Магілёўская губэрня
Магілёўская губэ́рня — губэрня Расейскае імпэрыі. Створаная на анэксаванай тэрыторыі Аршанскага павету Віцебскага ваяводзтва, Амсьціслаўскага ваяводзтва й усходняя частка Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва 22 кастрычніка [ст. ст. 11 кастрычніка] 1772 году пры першым падзелу Рэчы Паспалітай.
Магілёўская губэрня | |
Могилевская губернія | |
Агульныя зьвесткі | |
---|---|
Краіна | Расейская імпэрыя |
Статус | губэрня і губэрня Расейскай імпэрыі[d] |
Адміністрацыйны цэнтар | Магілёў |
Дата ўтварэньня | 28 траўня (8 чэрвеня) 1772 |
Дата скасаваньня | 11 ліпеня 1919 |
Губэрнатары | гл. Магілёўскія губэрнатары (Расейская імпэрыя) |
Насельніцтва |
|
Плошча |
|
Месцазнаходжаньне Магілёўскай губэрні | |
Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы |
Гісторыя
рэдагаваць8 чэрвеня [ст. ст. 28 траўня] 1772 году да падпісаньне дагавору Расеяй, Аўстрыяй і Прусіяй з умовамі падзелу Рэчы Паспалітае Кацярына ІІ загадала стварыць Магілёўскую губэрню з Магілёўскай, Аршанскай, Віцебскай, Рагачоўскай правінцый (губэрнскі горад Магілёў) і Пскоўскую губэрню з Пскоўскай, Вялікалуцкай, Дзьвінскай, Полацкай правінцый (губэрнскі горад Апочка)[a] й прызначыла генэрала графа Захара Чарнышова Беларускім генэрал-губэрнатарам, а генэрал-маёра Міхаіла Кахоўскага Магілёўскім губэрнатарам і генэрал-маёра Міхаіла Крэчэтнікава Пскоўскім губэрнатарам.[2][3] Па прапанове графа Захара Чарнышова Віцебск быў далучаны да Пскоўскай губэрні.[4]
У пачатку жніўня войскі Расеі, Аўстрыі і Прусіі адначасова ўвайшлі на тэрыторыю Рэчы Паспалітай згодна папярэднім дамоўленасьцям ад 19 лютага 1772 году. 16 жніўня [ст. ст. 5 жніўня] 1772 году ў Пецярбургу была падпісана канвэнцыя паміж Расеяй, Прусіяй і Аўстрыяй пра частковы падзел Рэчы Паспалітай. Да Расейскай Імпэрыі адышло Інфлянцкае, большая частка Полацкага (па правым беразе Дзьвіны), амаль усе Віцебскае (па левым беразе Друці й Дняпра), Амсьціслаўскае ваяводзтвы, усходняя частка Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва з гарадамі Амсьціслаў, Віцебск, Ворша, Гомель, Магілёў, Полацак, Прапойск, Рагачоў, Чачэрск.
27 жніўня [ст. ст. 16 жніўня] 1772 году Кацярына ІІ падпісала закон («плакат») пра прызначэньне жыхарам тэрміну для прыняцьця прысягі, пра пастанову слупоў на новых межах, пра збор у скарб з усіх прыбыткаў і пра суды па тамтэйшых правах і звычаях.[5] Празь месяц Чэрнышоў паведамляў пра ўчыненьне ў Беларускіх губэрнях вопісу аб пагалоўным збору падаткаў, аб пераводзе мытні на новую мяжу й пра збор з тавараў пошлін, пра карчмы й гандаль віном і сольлю, пра здачу на арэнду вёсак.[6]
29 верасьня [ст. ст. 18 верасьня] 1772 зацвердзілі штаты губернскій канцылярый.[7][8]
20 кастрычніка [ст. ст. 9 кастрычніка] 1772 ўтвораны правінцыі: Амсьціслаўскую, Аршанскую, Магілёўскую, Рагачоўскую. Правінцыя ўзначальвалася прызначаным Сэнатам па прапанове губэрнатара ваяводам, пры якім дзейнічала правінцыяльная канцылярыя. У штат канцылярыі ўваходзілі 1 асэсар, 2 сакратары, 1 пратакаліст, 1 рэгістратар, 2 канцылярысты, 1 падканцылярыст, 4 капіісты, 1 пераплётчык, 1 кат. Пры правінцыйнай канцылярыі была вайсковая каманда ў складзе 57 чалавек пад камандаваньнем афіцэрам у чыне паручніка.[9] Правінцыйная канцылярыя мела адміністрацыйныя й паліцэйскія абавязкі: кантроль за выкананьнем казённых інтарэсаў і судовы разбор грамадзянскіх пазоваў, набор рэкрутаў, злоў зладзеяў і разбойнікаў, утрыманьне шляхоў зносін, выкананьне правілаў гандлю, санітарны стан гарадоў і мястэчак, проціпажарная бясьпека, ахова здароўя, забароненыя гульні, карчмарства, збор падаткаў (падушных, за вінны продаж, продаж солі, арэндавых грошай) і адпраўка іх у камэральную экспэдыцыю губэрнскай канцылярыі, улік зьвестак пра пасеве і ўраджаі хлеба, цэн на харч і фураж, справы пра ўцёках і пакрывальніцтве прыгонных сялян і рэкрутаў, забойстве, гвалце, крадзяжах, цяжбах і спрэчках паміж сялянамі, якія перавышалі 25 руб. пазову, апэляцыі на выракі павятовых камісарскіх судоў.[10] 25 сьнежня [ст. ст. 14 сьнежня] 1772 ў штат была ўведзена пасада пракурора.[11]
Пасьля апублікаваньня «плаката» пра далучэньне земляў Рэчы Паспалітай да Расеі й нават пасьля прынясеньні некаторымі жыхарамі прысягі, рускі амбасадар у Варшаве 7-га верасьня 1772 года, супольна з прускім амбасадарам (аўстрыйскі амбасадар ўручыў дэклярацыю трохі пазьней) уручылі ўраду дэклярацыю пра разьвязаны трыма дзяржавамі падзел Рэчы Паспалітай. Вырашыўшы дамагчыся згоды на пастаўленыя імі новыя межы не толькі ад караля, але й ад сойма, напачатку лістапада 1772 году рускі, аўстрыйскі і прускі амбасадары падалі каралю вымогу пра скліканьне сойма. 22 сьнежня [ст. ст. 11 сьнежня] 1772 кароль абвясьціў пра скліканьне сходу сэната дзеля абмеркаваньня пытаньня пра сойм. 29 студзеня [ст. ст. 18 студзеня] 1773 году, прыехала толькі невялікая частка сэнатараў (большасьць іх была падкупленай). Гэты сэнат пагадзіўся на скліканьне сойма ў Варшаве на 9 красавіка [ст. ст. 28 сакавіка] 1773 году. Сойм таксама быў вельмі малалюдны (на ім была толькі шостая частка звычайнай колькасьці земскіх паслоў дэпутатаў), і большасьць удзельнікаў яго таксама была падкупленай. У выглядзе таго, што па законах «liberum veto» голас аднаго нязгоднага земскага амбасадара на сойме разладжавае справу, сойм, пад ціскам амбасадараў трох дзяржаў, абвясьціў сябе (1-га красавіка 1773 г.) сконфідераванным (г. зн. вырашаючым справы большасьцю галасоў). Пад пагрозай іншаземнай вайсковай сілы, сойм пагадзіўся ўпаўнаважыць дзеля заключэньня трактата Польшчы з трыма дзяржавамі адмысловую камісію, што склалася з сэнатараў і земскіх амбасадараў, прыдатны гэтым дзяржавам.
29 верасьня [ст. ст. 18 верасьня] 1773 году паміж Расеяй і Рэччу Паспалітай быў падпісаны рускім амбасадарам і чальцамі соймавай камісіі трактат «пра аднаўленьне міру паміж абедзьвюма дзяржавамі й пра далучэньне да Расеі некаторых ад Польшчы зямель». Па гэтым трактаце, паміж Расеяй і Польшчай усталёўваліся мір, згода і сяброўства на падставах Варшаўскага трактата 1768 году. Дзеля поўнага спыненьня ўсіх памежных спрэчак паміж дзьвюма дзяржавамі. Польшча саступала Расеі вядомую прастору сваёй зямлі. Расея адмаўлялася ў будучыні ад усіх праў і дамаганьняў на якую ні будзь вобласьць Рэчы Паспалітай, абавязвалася надаць рыма-каталікам абодвух абрадаў у адышоўшых да яе абласьцях поўную волю ў веры й недатыкальнасьць маёмасьці, гарантавала Польшчы захаваньне ў моцы усіх тых канстытуцый вольнаго рэспубліканскага й незалежнага кіраваньня. У асобным акце, прынятым 26 сакавіка [ст. ст. 15 сакавіка] 1775 году, Расея гарантавала Рэчы Паспалітай захаванне кардынальных правоў. 22 красавіка [ст. ст. 11 красавіка] 1775 году гэты акт і дагавор пра падзел атрымалі фармальную санкдыю па насяджэньні сейма ў Варшаве.[12][13][14]
2 жніўня [ст. ст. 22 ліпеня] 1773 падзялілі правінцыі на паветы, якія кіраваліся Камісарыятамі.[15][16]
Тэрыторыя першага разьдзелу была для Кацярыны ІІ мейсцам экспэрымэнту ў галіне адміністрацыйнага законадаўства. Пазьней аднак, калі ў 1775 г. «Учрежденіе о правленіи губерніями» (рас.) выразна вызначыла, які мае быць адміністрацыйны падзел усяе Расеі, — асобныя мясцовыя варункі Беларуска-Літоўскае дзяржавы аказаліся перашкодай у хуткім правядзеньні яго ў жыцьцё.[17]
Правінцыі скасаваны 2 траўня [ст. ст. 22 сакавіка] 1777 году ў адпаведнасьці з Устанаўленьнямі для кіраваньня губэрніямі Ўсерасейскай імпэрыі. Тэрыторыю губэрні падзялілі на 12 паветаў: Амсьціслаўскі, Аршанскі, Бабінавіцкі, Беліцкі, Клімавіцкі, Копыскі, Магілёўскі, Рагачоўскі, Сеньненскі, Старабыхаўскі, Чавускі і Чэрыкаўскі.[18] 21 сьнежня [ст. ст. 10 сьнежня] 1777 году пераназваная ў Магілёўскае намесьніцтва.[19] [20]
Калі да ўлады прыйшоў Павал I, ён правёў новую адміністрацыйна-тэрытарыяльную рэформу. 11 студзеня [ст. ст. 31 сьнежня] 1797 году тэрыторыю Магілёўскай губэрні уключылі ў Беларускую губэрню з цэнтрам у Віцебску, якая складалася з 16 паветаў. У яе склад увайшлі землі Полацкага (11 паветаў) і Магілёўскага (12 паветаў) намесьніцтваў. Пры ўтварэньні губэрні Бабінавіцкі, Дрысенскі, Клімавіцкі, Копыскі, Рэжыцкі, Старабыхаўскі й Сураскі паветы былі скасаваны.[21][22][23]
Магілёўская губэрня адноўленая 11 сакавіка [ст. ст. 27 лютага] 1802.[24][25][26] 7 сакавіка [ст. ст. 23 лютага] 1840 году скасаваны Бабінавіцкі павет, тэрыторыя далучана да Аршанскага павету.[27] 7 студзеня [ст. ст. 26 сьнежня] 1862 году Копыскі павет скасаваны. Утвораны Горацкі павет з частак тэрыторыі Аршанскага, Магілёўскага й Копыскага паветаў.[28]
Зь верасьня 1917 губэрня была аднесеная да Заходняй вобласьці. Ад сакавіка 1918 году ў складзе БНР, ад студзеня 1919 — у БССР, зь лютага — да РСФСР. 11 ліпеня 1919 Магілёўская губэрня была скасаваная, 9 яе паветаў увайшлі ў Гомельскую губэрню, Амсьціслаўскі павет перададзены Смаленскай, Сеньненскі павет — Віцебскай губэрні.
У 1938 з цэнтрам у Магілёве створаная Магілёўская вобласьць.
Адміністрацыйны падзел у 1772—1777
рэдагавацьАдміністрацыйны падзел 1801—1917
рэдагаваць- Амсьціслаўскі павет
- Аршанскі павет
- Бабінавіцкі павет (скасаваны ў 1840)
- Беліцкі павет (у 1852 пераназваны ў Гомельскі павет)
- Горацкі павет
- Клімавіцкі павет
- Копыскі павет (скасаваны ў 1861)
- Магілёўскі павет
- Рагачоўскі павет
- Сеньненскі павет
- Старабыхаўскі павет (у 1852 пераназваны ў Быхаўскі павет)
- Чавускі павет
- Чэрыкаўскі павет
Глядзіце таксама
рэдагавацьЗаўвагі
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ Жукович П. Н. Управленіе и судъ въ Западной Россіи въ царствованіе Екатерины II. (рас.) // Журналъ Министерства народнаго просвещенія : часопіс. — С.-Петербургъ: Сенатская типографія, 1914 февраль. — Т. Новая серія. XLIX. — С. 2291.
- ^ 13.807.— Маія 28 (1772). Именный, данный Генералу Графу Чернышеву.—О порученіи ему управленія присоединенныхъ къ Россіи Польскихъ Губерній. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 19 (1770—1774). — С. 507. (№ 13807).
- ^ 13.808.— Маія 28 (1772). Именный, данный Генералъ-Маіорамъ Каховскому и Кречетникову, съ приложеніемъ наказа по коему они должны поступать при исправленіи должностей Губернаторовъ въ присоединенныхъ отъ Польши Губерніяхъ. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 19 (1770—1774). — С. 507—511. (№ 13808).
- ^ 13.848.— Августа 10 (1772). Высочайше утвержденный докладъ Генерала Графа Чернышева.—О присоединеніи мыса земли, лежащей между Смоленскою границею и рѣчкою Двиною, съ городомъ Витебскомъ, къ Псковской Губерніи и о границахъ новыхъ Губерній. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 19 (1770—1774). — С. 551—552. (№ 13848).
- ^ 13.850.— Августа 16 (1772). Именный, данный Генералу Графу Чернышеву. — О принятіи подъ Россійскую Державу уступленныхъ отъ Польши Провинцій; о назначеніи жителямъ срока для принятія присяги; о постановленіи столбовъ на новыхъ границахъ о сборѣ въ казну всѣхъ публичныхъ доходовъ, и о произвожденіи суда и расправы въ настоящихъ судебныхъ мѣстахъ по тамошнимъ правамъ и обычаямъ. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 19 (1770—1774). — С. 553—559. (№ 13850).
- ^ 13.865.— Сентября 13 (1772). Высочайше утвержденный докладъ и пункты Бѣлорусскаго Генералъ-Губернатора Графа Чернышева. — О учиненіи въ Бѣлорусскихъ Губерніяхъ переписи о поголовномъ сборѣ податей; о сидкѣ вина и свободной продажѣ онаго; о корчмах; о переводѣ Таможни на новую границу и о сборѣ съ товаровъ пошлинъ; о учрежденіи казенной соляной продажи и объ отдачѣ на аренду деревень. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 19 (1770—1774). — С. 571—573 (№ 13865).
- ^ 13.866.— Сентября 18 (1772). Высочайше утвержденный докладъ Бѣлорусскаго Генералъ-Губернатора, съ приложеніемъ штата губернской Канцеляріи Псковской и Могилевской Губерній. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 19 (1770—1774). — С. 573 (№ 13866).
- ^ Къ No 13.866.— Сентября 18 (1772). Высочайше утвержденный докладъ Бѣлорусскаго Генералъ-Губернатора, съ приложеніемъ штата губернской Канцеляріи Псковской и Могилевской Губерній. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 44 Ч. 2: Книга штатовъ. — С. 125, 126 (№ 13866).
- ^ 13.879.— Октября 9 (1772). Именный, данный Сенату. — Высочайше утвержденный докладъ Бѣлорусскаго Генералъ-Губернатора Графа Чернышева. — О назначеніи Провинциальныхъ городовъ и штата Провинциальныхъ Канцелярій въ Псковской и Монилевской Губерніяхъ. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 19 (1770—1774). — С. 584, 585 (№ 13879).
- ^ No 13.879.— Октября 9 (1772). Штатъ одной Провінціальной Канцеляріи изъ пологаемыхъ въ Псковской и Могилевской Губерніяхъ. (Смотр. подъ No 14014). (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 44 Ч. 2: Книга штатовъ. — С. 128 (№ 13879).
- ^ 13.920.— Декабря 14 (1772). Именный, данный Сенату. — О бытіи въ присоединенныхъ отъ Польской Области Провинціяхъ Прокурорамъ. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 19 (1770—1774). — С. 687. (№ 13920).
- ^ 13.071. — Февраля 13/24 (1668). Трактатъ между Всероссійскою Имперіею и Рѣчью Посполитою Польскою. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 18 (1767—1769). — С. 448—471. (№ 13071).
- ^ 14.042. — Сентября 18 (1773). Трактатъ между Россіею и Польшею. — О возстановленіи мира между обѣими Державами, о присоединеніи къ Россіи нѣкоторыхъ отъ Польши земель. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 19 (1770—1774). — С. 796—800. (№ 14014).
- ^ 14.271. — Марта 15 (1775). Акты, учіненные съ Польскимъ Лоролевством, въ слѣдствіе трактата 18 сентября 1773 года.— О торговлѣ и о разныхъ постановленіхъ. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 20 (1775—1780). — С. 72—79 (№ 14271).
- ^ 14.014.— Іюля 22 (1773). Высочайше утвержденный докладъ Сената. — О раздѣленіи Бѣлорусскихъ Губерній на уѣзды и об учрежденіи въ оныхъ уѣздахъ Коммисарствъ. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 19 (1770—1774). — С. 827—833. (№ 14042).
- ^ Къ Nо 14.014.— Іюля 22 (1773). Штаты Бѣлорусскихъ Губерній. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 44 Ч. 2: Книга штатовъ. — С. 147—152. (№ 14014).
- ^ 14.392. — Ноября 7 (1775). Учрежденія для управленія Губерній Всероссійскія Импері часть первая. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 20 (1775—1780). — С. 229—304 (№ 14392).
- ^ 14.603. — Марта 22 (1777). Именный, данный Сенату. — Объ учрежденіи Могилевской Губерніии изъ 12, а Полоцкой изъ 11 уѣздовъ. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 20 (1775—1780). — С. 514 (№ 14603).
- ^ 14.691. — Генваря 10 (1778). Именный, данный Сенату. — Объ учрежденіи Могилевской и Полоцкой Губерній. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 20 (1775—1780). — С. 586, 587 (№ 14691).
- ^ Къ Nо 17.494.—Августа 8 (1796). Общій сводъ Штатовъ Наместничествъ и Губерній. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 44 Ч. 2: Книга штатовъ. — С. 253—258. (№ 17494).
- ^ 17.634. — Декабря 12 (1796). Именный, данный Сенату. — О новомъ раздѣленіи Государства на Губерніи. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 24 (Съ 6 ноября 1796 по 1798). — С. 229, 230 (№ 17634).
- ^ 17.702. — Декабря 31 (1796). Штаты Губерній — ... 32) Бѣлорусской... (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 24 (Съ 6 ноября 1796 по 1798). — С. 259 (№ 17702).
- ^ Къ Nо 19.281. — Феараля 18 (1800). (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 44 Ч. 2: Книга штатовъ. — С. 336—338. (№ 19281).
- ^ 20.162. — Феараля 27 (1802). Сенатскій по Высочайше утвержденному докладу. — Объ учрежденіи Губерній Малороссійскихъ: Черниговской и Полтавской и Бѣлорусскихъ: Могилевской и Витебской. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 27 (1802—1803). — С. 59, 60 (№ 20162).
- ^ Къ Nо 20.325. — Іюля 19 (1802). Высочайше утвержденный штаты Могилевской и Витебской Губерній (См. Nо 24.985). (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 44 Ч. 2: Книга штатовъ. — С. 6(510). (№ 20325).
- ^ Къ Nо 24.985. — Февраля 1 (1812). (Съ присовокупленіемъ всѣхъ предъидущихъ съ 1801 года штатовъ по управлению Губерній). (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи, съ 1649. Собраніе первое. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1830. — Т. 44 Ч. 2: Книга штатовъ. — С. 219—236 (727—746). (№ 24985).
- ^ 13200. — Феараля 23 (1840). Именный, данный Сенату, распубликованный 9 марта. — Объ упраздненіи Бабиновецкаго уѣзда, Могилевской Губерніи, и о присоединеніи онаго къ Оршанскому уѣзду. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи. Собраніе второе. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1841. — Т. 15 Отдѣленіе первое. (Отъ № 13044—14140). — С. 89, 90 (№ 13200).
- ^ 37808. — Декабряя 26 (1861). Высочайше утвержденное мнѣеніе Государственнаго Совѣта, объявленное Сенату Министромъ Внутреннихъ Дѣлъ. — О переводѣ уѣзднаго управления изъ города Копыся въ мѣстечко Горки, Могилевской губерніи, Оршанскаго уѣзда, съ возведеніемъ сего мѣстечка на степень уѣзднаго города и съ наименованіем\ уѣзда Горецкимъ, города Копыся заштатнымъ. (рас.) // Полное Собраніе Законовъ Россійской Имперіи. Собраніе второе. — Спб.: Тип. II Отд-нія собств. Е. И. В. канцеляріи, 1863. — Т. 36 Отдѣленіе второе. (Отъ № 37191—37826). — С. 664, 665 (№ 37808).
Літаратура
рэдагаваць- Ільяшэвіч, Мікола Расейская палітыка на землях былога Беларуска-Літоўскага гаспадарства за панаваньня Кацярыны II і Паўлы I (1772-1801). — Вільня: друкарня Я. Левіна, 1933.
- Магілёўская губэрня. // Беларуская савецкая энцыкляпэдыя. У 12 т. / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ. С.
- Філатава А. М. Магілёўская губэрня // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 9: Кулібін — Малаіта. — 560 с. — ISBN 985-11-0155-9 — С. 457.
- Філатава А. М. Магілёўская губэрня. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1993. — Т. 1: А — Беліца. — 494 с. — ISBN 5-85700-074-2 — С. 19—20.
- Анишченко, Е. К., Яцкевич, Д. Л. и др. Могилевская губерния : государственные, религиозные и общественные учреждения (1772 — 1917) / Яцевич Д. В. и др.. — Менск: Беларусь, 2014. — С. —. — 814 с. — 1000 ас. — ISBN 978-985-01-1088-6
- Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. — Менск: Издательство Академии Наук БССР, 1961. — Т. 3. Воссоединение Белоруссии с Россией и её экономическое развитие в конце XVIII — первой половине XIX века (1772—1860). — 626 с. — 1600 ас.
- Могилевская губернія. XXIII. (рас.) / Под ред. Н.А. Тройницкого // Первая Всеобщая перепись населенія Россійской имперіи 1897 г.. — С.-Петербургъ: Изд. Центр. стат. ком. М-ва вн. дел, 1903. — С. XVI, 276.
- А. С. Дембовецкій. Опыт описанія Могилевской губерніи. — Могилевъ на Днѣпрѣ: Типографія Губернскаго Правленія, 1882. — Т. 1. — 782 с.
- А. С. Дембовецкій. Опыт описанія Могилевской губерніи. — Могилевъ на Днѣпрѣ: Типографія Губернскаго Правленія, 1884. — Т. 2. — 1000 с.
- А. С. Дембовецкій Опыт описанія Могилевской губерніи.. — Могилевъ на Днѣпрѣ: Типографія Губернскаго Правленія, 1884. — Т. 3. — С. 168, 169, 288. — 329 с.
- Могилевская губернія. // Городскія поселенія въ Россійской имперіи : даведнік. — С.-Петербург: Въ типографіи К. Вульфа, 1863. — Т. 3. — С. 155—235.
- Могилевская губернія. (рас.) // Ф. А. Брокгаузъ (Лейпцигъ), И. А. Ефронъ (С.-Петербургъ) Энциклопедическій словарь : энцыкляпэдыя. — С.-Петербургъ: Типо-Литографія И. А. Ефрона, 1896. — Т. XIXа Михаила орденъ—Моковскій Телеграфъ. — С. 567—572 + карта.
- Памятныя книжки Могилевской губерніи на 1853—1916 гг. / Г. Пожаровъ. — Могилевъ губ. : Изданіе Могилевскаго Губернскаго Статистическаго Комитета, 1853—1916.
- Списки населенных мест Могилевской губ. по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] = РГИА. Ф. 1290. Оп.4. Д. 80. — Ленинград: Фонд Центрального статистического комитета МВД., 1857. — 613 с.
- Списокъ населенныхъ местъ Могилевской губерніи / Под ред. Георгія Павловича Пожарова.. — Могилев губ.: Могилев. губ. стат. ком., 1910. — 250 с.
- Черницкій. Военно-статистическое обозреніе Россійской Имперіи. - Ч. 3 : Могилевская губернія. — Санктъ-Петербург: Департаментъ Генерального штаба, 1848. — Т. 8: Белорусские губернии : Ч. 1-3. — 150 с.
Вонкавыя спасылкі
рэдагавацьМагілёўская губэрня — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў