Росіца (вёска)

Ро́сіца (таксама — Расі́ца) — вёска ў Беларусі, на паўночным беразе возера Росіцы. Уваходзіць у склад Сар’янскага сельсавету Дрысенскага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 243 чалавекі. Знаходзіцца за 31 км на паўночны захад ад Дрысы, за 10 км ад чыгуначнай станцыі Бігосава.

Росіца лац. Rosica
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Віцебская
Раён:	Дрысенскі
Сельсавет:	Сар’янскі
Насельніцтва:	243 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2151
Паштовы індэкс:	211641
Нумарны знак:	2
Геаграфічныя каардынаты:	55°55′13″ пн. ш. 27°45′51″ у. д.
Росіца на мапе Беларусі ± Росіца Росіца
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Росіца — даўняе мястэчка гістарычнай Полаччыны. У Другую сусьветную вайну тут адбылася Росіцкая трагедыя.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Праект касьцёла, 1909 г.

Першы пісьмовы ўпамін пра Росіцу датуецца 1552 годам: у «Рэвізіі Полацкага ваяводзтва 1552 году» Васіль і «братніч яго» Мікула Карцень «з Росіцаю» адказвалі за адну з гародзен на Полацкім замку. У 1599 годзе канцлер вялікі Леў Сапега набыў паселішча ў Давыда Росіцкага. Ён жа фундаваў тут царкву Сьвятога Яна Хрысьціцеля. У 1603 годзе ў Браслаўскім земскім судзе Леў Сапега заплаціў 1200 коп грошаў літоўскіх за росіцкі маёнтак Андрэю Міхайлавічу Карценю і яго жонцы Ганьне Марцінаўне. У гэты час Росіца ўваходзіла ў склад Полацкага ваяводзтва.

У 1753 годзе Росіца перайшла ў валоданьне Мікалая Лапацінскага, пазьней да ягонага сына Тамаша.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Праект царквы-мураёўкі, 1863 г.

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) Росіца апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Дрысенскім павеце Віцебскай губэрні. У 1778 годзе тут пачалося будаваньне невялікага драўлянага касьцёла, асьвечанага ў 1792 годзе. У 1807 годзе Барбара з Шадурскіх заснавала ў мястэчку шпіталь. У 1817 годзе Росіца перайшла да сына Тамаша Лапацінскага — Юзэфа, пазьней да ягонага ўнука Станіслава.

У 1864 годзе расейскія ўлады збудавалі ў Росіцы новую царкву-мураўёўку Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1906 годзе ў мястэчку пачалі будаваць новы мураваны касьцёл, асьвечаны 20 студзеня 1911 году.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Росіцу занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Росіца абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году паводле пастановы І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1924 годзе Росіцу вярнулі БССР. Неўзабаве бальшавікі зачынілі касьцёл і царкву, зьнявечылі выгляд сьвятыняў.

У Другую сусьветную вайну 16—18 лютага 1943 году ў Росіцы прайшла антыпартызанская карная апэрацыя «Зімовы цуд(d)», у якой бралі ўдзел 7 латвійскіх батальёнаў, адна ўкраінская і летувіская рота СС. Карнікі зьвезьлі мясцовых жыхароў у стайню і падпалілі яе. Сьвятары Антоні Ляшчэвіч і Юры Кашыра адмовіліся пакінуць сваіх парафіянаў і прынялі разам зь імі мучаніцкую сьмерць.

У 1999 годзе папа Ян Павал II абвясьціў кс. Юрыя Кашыру і Антонія Ляшчэвіча блаславёнымі. 19 жніўня 2000 году ў Росіцы адбылося паўторнае асьвячэньне касьцёла. На 2001 год у вёсцы было 202 двары. Да 8 красавіка 2004 году Росіца ўваходзіла ў склад Бігосаўскага сельсавету.

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Стары касьцёл
• 
  Будоўля новага касьцёла
• 
  Новы касьцёл
• 
  Інтэр’ер касьцёла

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1838 год — 512 чал. (254 муж. і 258 жан.), зь іх духоўнага стану каталіцкага 3 муж., духоўнага стану праваслаўнага 2 муж. і 2 жан., мяшчанаў-хрысьціянаў 5 муж. і 7 жан., мяшчанаў-юдэяў 63 муж. і 69 жан., сялянаў зямянскіх 177 муж. і 176 жан., аднадворцаў 2 муж. і 2 жан., адстаўных салдатаў 2 муж. і 2 жан.
• XX стагодзьдзе: 1982 год — 460 чал.; 1999 год — 516 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 495 чал.; 2010 год — 243 чал.

Інфраструктура

У Росіцы працуюць школа, бібліятэка, клюб, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1906—1911)
• Сьвята-Эўфрасіньнеўская царква (1866, руіны)

Галерэя

• Краявіды Росіцы
• 
  Возера
• 
  Касьцёл
• 
  Касьцёл, інтэр’ер
• 
  Руіны царквы

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — 576 с. — ISBN 985-11-0216-4
• Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888.

Вонкавыя спасылкі

• Росіца , Radzima.org
• Падарожжа Дылетанта. Росіца
• Росіца — парафія Сьвятой Тройцы на бачыне Catholic.by
• Росіца  (рас.), Глёбус Беларусі