Вікіпэдыя

Карыбут (імя)

Карыбут (Карыбот), Карбут (Карбот), Карабуд — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча Корбут[a] (Корбат, Карабут).

Карыбут
лац. Karybut
Karibaudis
Coributh
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Caro + Budo
Hari + Boto
Іншыя формы
Варыянт(ы) Карыбот, Карабуд, Карбут, Карбот, Корбут
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Карыбут»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Карыбода або Карыбут (Karibaudis, Korybut[1]) — імя германскага паходжаньня[2]. Іменная -кар- (-кор-) (імёны ліцьвінаў Караман, Карымонт, Карыят; германскія імёны Caroman, Caromond, Cariatto) паходзіць ад гоцкага kaurus 'цяжкі, важкі'[3] або ад гоцкага[4] і бургундзкага kara 'турбота, клопат'[2], а аснова -бут- (-бот-) (імёны ліцьвінаў Бутвід, Бутрык, Вільбут; германскія імёны Botvid, Butariks, Willebut) — ад усходнегерманскага but- з значэньнем 'корань, камель' (гепідзкае butilo 'камель')[5] або ад асновы -буд- (-бод-)[6] (у старажытных тэкстах bod праз доўгае о пісалася як baud[7]). Такім парадкам, імя Карыбут азначае «цяжкі корань»[8].

Германскае паходжаньне імя Карыбут (Korybut) сьцьвердзіў этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук — ад германскага імя Hariboth (Harboth)[1], якое таксама фіксуецца ў форме Cariobaud (Cario-baud)[9][10][11]. Адзначалася гістарычнае бытаваньне імя Карыбут у Польшчы: Mathias Coributh… vicarius perpetuus in ecclesia Gneznensi (1440 год); domino… Coributh (1451 год); Koributh… Kuriboth (1495 год)[12].

У Польшчы ў XVI—XVIII стагодзьдзях адзначаліся прозьвішчы Karbot, Korybut[13].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Cariebut (31 кастрычніка 1382 году[14])[15]; Caribut (31 кастрычніка 1382 году[16])[17]; Coribut (14 жніўня 1385 году)[18]; Nos Demetrius, alias Korybuth, dux Litwanie, dominus et heres de Nowogrodek (23 кастрычніка 1386 году)[19]; Corybutho Novogrodensi[20], Coriboto Nouogrodensi[21] (17 лютага 1387 году); Coributh Nowogrodensi (20 лютага 1387 году)[22]; Coributo Novogrodensi (22 лютага 1387 году)[23]; Дмитрии инемъ именемъ Корибутъ князь Новгородьскии и Северскии[24] (26 красавіка 1388 году)[25]; Мы Дмитрии инемъ именемъ Корибутъ князь Литовскии[24] (18 траўня 1388 году)[26]; Karobud (10 жніўня 1388 году[27])[28]; Мы, княз Дмитрий Олгердович[29] (16 сьнежня 1388 году)[30]; зять мой князь Корибутъ[24] (1393 год)[31]; Iwan Coributowicz junior (29 лістапада 1430 году)[32]; Fedor Korybuthowicz (22 чэрвеня 1431 году)[33]; Iwaschco Coributowicz (6 верасьня 1431 году)[34]; Fedor Koributhowicz (15 кастрычніка 1432 году)[35]; Fedor Koributhovicz [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[36]; Koributh (Ян Длугаш)[37]; Korbut (Хроніка Быхаўца)[38]; Корибутова дочка Олкирдовича Маря… тая Маря Корыбутовна… князя Иванова сестра Корыбутовича (15 сакавіка 1505 году)[39]; люди нашы Городенъское волости… доилида Мартина Корботовича… Мартина Корбутовича (1 студзеня 1519 году)[40]; боярынъ повету Слонимского Петръ Корбутъ (3 верасьня 1533 году)[41]; панъ Мартинъ Корбутовичъ — бояринъ ей милости пани Кищиное (12 кастрычніка 1570 году)[42]; Корибут… Корибут Олгердович (Хроніка літоўская і жамойцкая)[43]; Созона Корбата пуста (6 ліпеня 1601 год)[44]; pana Korbuta (1621 год)[45]; pana Lewona, pana Jana Korbutow (30 чэрвеня 1633 году)[46]; Ивань Корибут, Васил Корибутов зят (1649 год)[47]; pana Jarosza Korbuta (21 траўня 1653 году)[48]; Roman Korbutt… Lewon Korbut… Pawełł Korbutt… Iwan Korbutt, Iakub Korbut… Hryhory Korbut… Fiedor Korbut, Siemion y Fiedor Korbutowie… Moysiey Korbutt… Iwan Korbutt… Hryhory Korbut… Ian Korbut (4 красавіка 1657 году)[49]; до вельможного княжати его милости Кориботовича Збараского (1 жніўня 1667 году)[50]; Marcina Korbuta… Iwan Korbut (19 жніўня 1684 году)[51]; szlachetny Korbutowicz (18 красавіка 1757 году)[52]; Pietrok Korbut… Pauluk Korbut (4 сакавіка 1759 году)[53]; Leon Korbut — strażnik Smoleński (6 лютага 1764 году)[54]; Leon Korbut — skarb. Smoleński (19 лютага 1764 году)[55]; Antoni Korbutt (4 кастрычніка 1765 году)[56]; Jan Korbut (7 лістапада 1765 году)[57]; Casimiri Korbut (1798 год)[58]; Karbutowiczowna (1802 год)[59].

Носьбіты

рэдагаваць

Прыдомкам Карыбут карысталіся літоўскія княскія роды Вішнявецкіх, Варанецкіх і Збараскіх, шляхецкі род Дашкевічаў[68].

У канцы XVIII ст. на гістарычнай Аршаншчыне адзначаўся шляхецкі род Корбутаў[69].

Корбуты (Korbut) — прыгонныя зь вёскі Пелякі (каля Лынтупаў), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[70].

Корбуты — парафіяне царквы ў Баслаўцы (Случчына) на 1840 год[71].

Корбуты — парафіяне царквы ў Лапічах (Меншчына) на 1870—1883 гады[72].

Корбуты гербу Корчак — літоўскі шляхецкі род зь Віленскага павету[73].

Корбуты (Korbut) — літоўскі шляхецкі род з Лынтупаў, Сьвянцянаў і ваколіцаў Кабыльніку[74].

Карбутовічы (Korbutowicz) гербу Корчак — шляхецкі род Рэчы Паспалітай[75] з Жытомірскага павету[76].

Карыбуты (Korybut) гербу ўласнага — шляхецкі род Рэчы Паспалітай з Холмскага павету[77].

Карбаты (Karboth) гербу Тры булавы — шляхецкі род Рэчы Паспалітай з Кракаўскага і Сандамірскага ваяводзтваў[78].

Карбутовіч (Korbutowicz) — прозьвішча, гістарычна зафіксаванае на тэрыторыі цяперашняй Летувы[79].

На 1904 год існавала сядзіба Корбаты ў Ельнянскім павеце Смаленскай губэрні[80].

На 1909 год існаваў засьценак Харыбут у Барысаўскім павеце Менскай губэрні[81].

На гістарычнай Аршаншчыне існуе вёска Карбатоўка, у ваколіцах Канатопу — Карабутава (упаміналася ў 1649 і 1664 гадох як Кориботово)[82].

Глядзіце таксама

рэдагаваць

Заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ Іншыя прыклады аналягічнага пераносу націску: імя Даўгерд і прозьвішча Доўгерд (Доўгірд), імя Даўмонт і прозьвішча Домант (Доўмант), імя Жыгімонт і прозьвішча Жыгмант

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ а б Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 26.
  2. ^ а б Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 134.
  3. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  4. ^ K // Köbler G. Gotisches Wörterbuch. 4. Aufl, 2014.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16.
  6. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 21.
  7. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 59.
  8. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 23.
  9. ^ Haubrichs W. Romano-germanische Hybridnamen des frühen Mittelalters nördlich der Alpen // Akkulturation. Probleme einer germanisch-romanischen Kultursynthese. — Berlin, 2004. S. S. 180.
  10. ^ Reichert H. Lexikon der altgermanischen Namen. I. — Wien, 1987. S. 170.
  11. ^ Khallieva Boiché O. Imja et Name, Aux sources de l'anthropnymie germanique, anglo-saxonne et slave. — Presses de l’université Paris-Sorbonne, 2015. P. 347.
  12. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 3. — Wrocław, 1971—1973. S. 88.
  13. ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 2: H—Mą. — Kraków, 2009. S. 236, 284.
  14. ^ Договор между ВКЛ и Тевтонским орденом о передаче части Жемайтии за рекой Дубисой (1382), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  15. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 57.
  16. ^ Договор между ВКЛ и Тевтонским орденом о военной помощи (1382), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  17. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 59.
  18. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 3.
  19. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 10.
  20. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 6.
  21. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 8.
  22. ^ Земский привилей боярам-католикам ВКЛ (1387), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  23. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 14.
  24. ^ а б в Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 160.
  25. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 82.
  26. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 84.
  27. ^ Жалоба магистра Тевтонского ордена на захват Литвой замка в Мазовии (1388), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  28. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 47.
  29. ^ Присяжная грамота князя Дмитрия Ольгердовича (1388), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  30. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 98.
  31. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 118.
  32. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 515.
  33. ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 8. — Riga; Moskau, 1884. S. 272.
  34. ^ Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 1. — Cracoviae, 1876. P. 70.
  35. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 81.
  36. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
  37. ^ Joannis Długossii seu longini canonici Cracoviensis Historiae Polonicae libri XII. T. 3. L. 9, 10. — Cracoviae, 1876. P. 172, 406, 409, 486, 500.
  38. ^ ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 141, 145.
  39. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 312.
  40. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 11 (1518—1523). — Vilnius, 1997. P. 75.
  41. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 86.
  42. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 22. — Вильна, 1895. С. 432.
  43. ^ ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 70.
  44. ^ Тэльман Маслюкоў, Інвентар Лаўрышаўскага манастыра 1601 года
  45. ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 122.
  46. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 18. — Вильна, 1891. С. 337.
  47. ^ Реєстр Війська Запорозького 1649 року. — К., 1995. С. 240.
  48. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 18. — Вильна, 1891. С. 392.
  49. ^ Глінскі Я. Рэестр зямян Слуцкага і Капыльскага княстваў 1657 году // Архіварыус. Вып. 21, 2023. С. 71—73, 75, 79.
  50. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 466.
  51. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 18. — Вильна, 1891. С. 500.
  52. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 8. — Вильна, 1875. С. 213.
  53. ^ Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 35. — Вильна, 1910. С. 82.
  54. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 13. — Вильна, 1886. С. 221.
  55. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 13. — Вильна, 1886. С. 236.
  56. ^ Рыбчонак С. Акт кампуту шляхты Наваградскага ваяводства ад 4 кастрычніка 1765 г. // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 117.
  57. ^ Malewski Cz. Popis szlachty lidzkiej z 1765 roku // Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy. 2005. S. 168—183.
  58. ^ Гурская Ю., Вайткявичус В. Балтийское наследие в Восточной Беларуси: новые исторические и лингвистические данные об Обольцах // Acta Baltico-Slavica. Nr. 32 (2008). С. 21.
  59. ^ Indeks nazwisk rodziców dzieci urodzonych w parafii (Nowe) Daugieliszki w latach 1800—1814
  60. ^ а б Dunin Borkowski J., Dunin Wąsowicz M. Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III // Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. T. 1 (1908—1909). — Lwów, 1910. S. 86.
  61. ^ а б Dunin Borkowski J., Dunin Wąsowicz M. Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III // Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. T. 1 (1908—1909). — Lwów, 1910. S. 98.
  62. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, tom I: Województwo wileńskie. XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2004. S. 412.
  63. ^ Яўген Анішчанка, Шацк инвентарь 1749 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 5 чэрвеня 2018 г.
  64. ^ Яўген Анішчанка, Шацк инвентарь 1755 г. в Минском воеводстве, Архіў гісторыка Анішчанкі, 25 сакавіка 2018 г.
  65. ^ Яўген Анішчанка, Шляхта Новогрудского воеводства. Генеральный попис 1765, Архіў гісторыка Анішчанкі, 18 красавіка 2016 г.
  66. ^ Яўген Анішчанка, Шляхта Новогрудского воеводства на сеймике 1777 г. Список, Архіў гісторыка Анішчанкі, 13 лютага 2016 г.
  67. ^ Яўген Анішчанка, Шляхта Минского воеводства на сеймике 1787 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 23 сьнежня 2016 г.
  68. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897.S. 61.
  69. ^ Анішчанка Я. Шляхецкія ваколіцы ўсходнебеларускіх губерняў 1783—1785 і 1798—1799 // Годнасьць. № 1 (3), 1997. С. 25.
  70. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 74.
  71. ^ Яўген Анішчанка, Баславец церковь в Слуцком уезде 1840 г. прихожане, Архіў гісторыка Анішчанкі, 4 сакавіка 2016 г.
  72. ^ Яўген Анішчанка, церковь Лапичи Игуменского уезда. Прихожане, Архіў гісторыка Анішчанкі, 10 чэрвеня 2015 г.
  73. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 583.
  74. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 109.
  75. ^ Gajl T. Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodow. — Gdańsk, 2003. S. 280, 284.
  76. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 7. — Warszawa, 1937. S. 54.
  77. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 7. — Warszawa, 1937. S. 54.
  78. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 6. — Warszawa, 1936. S. 262.
  79. ^ Lietuvių pavardžių žodynas. T. 1. — Vilnius, 1985. P. 1050.
  80. ^ Список населенных мест Смоленской губернии. — Смоленск, 1904. С. 247.
  81. ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 208.
  82. ^ Непокупный А. П. Балто-севернославянские языковые связи. — Киев, 1976. С. 167.

Літаратура

рэдагаваць
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Карыбут_(імя)&oldid=2582306»