, атрымаў удакладненыя межы. У 1582 годзе па заканчэньні Інфлянцкай вайны ў склад павету вярнулася Вяліская воласьць[4].

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) тэрыторыя павету апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі.

ГеаграфіяРэдагаваць

 
У цэнтры Віцебску, XVIII ст.

Знаходзіўся на паўночным усходзе краіны, на поўначы межаваў з Маскоўскай дзяржавай, на ўсходзе — з Смаленскім паветам Смаленскага ваяводзтва, на поўдні — з Аршанскім паветам Віцебскага ваяводзтва, на захадзе — з Полацкім ваяводзтвам.

У склад Віцебскага павету ўваходзіла тэрыторыя Віцебскага гродавага, Вяліскага, Сураскага, Усьвяцкага[5] і Азярышчанскага старостваў і прылеглыя прыватнаўласьніцкія маёнткі.

 
Плян маёнтку Тадуліна, XVIII ст.

На тэрыторыі павету знаходзіліся месты і мястэчкі: Азярышча, Астроўна, Бабінавічы, Віцебск, Вяліж, Гарадок, Дабрамысьлі, Калышкі, Лёзна, Мікулін, Рудня, Сенна, Сураж, Усьвяты, Янавічы. Магдэбурскае права мелі Азярышча (1583), Астроўна (XVIII ст.), Віцебск (17.03.1597), Вяліж (20.03.1585).

ДэмаграфіяРэдагаваць

У сярэдзіне XVII ст. Віцебскі павет налічваў 10 035 дымоў. Паводле сучасных падлікаў, да вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) колькасьць насельніцтва складала каля 70 тыс. чал., па вайне яно скарацілася да 27 тыс. чал.[6]

УраднікіРэдагаваць

Асноўны артыкул: Старосты віцебскія

Віцебская шляхта абірала двух паслоў на Вальны сойм і двух дэпутатаў на Галоўны Трыбунал.

АрхітэктураРэдагаваць

ДраўлянаяРэдагаваць

У XVII ст. на Віцебшчыне склалася самабытныя архітэктурная школа. Характэрная рыса школы — ярусныя кампазыцыі, дзе кожны аб’ём быў самастойнай архітэктурнай адзінкай і адначасна падпарадкоўваўся агульнай кампазыцыі будынка. Помнікі Віцебскай школы дойлідзтва не захаваліся.

  • Помнікі традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры

  • Ільлінская царква, Задзьвіньне

  • Траецкая царква, Пескавацік

  • Траецкая царква, Маркаўшчына

  • Мікольская царква, Маркаўшчына

  • Пятніцкая царква, Шыдлоўшчына

  • Юр’еўская царква, Юр’ева Горка

  • Царква Яна Багаслова, Плоская гара

  • Пакроўская царква, Вейна

МураванаяРэдагаваць

У XVIII ст. на Віцебшчыне пашырылася будаваньне мураваных сакральных будынкаў у стылі віленскага барока.

  • Помнікі архітэктуры віленскага барока

  • Фарны касьцёл і царква Зьвеставаньня, Віцебск

  • Касьцёл Сьвятога Антонія і Ўваскрасенская царква, Віцебск

  • Прачысьценская царква, Віцебск

  • Царква Барыса і Глеба, Віцебск

  • Царква Пятра і Паўла, Віцебск

  • Уваскрасенская (Заручаўская) царква, Віцебск

  • Ільлінская царква, Вяліж

  • Траецкі касьцёл, Сенна

Глядзіце таксамаРэдагаваць

КрыніцыРэдагаваць

  1. ^ Камінскі М., Насевіч В.. Аршанскі павет // ЭГБ. Т. 1. — Менск, 1993. С. 190.
  2. ^ Насевіч В. Віцебскі павет // ВКЛ. Энцыкл. Т. 1. — Менск, 2005. С. 455.
  3. ^ Камінскі М., Насевіч В. Віцебскі павет // ЭГБ. Т. 2. — Менск, 1994. С. 332.
  4. ^ Насевіч В. Тэрыторыя, адміністрацыйны падзел // ВКЛ. Энцыкл. Т. 1. — Менск, 2005. С. 34—39.
  5. ^ Łabuński J. Województwo witebskie // Słownik geograficzny... T. VIII. — Warszawa, 1887. S. 639.
  6. ^ Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667. — Менск, 1995.

ЛітаратураРэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Віцебскі_павет&oldid=2136943»