Вікіпэдыя

Віцебскі павет

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Віцебскі павет (неадназначнасьць).

Ві́цебскі паве́т — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Віцебскага ваяводзтва Вялікага Княства Літоўскага. Сталіца — места Віцебск.

Віцебскі павет
Viciebsk, Pahonia. Віцебск, Пагоня (1720).jpg
Агульныя зьвесткі
Краіна Вялікае Княства Літоўскае
Статус павет Вялікага Княства Літоўскага[d]
Адміністрацыйны цэнтар Віцебск
Старосты Старосты віцебскія
Насельніцтва гл. Дэмаграфія
Час існаваньня канец XIV ст. — 1772
Месцазнаходжаньне Віцебскага павету
Віцебскі павет на мапе
Commons-logo.svg   Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

СымболікаРэдагаваць

Харугва павету была аднолькавай з Аршанскай — зялёнага колеру з выявай Пагоні ў цэнтры[1].

Мескія гербы атрымалі Віцебск, Вяліж, Гарадок, Сураж.

ГісторыяРэдагаваць

 
Рысунак места Віцебску, 1664 г.

Утварыўся ў канцы XIV ст. па скасаваньні Віцебскага княства[2]. У 1508 годзе з заснаваньнем Віцебскага ваяводзтва ўвайшоў у ягоны склад. У 1514 годзе паўночная частка павету зь Вяліжам і Жэжыцам адышла да Маскоўскай дзяржавы[3].

 
У цэнтры Віцебску, XVIII ст.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў, як і іншыя паветы Літвы, атрымаў удакладненыя межы. У 1582 годзе па заканчэньні Інфлянцкай вайны ў склад павету вярнулася Вяліская воласьць[4].

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) тэрыторыя павету апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі.

ГеаграфіяРэдагаваць

 
Плян маёнтку Тадуліна, XVIII ст.

Знаходзіўся на паўночным усходзе краіны, на поўначы межаваў з Маскоўскай дзяржавай, на ўсходзе — з Смаленскім паветам Смаленскага ваяводзтва, на поўдні — з Аршанскім паветам Віцебскага ваяводзтва, на захадзе — з Полацкім ваяводзтвам.

У склад Віцебскага павету ўваходзіла тэрыторыя Віцебскага гродавага, Вяліскага, Сураскага, Усьвяцкага[5] і Азярышчанскага старостваў і прылеглыя прыватнаўласьніцкія маёнткі.

На тэрыторыі павету знаходзіліся месты і мястэчкі: Азярышча, Астроўна, Бабінавічы, Віцебск, Вяліж, Гарадок, Дабрамысьлі, Калышкі, Лёзна, Мікулін, Рудня, Сенна, Сураж, Усьвяты, Янавічы. Магдэбурскае права мелі Азярышча (1583), Астроўна (XVIII ст.), Віцебск (17.03.1597), Вяліж (20.03.1585).

ДэмаграфіяРэдагаваць

У сярэдзіне XVII ст. Віцебскі павет налічваў 10 035 дымоў. Паводле сучасных падлікаў, да вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) колькасьць насельніцтва складала каля 70 тыс. чал., па вайне яно скарацілася да 27 тыс. чал.[6]

УраднікіРэдагаваць

Асноўны артыкул: Старосты віцебскія

Віцебская шляхта абірала двух паслоў на Вальны сойм і двух дэпутатаў на Галоўны Трыбунал.

АрхітэктураРэдагаваць

ДраўлянаяРэдагаваць

У XVII ст. на Віцебшчыне склалася самабытныя архітэктурная школа. Характэрная рыса школы — ярусныя кампазыцыі, дзе кожны аб’ём быў самастойнай архітэктурнай адзінкай і адначасна падпарадкоўваўся агульнай кампазыцыі будынка. Помнікі Віцебскай школы дойлідзтва не захаваліся.

  • Пятніцкая царква, Шыдлоўшчына

  • Юр’еўская царква, Юр’ева Горка

  • Царква Яна Багаслова, Плоская гара

  • Пакроўская царква, Вейна

МураванаяРэдагаваць

У XVIII ст. на Віцебшчыне пашырылася будаваньне мураваных сакральных будынкаў у стылі віленскага барока.

Глядзіце таксамаРэдагаваць

КрыніцыРэдагаваць

  1. ^ Камінскі М., Насевіч В.. Аршанскі павет // ЭГБ. Т. 1. — Менск, 1993. С. 190.
  2. ^ Насевіч В. Віцебскі павет // ВКЛ. Энцыкл. Т. 1. — Менск, 2005. С. 455.
  3. ^ Камінскі М., Насевіч В. Віцебскі павет // ЭГБ. Т. 2. — Менск, 1994. С. 332.
  4. ^ Насевіч В. Тэрыторыя, адміністрацыйны падзел // ВКЛ. Энцыкл. Т. 1. — Менск, 2005. С. 34—39.
  5. ^ Łabuński J. Województwo witebskie // Słownik geograficzny... T. VIII. — Warszawa, 1887. S. 639.
  6. ^ Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667. — Менск, 1995.

ЛітаратураРэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Віцебскі_павет&oldid=2285628»