Міхалішкі

Міха́лішкі — вёска ў Беларусі, на рацэ Вяльлі. Цэнтар сельсавету Астравецкага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 801 чалавек. Знаходзіцца за 35 км на паўночны ўсход ад Астраўцу, за 41 км ад чыгуначнай станцыі Гудагай; на шашы Вільня — Полацак.

Міхалішкі лац. Michališki
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Астравецкі
Сельсавет:	Міхалішкаўскі
Насельніцтва:	801 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1591
Паштовы індэкс:	231230
СААТА:	4246823151
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	54°48′47″ пн. ш. 26°9′38″ у. д.
Міхалішкі на мапе Беларусі ± Міхалішкі Міхалішкі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Міхалішкі — даўняе мястэчка гістарычнай Віленшчыны. Да нашага часу тут захаваўся збудаваны ў стылі сармацкага барока касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла, помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаліся помнікі архітэктуры барока: сядзіба Бжастоўскіх, зруйнаваная расейскімі ўладамі, і кляштар аўгустынаў, зруйнаваны савецкімі ўладамі.

Назва

Тапонім Міхалішкі ўтварыўся ад прозьвішча ўладальнікаў маёнтку Міхальскіх.

Яшчэ этнограф і мовазнаўца Яўхім Карскі зьвяртаў увагу на тое, што ў латыскай Курляндыі, «большасьць беларускіх населеных месцаў заканчваюцца на -ішкі», пазьней у рэчышчы палітыкі летувізацыі падобныя тапонімы на -ішкі азначылі як «гістарычна балтыйскія» і нават «тыпова летувіскія». Тым часам менскі дасьледнік Алёхна Дайліда зазначае, што «ва ўсходнегерманскіх мовах быў пашыраны суфікс -isk-: такім парадкам, так менаваная «лінія Сафарэвіча» (мяжа перавагі паселішчаў з назовамі на -ішкі ў Панямоньні) не абавязкова зьнітаваная з балтамі».

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Міхалішкі як маёнтак ваяводы троцкага Рыгора Станкавіча Осьціка датуецца 1518 годам. З 1526 году маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Радзівілаў, потым Пронскіх, Я. Кенішкі. На 1528 год у Міхалішках быў 71 двор. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў паселішча як цэнтар нягродавага староства ўвайшло ў склад Віленскага павету Віленскага ваяводзтва.

24 чэрвеня 1604 году Міхалішкі набыў Ян Цыпрыян Бжастоўскі, які ў 1622 годзе фундаваў тут кляштар аўгустынаў. Пры кляштары дзеяў шпіталь. Сын Я. Ц. Бжастоўскага Цыпрыян Павал збудаваў у мястэчку касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла. У 1669 годзе кароль і вялікі князь Міхал Вішнявецкі надаў Міхалішкам прывілей, паводле якога новыя пасяленцы на 10 гадоў вызваляліся ад падаткаў, жыхары мелі свой суд, праводзілася 4 кірмашы ў год. За часамі Вялікай Паўночнай вайны ў траўні 1705 году тут спыняўся маскоўскі гаспадара Пётар I. У 1771 годзе мястэчка перайшло ў валоданьне Ю. Пузыны.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Міхалішкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Віленскім павеце Віленскай губэрні. У 1832 годзе, па здушэньні вызвольнага паўстаньня расейскія ўлады ліквідавалі аўгустынскі кляштар. На 1885 год у мястэчку было 62 двары, дзеялі касьцёл, сынагога і юдэйская школа, працаваў бровар, праводзіліся таргі ў нядзелі.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Міхалішкі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

• Старая графіка Міхалішкаў
• 
  Касьцёл і кляштар, 1871 г.
• 
  Сядзіба, 1871 г.
• 
  Праект разбудовы касьцёла, 1924 г.
• 
  Праект разбудовы касьцёла, 1924 г.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Міхалішкі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. У 1920 годзе мястэчка апынулася ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Віленскім павеце Віленскага ваяводзтва.

У 1939 годзе Міхалішкі ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году сталі цэнтрам сельсавету Астравецкага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. З 25 сьнежня 1962 да 6 студзеня 1965 году Міхалішкаўскі сельсавет уваходзіў у склад Смаргонскага раёну. На 1998 год у вёсцы было 297 двароў. У 2000-я гады Міхалішкі атрымалі афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Касьцёл і кляштар, 1904—05 гг.
• 
  Панарама з боку Вяльлі, 1916 г.
• 
  Касьцёл, 1924 г.
• 
  Касьцёл і кляштар, 1924 г.

• 
  Інтэр'ер касьцёла, 1924 г.
• 
  Алтар, 1924 г.
• 
  Касьцёл і кляштар, 1930 г.
• 
  Інтэр'ер касьцёла, 1930 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1885 год — 843 чал.; 1897 год — 1009 чал.
• XX стагодзьдзе: 1905 год — 850 чал.; 1970 год — 459 чал.; 1998 год — 791 чал.; 1999 год — 785 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2006 год — 720 чал.; 2010 год — 801 чал.

Інфраструктура

У Міхалішках працуюць сярэдняя і музычная школы, дашкольная ўстанова, лякарня, бібліятэка, дом культуры, пошта.

Забудова

Вуліцы і пляцы

Афіцыйная назва	Гістарычная назва
Кірава вуліца	Сьвіранская вуліца (?)
Перамогі вуліца	Віленская вуліца

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Забудова гістарычная (1-я палова XX ст.; фрагмэнты)
• Капліца могілкавая (1864)
• Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла (1653)
• Могілкі юдэйскія
• Сядзіба Бжастоўскіх

Страчаная спадчына

• Кляштар аўгустынаў
• Сынагога

Галерэя

• Краявіды Міхалішкаў
• 
  Касьцёл
• 
  Касьцёл, фрагмэнт
• 
  Інтэр'ер касьцёла
• 
  Алтар

Асобы

У Міхалішках жыў амэрыканскі жыдоўскі паэт Мэнке Кац (1906—1991)

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 10: Малайзія — Мугаджары. — 544 с. — ISBN 985-11-0169-9
• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 5: М — Пуд. — 592 с. — ISBN 985-11-0141-9
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VI: Malczyce — Netreba. — Warszawa, 1885.

Вонкавыя спасылкі

• Міхалішкі , Radzima.org
• Падарожжа ў Міхалішкі, Generation.by
• Міхалішкі — парафія Св. Міхала Арханёла, Catholic.by