Нор (імя)
Нор, Нар (Нер) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
Нор лац. Nor | |
Noro | |
Паходжаньне | |
---|---|
Мова(-ы) | германскія |
Іншыя формы | |
Варыянт(ы) | Нар, Нер |
Зьвязаныя імёны | Нарэйка, Нарэла, Наруш, Нарбар, Нарборт, Нарбут, Нарвід, Нарвіл, Нарывойша, Наргайла, Нарман, Нарымонт Ашнар, Бутнар, Войшнар, Доўнар, Эйнар |
Зьвязаныя артыкулы | |
якія пачынаюцца з «Нор» |
Паходжаньне
рэдагаваць- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Нора або Нера, пазьней Нара (Noro, Nero[1], *Naro[2]) — імя германскага паходжаньня[3][4]. Іменная аснова -нар- (-нор-) паходзіць ад гоцкага nasjan 'захоўваць, ратаваць'[5], стараверхненямецкага -neri 'уратаваньне, утрыманьне'[6][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Нарэйка (Нарыка, Норка), Нарэла (Нарэль), Нарбар, Нарборт (Норбэрт), Нарбут (Нарбуд, Нарбот, Нарыбут), Нарвід, Нарман, Нарымонт (Нарымунт, Нармунт), Ашнар, Эйнар (Айнар). Адзначаліся германскія імёны Noriko (Norke), Narelo, Norber, Norbert (Nerbertus), Norpoth (Norpod), Norvid, Norman (Neriman), Normund, Asinar, Einar (Ainar)[b]. Ад імя Нор, магчыма, утварылася назва места Нюрнбэргу (Норынбэрку)[14][15][16].
Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Norbert[17].
У Прусіі бытавалі імёны: Ditterich Nore (1367 і 1378 гады)[18], Naryko / Norke / Noriko / Noreke / Norko[c] (1382 і 1387 гады)[21], Noryn[d][18], Norune / Narune / Noron[e] (1344 і 1348 гады)[21], Nergaut[f][25], Nargot[g] (1281 год)[21], Nirgunde / Nergune / Nergunde / Nyrgundt[h] (1339, 1361, 1381, 1384, 1407 і 1448 гады)[25], Normans / Nermann[i] (1342 і 1384 гады)[18][28], Noremunt[j][18], Norim (1345 год)[18], Nerwyde[k] (1370 год)[25], Nerwyk / Nerwike / Nerwicke / Nerweke / Nerewig / Norwig[l] (1330, 1359, 1374, 1376, 1389, 1396, 1406 гады)[34], Nerwille (1419 год)[25].
У Ноўгарадзе ўпамінаўся баярын Неравін (Неревин)[35][m].
У Польшчы адзначаецца прозьвішча Норат (Norat)[38][n].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: нашы Переломчане на имя Мартинъ з братьею своею Наровичы (7 ліпеня 1494 году)[40]; ludmi… Ławruka Nara (1514 год, 1782—1783 гады)[41]; людеи наших Стоклишского повета… конюхов… а Наровичи (19 студзеня 1515 году)[42]; при намеснику Норе… намесник князя Юрьев Нор (15 сакавіка 1518 году)[43]; Петрикъ Наровичъ (1528 год)[44]; люди нашы у повете Троцкомъ… Нера Остейковича (сьнежань 1534 году)[45]; на подданыхъ господарьскихъ Одельскихъ Романа Норавичъ (14 кастрычніка 1539 году)[46]; Нар Ракович (1 ліпеня 1542 году)[47]; Olyesko Narowycz (1552—1555 гады)[48]; стрелцы двора Молавицкого… Нору Павловичу (1557—1558 гады)[49]; Stasz Narowicz… Judko Narowicz (1558 год)[50]; бояре повету Троцъкого Нар, Миколай и Ян Строчевичы (14 кастрычніка 1559 году)[51]; Pawel, Jan, Macieyko Narowiczy… Nar Buckowicz… Nar Janowicz (1561 год)[52]; Наръ Толчевичъ (1565 год)[53]; Петръ Наровичъ (1567 год)[54]; село Друсеиканы… Эрман Норевич (3 сакавіка 1587 году)[55]; dobra lenne wieczyste w woj. połockim, w trakcie siebieskim leżące, nazwane Norów (28 верасьня 1657 году і 22 ліпеня 1658 году)[56]; Samuś Nor, syn Hryszko (23 красавіка 1761 году)[57]; frater Henricus Narewicz (13 сакавіка 1763 году)[58][o].
Носьбіты
рэдагаваць- Нор — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, намесьнік пінскі па 1447 годзе[74]
- Нор Паўлавіч — літоўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1557 або 1558 годзе
- Нар Страчэвіч — баярын Троцкага павету, які ўпамінаецца ў 1559 годзе
- Нар Таўчэвіч — гарадзенскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1565 году
- Яська Нор — жыхар вёскі Вераскава (Наваградзкае ваяводзтва), які ўпамінаецца ў 1734 годзе[75]
Норы (Nor) — прыгонныя зь вёскі Жалезьнікаў (каля Кабыльніку), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[76].
Нарэвічы (Narewicz) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[77].
У XVI ст. існаваў маёнтак Наравічы (Наревичи) у Жамойцкім старостве[78].
На 1901 год існавала сяло Норына ў Мглінскім павеце Чарнігаўскай губэрні[79].
На 1906 год існавала вёска Нарава (Нарова) у Невельскім павеце Віцебскай губэрні[80].
На 1909 год існавала ўрочышча Нары ў Слуцкім павеце Менскай губэрні[81].
На гістарычнай Берасьцейшчыне існуе вёска Нароўшчына.
Заўвагі
рэдагаваць- ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак адэкватнага тлумачэньня іменнай асновы -нар- зь летувіскай мовы, а для іменнай асновы -нор- за найбольш адэкватнае прызнае norė́ti 'хацець, прагнуць', nóras 'хаценьне, ахвота, прагненьне'[7] (фіксуецца ў слоўніку Канстанціна Шырвіда[8])
- ^ Таксама адзначаліся старажытныя германскія імёны Narida, Nerin, Narbaldus (Nar-baldus)[9], Nergis (Ner-gis), Norgot (Nor-got)[10], Nereidr (Ner-eidr)[11], Noriher (Nori-her), Normar (Nor-mar), Neristein (Neri-stein), Neriswint (Neri-swint), Nortrudis (Nor-trudis), Neriward (Neri-ward)[12], Norwin (Nor-win)[13]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Noriko[19] (Norke[20])
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Nerin[22], пазьнейшае Norin[23]
- ^ Адзначалася германскае імя Norun[10]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Nerigaud / Norigaud[24]
- ^ Адзначалася германскае імя Norgot[10]
- ^ Адзначалася германскае імя Norgunn[26][27]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Norman / Neriman[24]
- ^ Адзначалася германскае імя Normund[26][29]
- ^ Адзначалася германскае імя Norvid[30][31]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Нервіг (Nerveus, у гэтай зафіксаванай у крыніцах форме адбыўся пераход wig у veus)[32], германскае імя Norveig[26][33]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Norwin[36][37]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Narhodus[39]
- ^ Таксама:
- Нарун, Нарон (адзначалася германскае імя Norun[10]): чоловеков конокормцовъ… Наруна[59], чоловеки… Наруна[60] (1440—1492 гады), Konon a Chozian Naronowiczy (1558 год)[61];
- Нарут (адзначалася германскае імя Norodd[62]): lyudzi… Naruthicz (1454—1466 гады)[63], на гістарычнай Берасьцейшчыне існуе вёска Нарутавічы, на гістарычнай Случчыне — вёска Наруці, на гістарычнай Браслаўшчыне — хутар Наруці;
- Нурбульт (адзначалася старажытнае германскае імя Narbaldus[9]): Nurbult Juchnowicz (24 сакавіка 1594 году)[64];
- Нервік: зъ Миклаша Нервиковича (5 красавіка 1539 году)[65];
- Нарвойна (адзначалася старажытнае германскае імя Norwin[36][37]): Сташко Нарвоиновичъ (1528 год)[66];
- Нарвулт: dobra Sieniszki od Piotra Mikołaiowicza Naruułtha (12 чэрвеня 1535 году)[67];
- Наргіл, Наркіл: Наръкгил Кгелбут… Наркил Келбут (1537—1538 гады)[68];
- Нарміль: Нармилевичъ Толочевичъ (1567 год)[69];
- Нармінт: Narmintowicz (1671—1681 гады)[70];
- Нармут: in Dworzecz homines… Narmut Goly (11 траўня 1520 году)[71], Шимъко Нармутовичъ (1567 год)[72];
- Нарым: Петрашъ Наримовичъ (1528 год)[73]
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 172.
- ^ Greule A. Personennamen in Ortsnamen // Ergänzungsbände zum Reallexikon der Germanischen Altertumskunde. Bd. 16. — Berlin; New York, 1997. S. 256.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 5, 1168.
- ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 3, 1964. P. 161.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 187.
- ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 23.
- ^ norė́ti, Lietuvių kalbos žodynas
- ^ а б Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 172.
- ^ а б в г Barber H. British Family Names: Their Origin and Meaning, with Lists of Scandinavian, Frisian, Anglo-Saxon and Norman Names. — Longon, 1894. P. 62.
- ^ Naumann H. Altnordische Namenstudien. — Berlin, 1912. S. 103.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1153, 1168—1169.
- ^ Socin A. Mittelhochdeutsches Namenbuch. — Basel, 1903. S. 29, 155, 744.
- ^ Reitzenstein W. A. Lexikon fränkischer Ortsnamen. Herkunft und Bedeutung. Oberfranken, Mittelfranken, Unterfranken. — München, 2009. S. 164.
- ^ Bammesberger A. Weitere Überlegungen zum Namen der Stadt Nürnberg // Mitteilungen des Vereins für Geschichte der Stadt Nürnberg. Bd. 87, 2000. S. 1.
- ^ Maas H. Ist Nürnberg die «Burg des Noro» oder die Burg auf dem Felsberg? // Mitteilungen des Vereins für Geschichte der Stadt Nürnberg. Bd. 77, 1990. S. 1—16.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 187.
- ^ а б в г д Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 72.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 419.
- ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1971. S. 449.
- ^ а б в Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 66.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1153.
- ^ Norin, Nordic Names
- ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1153, 1169.
- ^ а б в г Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 70—71.
- ^ а б в Stemshaug O. Norsk Personnamnleksikon. — Oslo, 1982. S. 190.
- ^ Norgunn, Nordic Names
- ^ Pierson W. Altpreußischer Namenkodex // Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde. — Berlin, 1873. S. 687.
- ^ Normund, Nordic Names
- ^ Alhaug G. 10 001 navn: norsk fornavnleksikon. — Cappelen Damm, 2011.
- ^ Norvid, Nordic Names
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1577.
- ^ Norveig, Nordic Names
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 70, 72.
- ^ Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов. — М.—Л., 1950. С. 32, 220.
- ^ а б Alhaug G. 10 001 navn: norsk fornavnleksikon. — Cappelen Damm, 2011.
- ^ а б Norwin, Nordic Names
- ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 37.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 172.
- ^ Акты Литовско-Русского государства. Вып. 1. ― М., 1899. С. 57.
- ^ Breslaujos dekanato vizitacija 1782—1783 m. Fontes Historiae Lituaniae, vol. VII. — Vilnius, 2008. P. 268.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 207.
- ^ Грушевский А. С. Пинское Полесье. Т. 2. — К., 1903. С. 32.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 166.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 227 (8) (1533—1535). — Vilnius, 1999. P. 162—163.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 17. Акты Гродненского земского суда. — Вильна, 1890. С. 190.
- ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 20.
- ^ Писцовая книга Пинского и Клецкого княжеств, составленная Пинским старостою Станиславом Хвальчевским в 1552—1555 г. — Вильна, 1884. С. 339.
- ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 42 (1556—1562 гг.). — Менск, 2015. С. 42—43.
- ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 327.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 249 (35) (1554—1568). — Vilnius, 2018. P. 114.
- ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 132—133, 137.
- ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 285.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1289.
- ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 283.
- ^ Metryka Litewska. Księga wpisów Nr. 131. — Warszawa, 2001. S. 54, 133.
- ^ Inwentarze kolegium jezuitów w Nieświeżu oraz jego majątków ziemskich z przełomu roku 1773 i 1774. — Poznań, 2020. S. 470.
- ^ Memoriale Fratrum Minorum Conventualium Vilnensium (1702—1832). — Vilnae, 2020. P. 162.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 21.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 47.
- ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 493.
- ^ Ray O. Vore navne: en etymologisk navnebok med fyldige utredninger. — Chicago, 1944. S. 252.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 281.
- ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 353.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 17. Акты Гродненского земского суда. — Вильна, 1890. С. 88.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 160.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 1 (1380—1584). — Vilnius, 1998. P. 43.
- ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 111, 293.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 695.
- ^ Zinkevičius Z. Lietuvių antroponimika: Vilniaus lietuvių asmenvardžiai XVII a. pradžioje. — Vilnius, 1977. P. 177.
- ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 83.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 631.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 167.
- ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 274.
- ^ Яўген Анішчанка, Рубежевичи имение в Новогрудском воеводстве, Архіў гісторыка Анішчанкі, 13 ліпеня 2015 г.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 196.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 360.
- ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 199.
- ^ Список населенных мест Черниговской губернии, имеющих не менее 10 жителей, по данным за 1901 год. — Чернигов, 1902. С. 115.
- ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 289.
- ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 131.