Нор (Нора), Нар (Нер) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Noro
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Нар, Нер, Нора
Зьвязаныя імёны Нарэйка, Нарэла, Нерын, Наруш, Нарбар, Нарборт, Нарбут, Нарвід, Нарвіл, Нарывойша, Наргайла, Нарман, Нарымонт
Ашнар, Бутнар, Віснар, Войшнар, Доўнар, Эйнар
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Нор»

Паходжаньне

рэдагаваць

Нора або Нера, пазьней Нара (Noro, Nero[1], *Naro[2]) — імя германскага паходжаньня[3][4]. Іменная аснова -нар- (-нор-) паходзіць ад гоцкага nasjan 'захоўваць, ратаваць'[5], стараверхненямецкага -neri 'уратаваньне, утрыманьне'[6][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Нарэйка (Нарыка, Норка), Нарэла (Нарэль), Нерын, Нарбар, Нарборт (Норбэрт), Нарбут (Нарбуд, Нарбот, Нарыбут), Нарвід, Нарман, Нарымонт (Нарымунт, Нармунт), Ашнар, Віснар, Эйнар (Айнар). Адзначаліся германскія імёны Noriko (Norke), Narelo, Nerin (Norin), Norber, Norbert (Nerbertus), Narbot (Norpoth), Norvid, Norman (Neriman), Normund, Asinar, Visnar, Einar (Ainar)[b]. Ад імя Нор, магчыма, утварылася назва места Нюрнбэргу (Норынбэрку)[15][16][17].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Norbert[18].

У Прусіі бытавалі імёны: Ditterich Nore (1367 і 1378 гады)[19], Naryko / Norke / Noriko / Noreke / Norko[c] (1382 і 1387 гады)[22], Noryn[d][19], Norune / Narune / Noron[e] (1344 і 1348 гады)[22], Nergaut[f][26], Nargot[g] (1281 год)[22], Nirgunde / Nergune / Nergunde / Nyrgundt[h] (1339, 1361, 1381, 1384, 1407 і 1448 гады)[26], Normans / Nermann[i] (1342 і 1384 гады)[19][29], Noremunt[j][19], Norim (1345 год)[19], Nerwyde[k] (1370 год)[26], Nerwyk / Nerwike / Nerwicke / Nerweke / Nerewig / Norwig[l] (1330, 1359, 1374, 1376, 1389, 1396, 1406 гады)[35], Nerwille (1419 год)[26].

У Ноўгарадзе ўпамінаўся баярын Неравін (Неревин)[36][m].

У Польшчы адзначаецца прозьвішча Норат (Norat)[39][n].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: нашы Переломчане на имя Мартинъ з братьею своею Наровичы (7 ліпеня 1494 году)[41]; ludmi… Ławruka Nara (1514 год, 1782—1783 гады)[42]; людеи наших Стоклишского повета… конюхов… а Наровичи (19 студзеня 1515 году)[43]; при намеснику Норе… намесник князя Юрьев Нор (15 сакавіка 1518 году)[44]; Петрикъ Наровичъ (1528 год)[45]; люди нашы у повете Троцкомъ… Нера Остейковича (сьнежань 1534 году)[46]; на подданыхъ господарьскихъ Одельскихъ Романа Норавичъ (14 кастрычніка 1539 году)[47]; Нар Ракович (1 ліпеня 1542 году)[48]; Olyesko Narowycz (1552—1555 гады)[49]; стрелцы двора Молавицкого… Нору Павловичу (1557—1558 гады)[50]; Stasz Narowicz… Judko Narowicz (1558 год)[51]; бояре повету Троцъкого Нар, Миколай и Ян Строчевичы (14 кастрычніка 1559 году)[52]; Pawel, Jan, Macieyko Narowiczy… Nar Buckowicz… Nar Janowicz (1561 год)[53]; Наръ Толчевичъ (1565 год)[54]; Петръ Наровичъ (1567 год)[55]; село Друсеиканы… Эрман Норевич (3 сакавіка 1587 году)[56]; dobra lenne wieczyste w woj. połockim, w trakcie siebieskim leżące, nazwane Norów (28 верасьня 1657 году і 22 ліпеня 1658 году)[57]; Samuś Nor, syn Hryszko (23 красавіка 1761 году)[58]; frater Henricus Narewicz (13 сакавіка 1763 году)[59]; Marianna Nora (1798 год)[60]; Franciszek Nor (1799 год)[61]; Aniela Nar (1841 год)[62][o].

Носьбіты

рэдагаваць

Норы (Nor) — прыгонныя зь вёскі Жалезьнікаў (каля Кабыльніку), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[96].

Нарэвічы (Narewicz) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[97].

У XVI ст. існаваў маёнтак Наравічы (Наревичи) у Жамойцкім старостве[98].

На 1901 год існавала сяло Норына ў Мглінскім павеце Чарнігаўскай губэрні[99].

На 1906 год існавала вёска Нарава (Нарова) у Невельскім павеце Віцебскай губэрні[100].

На 1909 год існавала ўрочышча Нары ў Слуцкім павеце Менскай губэрні[101].

На гістарычнай Берасьцейшчыне існуе вёска Нароўшчына.

  1. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак адэкватнага тлумачэньня іменнай асновы -нар- зь летувіскай мовы, а для іменнай асновы -нор- за найбольш адэкватнае прызнае norė́ti 'хацець, прагнуць', nóras 'хаценьне, ахвота, прагненьне'[7] (фіксуецца ў слоўніку Канстанціна Шырвіда[8])
  2. ^ Таксама адзначаліся германскія імёны Narida, Narbaldus (Nar-baldus)[1], Nergis (Ner-gis), Norgot (Nor-got)[9][10], Nereidr (Ner-eidr)[11], Noriher (Nori-her), Normar (Nor-mar), Neristein (Neri-stein), Neriswint (Neri-swint), Nortrudis (Nor-trudis), Neriward (Neri-ward)[12], Norwin (Nor-win)[13], Nerwir (Ner-wir)[14]
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Noriko[20] (Norke[21])
  4. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Nerin[23], пазьнейшае Norin[24]
  5. ^ Адзначалася германскае імя Norun[10]
  6. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Nerigaud / Norigaud[25]
  7. ^ Адзначалася германскае імя Norgot[9][10]
  8. ^ Адзначалася германскае імя Norgunn[27][28]
  9. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Norman / Neriman[25]
  10. ^ Адзначалася германскае імя Normund[27][30]
  11. ^ Адзначалася германскае імя Norvid[31][32]
  12. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Нервіг (Nerveus, у гэтай зафіксаванай у крыніцах форме адбыўся пераход wig у veus)[33], германскае імя Norveig[27][34]
  13. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Norwin[37][38]
  14. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Narhodus[40]
  15. ^ Таксама:
    • Нарун, Нарон (адзначалася германскае імя Norun[10]): чоловеков конокормцовъ… Наруна[63], чоловеки… Наруна[64] (1440—1492 гады), людеи у Витебском повете… Нероновичи (1514 год)[65], Неронъ (1528 год)[66], Konon a Chozian Naronowiczy (1558 год)[67], Нарановічы — літоўскі шляхецкі род[68];
    • Нарунд (адзначалася старажытнае германскае імя Närend[69]): littowen… Narunde (1353 год)[70], у Прусіі бытавала прозьвішча Norendt[71];
    • Нарут (адзначалася старажытнае германскае імя *Nerito[72], Norhodus[1], германскае імя Norodd[73]): lyudzi… Naruthicz (1454—1466 гады)[74], на гістарычнай Берасьцейшчыне існуе вёска Нарутавічы, на гістарычнай Случчыне — вёска Наруці, на гістарычнай Браслаўшчыне — хутар Наруці;
    • Нурбульт (адзначалася старажытнае германскае імя Narbaldus[1]): Nurbult Juchnowicz (24 сакавіка 1594 году)[75];
    • Нервік (адзначалася старажытнае германскае імя Nerveus[33], германскае імя Norveig[27], Norwig[76]): зъ Миклаша Нервиковича (5 красавіка 1539 году)[77];
    • Нарвойна (адзначалася старажытнае германскае імя Norwin[37][38], германскае імя Nerwein[78]): Сташко Нарвоиновичъ (1528 год)[79];
    • Нарвулт (адзначалася германскае імя Norvald[80]): dobra Sieniszki od Piotra Mikołaiowicza Naruułtha (12 чэрвеня 1535 году)[81];
    • Ніргер: Ferdynand Paweł Nirgier (1824 год)[82];
    • Наргіл, Наркіл: людеи… Ивашко Наркгилович (2 студзеня 1512 году)[83], Наръкгил Кгелбут… Наркил Келбут (1537—1538 гады)[84];
    • Наркут, Наркуць (адзначалася германскае імя Norgot[9][10]): у людеи нашихъ Еишиского повета, в Наркутя (травеньь 1503 году)[85], Бартошъ Наркутович (1528 год)[86];
    • Нарміль: Нармилевичъ Толочевичъ (1567 год)[87];
    • Нармінт: Narmintowicz (1671—1681 гады)[88];
    • Нармут: in Dworzecz homines… Narmut Goly (11 траўня 1520 году)[89], Шимъко Нармутовичъ (1567 год)[90], Нармат (Narmot) — прозьвішча, зафіксаванае ў XIX стагодзьдзі ў ваколіцах Сувалкаў[91];
    • Нарым: Петрашъ Наримовичъ (1528 год)[92]
  1. ^ а б в г Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 172.
  2. ^ Greule A. Personennamen in Ortsnamen // Ergänzungsbände zum Reallexikon der Germanischen Altertumskunde. Bd. 16. — Berlin; New York, 1997. S. 256.
  3. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 5, 1168.
  4. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 3, 1964. P. 161.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  6. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 187.
  7. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 23.
  8. ^ norė́ti, Lietuvių kalbos žodynas
  9. ^ а б в Björkman E. Ältere englische Personennamen mit. -god, -got im zweiten Gliede // Englische Studien. Bd. 51, 1918. S. 173.
  10. ^ а б в г д Barber H. British Family Names: Their Origin and Meaning, with Lists of Scandinavian, Frisian, Anglo-Saxon and Norman Names. — Longon, 1894. P. 62.
  11. ^ Naumann H. Altnordische Namenstudien. — Berlin, 1912. S. 103.
  12. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1153, 1168—1169.
  13. ^ Socin A. Mittelhochdeutsches Namenbuch. — Basel, 1903. S. 29, 155, 744.
  14. ^ Nielsen O. Olddanske personnavne. — Kjøbenhavn, 1883. S. 68.
  15. ^ Reitzenstein W. A. Lexikon fränkischer Ortsnamen. Herkunft und Bedeutung. Oberfranken, Mittelfranken, Unterfranken. — München, 2009. S. 164.
  16. ^ Bammesberger A. Weitere Überlegungen zum Namen der Stadt Nürnberg // Mitteilungen des Vereins für Geschichte der Stadt Nürnberg. Bd. 87, 2000. S. 1.
  17. ^ Maas H. Ist Nürnberg die «Burg des Noro» oder die Burg auf dem Felsberg? // Mitteilungen des Vereins für Geschichte der Stadt Nürnberg. Bd. 77, 1990. S. 1—16.
  18. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 187.
  19. ^ а б в г д Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 72.
  20. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 419.
  21. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1971. S. 449.
  22. ^ а б в Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 66.
  23. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1153.
  24. ^ Norin, Nordic Names
  25. ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1153, 1169.
  26. ^ а б в г Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 70—71.
  27. ^ а б в г Stemshaug O. Norsk Personnamnleksikon. — Oslo, 1982. S. 190.
  28. ^ Norgunn, Nordic Names
  29. ^ Pierson W. Altpreußischer Namenkodex // Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde. — Berlin, 1873. S. 687.
  30. ^ Normund, Nordic Names
  31. ^ Alhaug G. 10 001 navn: norsk fornavnleksikon. — Cappelen Damm, 2011.
  32. ^ Norvid, Nordic Names
  33. ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1577.
  34. ^ Norveig, Nordic Names
  35. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 70, 72.
  36. ^ Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов. — М.—Л., 1950. С. 32, 220.
  37. ^ а б Alhaug G. 10 001 navn: norsk fornavnleksikon. — Cappelen Damm, 2011.
  38. ^ а б Norwin, Nordic Names
  39. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 37.
  40. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 172.
  41. ^ Акты Литовско-Русского государства. Вып. 1. ― М., 1899. С. 57.
  42. ^ Breslaujos dekanato vizitacija 1782—1783 m. Fontes Historiae Lituaniae, vol. VII. — Vilnius, 2008. P. 268.
  43. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 207.
  44. ^ Грушевский А. С. Пинское Полесье. Т. 2. — К., 1903. С. 32.
  45. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 166.
  46. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 227 (8) (1533—1535). — Vilnius, 1999. P. 162—163.
  47. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 17. Акты Гродненского земского суда. — Вильна, 1890. С. 190.
  48. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 20.
  49. ^ Писцовая книга Пинского и Клецкого княжеств, составленная Пинским старостою Станиславом Хвальчевским в 1552—1555 г. — Вильна, 1884. С. 339.
  50. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 42 (1556—1562 гг.). — Менск, 2015. С. 42—43.
  51. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 327.
  52. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 249 (35) (1554—1568). — Vilnius, 2018. P. 114.
  53. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 132—133, 137.
  54. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 285.
  55. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1289.
  56. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 283.
  57. ^ Metryka Litewska. Księga wpisów Nr. 131. — Warszawa, 2001. S. 54, 133.
  58. ^ Inwentarze kolegium jezuitów w Nieświeżu oraz jego majątków ziemskich z przełomu roku 1773 i 1774. — Poznań, 2020. S. 470.
  59. ^ Memoriale Fratrum Minorum Conventualium Vilnensium (1702—1832). — Vilnae, 2020. P. 162.
  60. ^ Aleksandrów, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  61. ^ Aleksandrów, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  62. ^ Seniszki filia Daugieliszek, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  63. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 21.
  64. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 47.
  65. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 258.
  66. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 155.
  67. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 493.
  68. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Н, Згуртаваньне беларускай шляхты
  69. ^ Sveriges medeltida personnamn — förnamnsregister Abbe-Øxvidh, Institutet för språk och folkminnen
  70. ^ Preußisches Urkundenbuch. Bd. 5, Lfg. 1: (1352—1356). — Marburg, 1969. S. 670.
  71. ^ NORENDT, Verein für Computergenealogie e.V. (CompGen)
  72. ^ Kaufmann H. Altdeutsches Namenbuch: Bd. 1. Altdeutsche Personennamen. Ergänzungsband. — München, 1968. S. 265.
  73. ^ Ray O. Vore navne: en etymologisk navnebok med fyldige utredninger. — Chicago, 1944. S. 252.
  74. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 281.
  75. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 353.
  76. ^ Mehmet Aydin, Norwig, Digitales Familiennamenwörterbuch Deutschlands
  77. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 17. Акты Гродненского земского суда. — Вильна, 1890. С. 88.
  78. ^ Nerwein (Familienname), GenWiki
  79. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 160.
  80. ^ Stemshaug O. Norsk Personnamnleksikon. — Oslo, 1982. S. 190—191.
  81. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 1 (1380—1584). — Vilnius, 1998. P. 43.
  82. ^ Ławków, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  83. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 89.
  84. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 111, 293.
  85. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 302.
  86. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 165.
  87. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 695.
  88. ^ Zinkevičius Z. Lietuvių antroponimika: Vilniaus lietuvių asmenvardžiai XVII a. pradžioje. — Vilnius, 1977. P. 177.
  89. ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 83.
  90. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 631.
  91. ^ Professor Jerzy Wisniewski, List of the XIXth century Suvalki region family names, Suwalki Genealogical Society
  92. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 167.
  93. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 274.
  94. ^ Яўген Анішчанка, Рубежевичи имение в Новогрудском воеводстве, Архіў гісторыка Анішчанкі, 13 ліпеня 2015 г.
  95. ^ Ryszard Sys, Właściciele gospodarstw rolnych w woj. wileńskim w latach 1928—1939, publikacje «Pisarza hipotecznego zawarte w Dzienniku Województwa Wileńskiego za lata 1928—1939»
  96. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 196.
  97. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 360.
  98. ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 199.
  99. ^ Список населенных мест Черниговской губернии, имеющих не менее 10 жителей, по данным за 1901 год. — Чернигов, 1902. С. 115.
  100. ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 289.
  101. ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 131.