Вікіпэдыя

Карыбут (імя)

Карыбут (Карыбот, Карабуд) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча Корбут[a] (Корбат, Карабут).

Карыбут
лац. Karybut
Hariboth
Karibaudis
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Hari + Boto
Caro + Budo
Іншыя формы
Варыянт(ы) Карыбот, Карабуд, Корбут
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Карыбут»

Паходжаньне рэдагаваць

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, сьцьвярджае германскае паходжаньне імя Карыбут (Korybut) — ад нямецкага імя Hariboth (Harboth)[1]. Адзначалася гістарычнае бытаваньне імя Карыбут у Польшчы: Mathias Coributh… vicarius perpetuus in ecclesia Gneznensi (1440 год); domino… Coributh (1451 год); Koributh… Kuriboth (1495 год)[2].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае ўсходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Карыбут складаецца з асноваў -кар- (-кор-) (імёны ліцьвінаў Караман, Карымунт, Карыят; германскія імёны Caroman, Karmunt, Cariatto), якая паходзіць ад гоцкага kaurus 'цяжкі, важкі'[3], і -бут- (-бот-) (імёны ліцьвінаў Бутвід, Бутрык, Вільбут; германскія імёны Botvid, Butariks, Willebut), якая паходзіць ад усходнегерманскага but- з значэньнем 'корань, камель' (гепідзкае butilo 'камель')[4]. Такім парадкам, імя Карыбут азначае «цяжкі корань»[5]. Апроч таго, адзначалася старажытнае германскае імя Karibaudis (Kari-baudis)[6].

У Польшчы ў XVI—XVIII стагодзьдзях адзначаліся прозьвішчы Karbot, Korybut[7].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Cariebut (31 кастрычніка 1382 году[8])[9]; Caribut (31 кастрычніка 1382 году[10])[11]; Coribut (14 жніўня 1385 году)[12]; Nos Demetrius, alias Korybuth, dux Litwanie, dominus et heres de Nowogrodek (23 кастрычніка 1386 году)[13]; Corybutho Novogrodensi[14], Coriboto Nouogrodensi[15] (17 лютага 1387 году); Coributh Nowogrodensi (20 лютага 1387 году)[16]; Coributo Novogrodensi (22 лютага 1387 году)[17]; Дмитрии инемъ именемъ Корибутъ князь Новгородьскии и Северскии[18] (26 красавіка 1388 году)[19]; Мы Дмитрии инемъ именемъ Корибутъ князь Литовскии[18] (18 траўня 1388 году)[20]; Karobud (10 жніўня 1388 году[21])[22]; Мы, княз Дмитрий Олгердович[23] (16 сьнежня 1388 году)[24]; зять мой князь Корибутъ[18] (1393 год)[25]; Iwan Coributowicz junior (29 лістапада 1430 году)[26]; Fedor Korybuthowicz (22 чэрвеня 1431 году)[27]; Iwaschco Coributowicz (6 верасьня 1431 году)[28]; Fedor Koributhowicz (15 кастрычніка 1432 году)[29]; Fedor Koributhovicz [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[30]; Koributh (Ян Длугаш)[31]; Корибутова дочка Олкирдовича Маря… тая Маря Корыбутовна… князя Иванова сестра Корыбутовича (15 сакавіка 1505 году)[32]; боярынъ повету Слонимского Петръ Корбутъ (3 верасьня 1533 году)[33]; панъ Мартинъ Корбутовичъ — бояринъ ей милости пани Кищиное (12 кастрычніка 1570 году)[34]; Созона Корбата пуста (6 ліпеня 1601 год)[35]; pana Korbuta (1621 год)[36]; pana Lewona, pana Jana Korbutow (30 чэрвеня 1633 году)[37]; Ивань Корибут, Васил Корибутов зят (1649 год)[38]; pana Jarosza Korbuta (21 траўня 1653 году)[39]; до вельможного княжати его милости Кориботовича Збараского (1 жніўня 1667 году)[40]; Marcina Korbuta… Iwan Korbut (19 жніўня 1684 году)[41]; szlachetny Korbutowicz (18 красавіка 1757 году)[42]; Pietrok Korbut… Pauluk Korbut (4 сакавіка 1759 году)[43]; Leon Korbut — strażnik Smoleński (6 лютага 1764 году)[44]; Leon Korbut — skarb. Smoleński (19 лютага 1764 году)[45]; Antoni Korbutt (4 кастрычніка 1765 году)[46]; Jan Korbut (7 лістапада 1765 году)[47].

Носьбіты рэдагаваць

Прыдомкам Карыбут карысталіся літоўскія княскія роды Вішнявецкіх, Варанецкіх і Збараскіх, шляхецкі род Дашкевічаў[56].

У канцы XVIII ст. на гістарычнай Аршаншчыне адзначаўся шляхецкі род Корбутаў[57].

Корбуты (Korbut) — прыгонныя зь вёскі Пелякі (каля Лынтупаў), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[58].

Корбуты — парафіяне царквы ў Баслаўцы (Случчына) на 1840 год[59].

Корбуты — парафіяне царквы ў Лапічах (Меншчына) на 1870—1883 гады[60].

Корбуты гербу Корчак — літоўскі шляхецкі род зь Віленскага павету[61].

Корбуты (Korbut) — літоўскі шляхецкі род з Лынтупаў, Сьвянцянаў і ваколіцаў Кабыльніку[62].

Карбутовічы (Korbutowicz) гербу Корчак — шляхецкі род Рэчы Паспалітай[63] з Жытомірскага павету[64].

Карыбуты (Korybut) гербу ўласнага — шляхецкі род Рэчы Паспалітай з Холмскага павету[65].

Карбаты (Karboth) гербу Тры булавы — шляхецкі род Рэчы Паспалітай з Кракаўскага і Сандамірскага ваяводзтваў[66].

На 1904 год існавала сядзіба Корбаты ў Ельнянскім павеце Смаленскай губэрні[67].

На 1909 год існаваў засьценак Харыбут у Барысаўскім павеце Менскай губэрні[68].

На гістарычнай Аршаншчыне існуе вёска Карбатоўка.

Глядзіце таксама рэдагаваць

Заўвагі рэдагаваць

  1. ^ Іншыя прыклады аналягічнага пераносу націску: імя Даўгерд і прозьвішча Доўгерд (Доўгірд), імя Даўмонт і прозьвішча Домант (Доўмант), імя Жыгімонт і прозьвішча Жыгмант

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 26.
  2. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 3. — Wrocław, 1971—1973. S. 88.
  3. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  4. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 23.
  6. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 134.
  7. ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 2: H—Mą. — Kraków, 2009. S. 236, 284.
  8. ^ Договор между ВКЛ и Тевтонским орденом о передаче части Жемайтии за рекой Дубисой (1382), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  9. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 57.
  10. ^ Договор между ВКЛ и Тевтонским орденом о военной помощи (1382), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  11. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 59.
  12. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 3.
  13. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 10.
  14. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 6.
  15. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 8.
  16. ^ Земский привилей боярам-католикам ВКЛ (1387), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  17. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 14.
  18. ^ а б в Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 160.
  19. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 82.
  20. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 84.
  21. ^ Жалоба магистра Тевтонского ордена на захват Литвой замка в Мазовии (1388), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  22. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 47.
  23. ^ Присяжная грамота князя Дмитрия Ольгердовича (1388), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  24. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 98.
  25. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 118.
  26. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 515.
  27. ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 8. — Riga; Moskau, 1884. S. 272.
  28. ^ Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 1. — Cracoviae, 1876. P. 70.
  29. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 81.
  30. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
  31. ^ Joannis Długossii seu longini canonici Cracoviensis Historiae Polonicae libri XII. T. 3. L. 9, 10. — Cracoviae, 1876. P. 172, 406, 409, 486, 500.
  32. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 312.
  33. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 86.
  34. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 22. — Вильна, 1895. С. 432.
  35. ^ Тэльман Маслюкоў, Інвентар Лаўрышаўскага манастыра 1601 года
  36. ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 122.
  37. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 18. — Вильна, 1891. С. 337.
  38. ^ Реєстр Війська Запорозького 1649 року. — К., 1995. С. 240.
  39. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 18. — Вильна, 1891. С. 392.
  40. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 466.
  41. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 18. — Вильна, 1891. С. 500.
  42. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 8. — Вильна, 1875. С. 213.
  43. ^ Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 35. — Вильна, 1910. С. 82.
  44. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 13. — Вильна, 1886. С. 221.
  45. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 13. — Вильна, 1886. С. 236.
  46. ^ Рыбчонак С. Акт кампуту шляхты Наваградскага ваяводства ад 4 кастрычніка 1765 г. // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 117.
  47. ^ Malewski Cz. Popis szlachty lidzkiej z 1765 roku // Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy. 2005. S. 168—183.
  48. ^ а б Dunin Borkowski J., Dunin Wąsowicz M. Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III // Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. T. 1 (1908—1909). — Lwów, 1910. S. 86.
  49. ^ а б Dunin Borkowski J., Dunin Wąsowicz M. Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III // Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. T. 1 (1908—1909). — Lwów, 1910. S. 98.
  50. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, tom I: Województwo wileńskie. XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2004. S. 412.
  51. ^ Яўген Анішчанка, Шацк инвентарь 1749 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 5 чэрвеня 2018 г.
  52. ^ Яўген Анішчанка, Шацк инвентарь 1755 г. в Минском воеводстве, Архіў гісторыка Анішчанкі, 25 сакавіка 2018 г.
  53. ^ Яўген Анішчанка, Шляхта Новогрудского воеводства. Генеральный попис 1765, Архіў гісторыка Анішчанкі, 18 красавіка 2016 г.
  54. ^ Яўген Анішчанка, Шляхта Новогрудского воеводства на сеймике 1777 г. Список, Архіў гісторыка Анішчанкі, 13 лютага 2016 г.
  55. ^ Яўген Анішчанка, Шляхта Минского воеводства на сеймике 1787 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 23 сьнежня 2016 г.
  56. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897.S. 61.
  57. ^ Анішчанка Я. Шляхецкія ваколіцы ўсходнебеларускіх губерняў 1783—1785 і 1798—1799 // Годнасьць. № 1 (3), 1997. С. 25.
  58. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 74.
  59. ^ Яўген Анішчанка, Баславец церковь в Слуцком уезде 1840 г. прихожане, Архіў гісторыка Анішчанкі, 4 сакавіка 2016 г.
  60. ^ Яўген Анішчанка, церковь Лапичи Игуменского уезда. Прихожане, Архіў гісторыка Анішчанкі, 10 чэрвеня 2015 г.
  61. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 583.
  62. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 109.
  63. ^ Gajl T. Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodow. — Gdańsk, 2003. S. 280, 284.
  64. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 7. — Warszawa, 1937. S. 54.
  65. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 7. — Warszawa, 1937. S. 54.
  66. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 6. — Warszawa, 1936. S. 262.
  67. ^ Список населенных мест Смоленской губернии. — Смоленск, 1904. С. 247.
  68. ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 208.

Літаратура рэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Карыбут_(імя)&oldid=2505970»