Вікіпэдыя

Война

Война — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Война
лац. Vojna
Uuenna
Weine
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Вытворныя формы Віна
Зьвязаныя імёны Вайнейка, Вайніла, Войніш, Войнар, Войнат
Барвойн, Бівойна, Гервойна, Гердвойна, Годвайн, Даргвойн, Давойна, Нявойна, , Увойна
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Война»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Вуйна, Вуна або Вона (Uuenna, Wuono[1], Vunna, Wunne[2], Wona) і Вайн (Wein) — імёны германскага паходжаньня[3][4]. Іменная аснова -вуйн- (-войн-, -вун-) паходзіць ад старагерманскага wunna, гоцкага wunands 'шчаснасьць, задаволенасьць', ісьляндзкага vænn 'прыемны', нямецкага gewohnt 'задаволены'[5] або ад асновы -він- (-вайн-)[6][a]. Такім парадкам, імя Война азначае 'шчасны'[4]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Вайнейка, Вайніла, Войніш, Войнар, Войнат, Барвойн, Гервойна, Годвайн, Давойна, Пэрвайн. Адзначаліся германскія імёны Wonnecke / Weinecke, Weinel, Weinisch, Wunar / Weiner, Voinot, Barwein, Geruuni, Gottwein, Dewein, Perwein.

Гісторык Павал Урбан у сваёй кнізе «Старажытныя ліцьвіны» зьвяртае ўвагу на тое, што імя Война сустракалася сярод старажытных польскіх імёнаў, а пра чэскага князя Войну пісаў таксама Казьма Праскі[9][b].

Імя Война гістарычна бытавала ў Польшчы: Woyna (1396, 1399, 1400, 1465 і 1471 гады)[11]. Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Wojnar (Wojner, Wujner)[12].

У Прусіі бытавалі імёны: Wayne (1398 год), Woniko[c] (1360 год)[15], Wanalge / Wonalge (1306 год), Waynebut, Waynigede / Waynegede (1393 і 1394 гады), Woymir[d] (1343 год)[17].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: братъ Гедиминовъ, князя Литовъского, Воини Полотскыи князь (Наўгародзкі першы летапіс)[18]; Woynis (18 студзеня 1401 году)[19]; Woynus Gedorotsky (15 траўня 1432 году)[20]; Woynus [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[21]; Woynus Kernowiensis [tenutarii] (27 лютага 1434 году)[22]; Любко князь, Воиневъ сынъ Полоцкого (Наўгародзкі чацьверты летапіс)[23]; Любко князь Литовьской, Войневъ сынъ Полотьского князя (Сафійскі першы летапіс)[24]; земли в Рудоминскомъ повете на имя Воиновъщины (17 ліпеня 1496 году)[25]; небожчика Немеру Воинина отца (28 красавіка 1498 году)[26]; Война Яцковичъ (каля 1501 году)[27]; Voyna Fineleyewycz (30 кастрычніка 1501 году)[28]; Nyekrasz et filio eius Voyna (27 траўня 1504 году)[29]; людемъ нашимъ Мерецъкого повета… а Родвилу Воиневичу (люты 1510 году)[30]; земля пустовская въ Еишишском повете на имя Воиневщина (1511 год)[31]; Войно Бумонтовичъ (1517 год)[32]; въ Пустынце… Егорій Войновичъ (1528 год)[33]; Война Бумонтовичъ (люты 1529 году)[34]; земянъ Городецкихъ… въ Павла а у Войны Войниловичовъ (29 красавіка 1533 году)[35]; З Берестья… Воина Воинич (1533—1535 гады)[36]; хоружы ковенъски Воина Пацович (25 ліпеня 1539 году)[37]; на пана Воину Пацовича (27 траўня 1543 году)[38]; панъ Иванъ и панъ Война Богувитиновичи (11 красавіка 1546 году)[39]; боярин земли Полоцкое Война Петрович Епимах (1551 год)[40]; Война Федорович Збаражский (29 лютага 1555 году)[41]; Война Плотницкий (12 ліпеня 1560 году)[42]; Панъ Дороминъ Воина, державъца квасовски[43], Размусъ Воина[44], Юры Яновичъ Воитеховичъ Воино[45], Бартошъ Воина[46], Воина Похабовичъ[47], Воина Бокгушевичъ[48] (1565 год); Войну Лазоровича[49], Война Похабовичъ[50], Война Люмонтовичъ[51], Война Лопотъ[52], Иванъ Войничъ Боговитинъ[53] (1567 год); Война Тируненко (1649 год)[54]; Jan Łukaszewicz Waynowicz na miejscu rodzica swego Łukasza Woynowicza (1667 год)[55]; Michał Woynowicz[56], Jan Woynowicz[57] (1690 год); Antoni Woynicz… Alexander Woynicz (4 кастрычніка 1765 году)[58][e].

Носьбіты

рэдагаваць

Прыдомкам Война карысталіся шляхецкія роды Асмалоўскіх, Грычыны, Кердзеяў, Лінеўскіх і Ясянецкіх[75].

Войны (Wojna) — прыгонныя зь вёскі Сёмкаў (каля Сьвіру), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[76].

Войны — парафіяне царквы ў Лапічах (Меншчына) на 1870—1883 гады[77].

Войны (Wojna, Woyna) і Войнічы (Wojnicz) — літоўскія шляхецкія роды з Троцкага павету[78].

Войны гербаў Прыяцель і Трубы, Войны Сідаровічы гербу Трубы, Войны Ясянецкія гербу ўласнага — літоўскія шляхецкія роды.

Войнічы, Балакер-Войнічы і Войнічы-Сенажэнцкія — літоўскія шляхецкія роды[79].

Война (Wojna, Woyna) і Вайновіч (Wojnowicz, Woynowicz) — прозьвішчы, зафіксаваныя ў XIX стагодзьдзі ў ваколіцах Сувалкаў[80].

У XVI ст. існавалі «зямля» Войнішкі (Войнишки) і «грунт» Войнаўшчызна (Войновщизна) у Жамойцкім старостве[81].

На 1904 год існавала вёска Войнаўшчына (Вайноўшчына) у Смаленскім павеце Смаленскай губэрні[82].

На гістарычнай Ваўкавышчыне існуе вёска Войнаўка, на гістарычнай Ашмяншчыне — Войнеўка, на гістарычнай Гарадзеншчыне — Войнаўцы. Назву Войны маюць вёскі ў гістарычнай Прусіі і на Мазовіі, назву Войневічы — на гістарычных Ашмяншчыне і Слонімшчыне.

Заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае за найбольш адэкватнае тлумачэньне іменнай асновы -вайн- зь летувіскай мовы vainà 'загана; віна; прычына'[7] (не адзначаючы, аднак, часу першай фіксацыі адпаведнага слова з такімі значэньнямі ў летувіскіх слоўніках, тым часам значэньне 'віна; прычына' для vainà упершыню фіксуецца толькі ў слоўніку 1897 году, але было ўжытае ў каралявецкай бібліі 1590 году[8])
  2. ^ Сярод іншага, у Кракаве адзначалася прозьвішча Birwain (Bir-wain): Jan Birwain упамінаецца ў 1395 годзе[10]
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Vunnico[13], пазьнейшае Wonnecke[14]
  4. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Uunimar (Wonamar)[16]
  5. ^ Таксама:
    • Войнін (адзначалася старажытнае германскае імя Vinin, пазьнейшае Weinen[59]): Васильевая Войниновича Картиная Соня Рафаловна (1552 год)[60], у актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналася сяло Вайненічы (Войненичи) каля Дрысьвятаў[61];
    • Войнут: Павел Воинутович (1537 год)[62];
    • Вонбар (адзначалася германскае імя Wimber[63]): Петраш Вонборович (1537 год)[64];
    • Ванібут, Вонбут, Войнбут, Вамбут (адзначалася старажытнае германскае імя Uinebod[65]): Вонибоут (умова 1219 году), Ивашко Вонибутовичъ (1528 год)[66], Енко Вонбутович… Ян Воинбутович… Минеико Вонбутович (1537 год)[67], Вамбуты (Ванбуты) з Давойняў — літоўскі шляхецкі род[68];
    • Войнеўт (адзначаліся германскія імёны Wunolt[14] і Weinoldt, Weinelt[69]) Ошменьское волости… землю конюшскую Воиневътовщину (17 жніўня 1525 году)[70];
    • Вайнегед: Waynegede von Rangnit (Паведамленьні аб літоўскіх дарогах)[71];
    • Вангін (адзначалася германскае імя Winneken[72]): Ванґіны — літоўскі шляхецкі род[68];
    • Ванжад: Ванжады — літоўскі шляхецкі род[68];
    • Скарвойн: Jan Skorwojn (1621 год)[73]

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 480.
  2. ^ Knudsen G. Danmarks gamle personnavne. Bd. 2: Tilnavne. — København, 1964. S. 1292.
  3. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1664.
  4. ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  6. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 102.
  7. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 23.
  8. ^ vainà, Lietuvių kalbos žodynas
  9. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 48.
  10. ^ Katalog testamentów z krakowskich ksiąg miejskich do 1550 roku. — Warszawa, 2017. S. 49.
  11. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 6. — Wrocław, 1981—1983. S. 174.
  12. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 277.
  13. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 355, 1663.
  14. ^ а б Eule R. Germanische und fremde Personennamen als heutige deutsche Familiennamen // Festschrift zu dem fünfzigjährigen jubiläum des Friedrichs-realgymnasiums in Berlin. — Berlin, 1900. S. 65.
  15. ^ Pierson W. Altpreußischer Namenkodex // Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde. — Berlin, 1873. S. 738.
  16. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1665.
  17. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 113, 115, 121.
  18. ^ ПСРЛ. Т. 3. — СПб., 1841. С. 73.
  19. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 38.
  20. ^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 191.
  21. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
  22. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 105.
  23. ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 188.
  24. ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 223.
  25. ^ Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1 (6). Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики. — М.; СПб., 2012. P. 119.
  26. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 173.
  27. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 3, 1432—1534. — Lwów, 1890. S. 31.
  28. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 148.
  29. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 694.
  30. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 96.
  31. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 195.
  32. ^ Литовская метрика. Т. 1. — СПб., 1903. С. 497.
  33. ^ Археографический сборник документов: относящихся к истории Северо-Западной Руси. Т. 2. — Вильна, 1867. С. 10.
  34. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 225 (6) (1528—1547). — Vilnius, 1995. P. 73.
  35. ^ Ревизия пущ и переходов звериных в бывшем Великом княжестве Литовском, с присовокуплением грамот и привилеев. — Вильна, 1867. С. 347.
  36. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 31.
  37. ^ Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 396.
  38. ^ Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 397.
  39. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 30 (1480—1546 гг.). — Менск, 2008. С. 116.
  40. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 28 (1522—1552 гг.). — Менск, 2000. С. 179.
  41. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 248 (34) (1554—1556). — Vilnius, 2018. P. 84.
  42. ^ Документы Московского архива Министерства юстиции. Т. 1. — М., 1897. С. 131.
  43. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 161.
  44. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 178.
  45. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 333.
  46. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 349.
  47. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 357.
  48. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 361.
  49. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 810.
  50. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 823.
  51. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 830.
  52. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 864.
  53. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1203.
  54. ^ Реєстр Війська Запорозького 1649 року. — К., 1995. С. 134.
  55. ^ Błaszczyk G. Herbarz szlachty żmudzkiej. T. 6. — Warszawa, 2016. S. 291.
  56. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 175.
  57. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 180.
  58. ^ Рыбчонак С. Акт кампуту шляхты Наваградскага ваяводства ад 4 кастрычніка 1765 г. // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 112.
  59. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1611.
  60. ^ Полоцкая ревизия 1552 года. — Москва, 1905. С. 149.
  61. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 164.
  62. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 268.
  63. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1982. S. 531.
  64. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 95.
  65. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne dans les registres de comptes de l’Hôtel-Dieu de Soissons au XVe siècle // L’Onomastique, témoin de l’activité humaine. Actes du Colloque d’onomastique du Creusot (mai/juin 1984). — Paris, 1985. P. 558.
  66. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 63.
  67. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 59, 94, 121.
  68. ^ а б в Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты
  69. ^ Eule R. Germanische und fremde Personennamen als heutige deutsche Familiennamen // Festschrift zu dem fünfzigjährigen jubiläum des Friedrichs-realgymnasiums in Berlin. — Berlin, 1900. S. 64.
  70. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 12 (1522—1529). — Vilnius, 2001. P. 405.
  71. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 676.
  72. ^ Heintze A. Die deutschen Familien-Namen, geschichtlich, geographisch, sprachlich. — Halle, 1903. S. 261.
  73. ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 58.
  74. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 91.
  75. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897. S. 133.
  76. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 48.
  77. ^ Яўген Анішчанка, церковь Лапичи Игуменского уезда. Прихожане, Архіў гісторыка Анішчанкі, 10 чэрвеня 2015 г.
  78. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 448.
  79. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты
  80. ^ Professor Jerzy Wisniewski, List of the XIXth century Suvalki region family names, Suwalki Genealogical Society
  81. ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 59.
  82. ^ Список населенных мест Смоленской губернии. — Смоленск, 1904. С. 371.

Літаратура

рэдагаваць
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Война&oldid=2597928»