Лахва

	Лахва
	трансьліт. Lachva
	; Юдэйскія могілкі
Герб Лахвы
Першыя згадкі:	1493
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Лунінецкі
Сельсавет:	Лахвенскі
Насельніцтва:	1286 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1647
Паштовы індэкс:	225640
Нумарны знак:	1
Геаграфічныя каардынаты:	52°12′47″ пн. ш. 27°6′3″ у. д. / 52.21306° пн. ш. 27.10083° у. д.Каардынаты: 52°12′47″ пн. ш. 27°6′3″ у. д. / 52.21306° пн. ш. 27.10083° у. д.
	Лахва на мапе Беларусі ± Лахва
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Лахва (неадназначнасьць).

Ла́хва^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Сьмердзі. Цэнтар сельсавету Лунінецкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 1286 чалавек. Знаходзіцца за 25 км на ўсход ад Лунінцу, 2 км ад чыгуначнай станцыі Лахва (лінія Лунінец — Каленкавічы); на шашы Лунінец — Мікашэвічы.

Лахва — даўняе мястэчка гістарычнай Наваградчыны, на мяжы зь Піншчынай. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы, помнік архітэктуры XVIII ст.

НазваРэдагаваць

На думку географа Вадзіма Жучкевіча, тапонім Лахва, як і адпаведны гідронім, утварыўся ад этноніму лях^[2].

Назва паселішча на іншых мовах: польск. Łachwa, ід. לאכווע‎

ГісторыяРэдагаваць

Вялікае Княства ЛітоўскаеРэдагаваць

Першы пісьмовы ўпамін пра вёску Лахва датуецца 1493 годам. У XVI ст. яна ўвайшла ў склад Наваградзкага павету Наваградзкага ваяводзтва. Маёнтак знаходзіўся ў валоданьні вялікіх князёў, пазьней Кішкаў, Радзівілаў.

Герб Радзівілаў з інвэнтару Лахвы, 1672 г.

3 XVII ст. Лахва мела статус мястэчка, непадалёку існаваў сядзібны комплекс. У XVIII ст. тут збудавалі палац, у 1746 годзе — мураваны касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы.

Пад уладай Расейскай імпэрыіРэдагаваць

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Лахва апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Мазырскім павеце Менскай губэрні. Маёнтак перайшоў да Вітгенштэйнаў. У пачатку XIX ст. тут працавалі фабрыкі вырабу плеценай мэблі. На 1886 год — 112 двароў, школа, 2 царквы, капліца, 2 сынагогі, 2 крамы.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Лахву занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы часРэдагаваць

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Лахва абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР^[3]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Лахва апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Лунінецкага павету Палескага ваяводзтва.

У 1939 годзе Лахва ўвайшла ў склад БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стала цэнтрам сельсавету Лунінецкага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. У Другую сусьветную вайну 3 верасьня 1942 году ў Лахве адбылося адно зь першых^[4] паўстаньняў у жыдоўскім гета. На 1972 год у вёсцы было 675 двароў, на 1996 год — 652, на 1998 год — 724, на 2009 год — 683. У 2000-я гады Лахва атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».

Мястэчка на старых здымках
Рынак, да 1939 г.
Капліца, 1929 г.
Касьцёл з боку апсыды, 1929 г.
Каплічка, 1929 г.

Рынак, 1937 г.
Рынак, 1939 г.
Школа, 1942 г.
Царква-мураўёўка, 1942 г.

НасельніцтваРэдагаваць

ДэмаграфіяРэдагаваць

XIX стагодзьдзе: 1882 год — 0,8 тыс. чал.^[5]; 1886 год — 892 чал.
XX стагодзьдзе: 1972 год — 2374 чал.; 1996 год — 1850 чал.^[6]; 1998 год — 1620 чал.^[7]; 1999 год — 1589 чал.
XXI стагодзьдзе: 2010 год — 1286 чал.

ІнфраструктураРэдагаваць

У Лахве працуюць cярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, Берасьцейскі абласны дзіцячы цэнтар мэдычнай рэабілітацыі «Лахва», дом культуры, бібліятэка, пошта.

ЗабудоваРэдагаваць

Вуліцы і пляцыРэдагаваць

Паводле перапісу 1874 году, у Лахве існавала Давыд-Гарадоцкая вуліца^[8]. У тэлефонным даведніку 1939 году ўпамінаюцца Новая, Рынкавая і Школьная вуліцы, а таксама Рынак^[9].

Турыстычная інфармацыяРэдагаваць

СлавутасьціРэдагаваць

За 2 км ад Лахвы знаходзіцца селішча жалезнага веку.

Забудова гістарычная (канец XIX — пачатак XX ст.; фрагмэнты)
Могілкі юдэйскія
Царква Раства Багародзіцы (1889; мураўёўка)

Страчаная спадчынаРэдагаваць

Капліца
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1746)
Сынагога

АсобыРэдагаваць

Мар’ян Гутэн-Чапскі — пісьменьнік, аўтар кнігі «Ўсеагульная гісторыя каня»

КрыніцыРэдагаваць

^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Менск: Тэхналогія, 2010. — 319 с. ISBN 978-985-458-198-9. (pdf, djvu, online) С. 199.
^ Краткий топонимический словарь Белоруссии / В.А. Жучкевич. — Менск: Изд-во БГУ, 1974. — 448 с. С. 196—197.
^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
^ Michaeli, Lichstein, Morawczik, and Sklar (eds.). First Ghetto to Revolt: Lachwa. — Tel Aviv: Entsyklopedyah shel Galuyot, 1957.
^ Jelski A. Łachwa // Słownik geograficzny... T. III. — Warszawa, 1882. S. 566—567.
^ ЭГБ. — Менск: 1997 Т. 4. С. 341.
^ БЭ. — Менск: 1999 Т. 9. С. 164.
^ Place Names in the 1874 List of Jewish Males in Lyakhovichi
^ Spis Abonentów Sieci Telefonicznej Okręgu Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Wilnie na 1939 r. — Wilno, 1939. S. 35.

ЛітаратураРэдагаваць

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Менск: БелЭн, 1999. — Т. 9: Кулібін — Малаіта. — 560 с. — ISBN 985-11-0155-9
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Менск: БелЭн, 1997. — Т. 4: Кадэты — Ляшчэня. — 432 с. — ISBN 985-11-0041-2
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom III: Haag — Kępy. — Warszawa, 1882.

Вонкавыя спасылкіРэдагаваць

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Менск: Тэхналогія, 2010. — 319 с. ISBN 978-985-458-198-9. (pdf, djvu, online) С. 199.

[2] Краткий топонимический словарь Белоруссии / В.А. Жучкевич. — Менск: Изд-во БГУ, 1974. — 448 с. С. 196—197.

[at-3] 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.

[4] Michaeli, Lichstein, Morawczik, and Sklar (eds.). First Ghetto to Revolt: Lachwa. — Tel Aviv: Entsyklopedyah shel Galuyot, 1957.

[5] Jelski A. Łachwa // Słownik geograficzny... T. III. — Warszawa, 1882. S. 566—567.

[6] ЭГБ. — Менск: 1997 Т. 4. С. 341.

[7] БЭ. — Менск: 1999 Т. 9. С. 164.

[8] Place Names in the 1874 List of Jewish Males in Lyakhovichi

[9] Spis Abonentów Sieci Telefonicznej Okręgu Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Wilnie na 1939 r. — Wilno, 1939. S. 35.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]