Астравецкі раён
Астраве́цкі раён — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на паўночным усходзе Гарадзенскай вобласьці Беларусі. Плошча раёну складае 1,6 тыс. км². Насельніцтва на 2018 год — 24 554 чалавекі[2]. Адміністрацыйны цэнтар — горад Астравец.
| Астравецкі раён | |
 | |
| Агульныя зьвесткі | |
|---|---|
| Краіна | Беларусь |
| Статус | раён Беларусі |
| Уваходзіць у | Гарадзенская вобласьць |
| Адміністрацыйны цэнтар | Астравец |
| Дата ўтварэньня | 15 студзеня 1940 |
| Кіраўнік | Ігар Шалудзін[d][1] |
| Насельніцтва (2018) | 24 554[2] |
| Шчыльнасьць | 15,7 чал./км² |
| Плошча | 1568,77[3] км² |
| Вышыня па-над узр. м. · сярэдняя вышыня | 172 м[4] |
| Месцазнаходжаньне Астравецкага раёну | |
| |
| Мэдыя-зьвесткі | |
| Часавы пас | UTC +3 |
| Тэлефонны код | +375-15-91 |
| Паштовыя індэксы | 231 2хх |
| Афіцыйны сайт | |
 Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы | |
Геаграфічнае становішча
рэдагавацьНа поўдні мяжуе з Ашмянскім, на паўднёвым усходзе са Смаргонскім раёнамі Гарадзенскай вобласьці, на паўночным усходзе зь Мядзельскім раёнам Менскай вобласьці, на поўначы з Пастаўскім раёнам Віцебскай вобласьці, на захадзе мяжуе зь Летувай.
Рэльеф і карысныя выкапні
рэдагавацьЗначную частку раёну займае Нарачанска-Вялейская нізіна, на паўднёвым захадзе — Ашмянскае ўзвышша. Пераважаюць вышыні 140—180 м, максымальная — 301 м (на захад ад в. Трокенікі 1).
На тэрыторыі раёну знаходзяцца два радовішчы пяскова-жвіровых сумясяў з агульным запасам у 1,8 млн м³.
Клімат і расьліннасьць
рэдагавацьКлімат умерана кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня -6,5 °С, ліпеня 17,9 °С. Сярэдняя колькасьць ападкаў складае 645 мм. Працягласьць вэгетацыйнага пэрыяду 189 дзён.
Пад лясамі 51,6% тэрыторыі раёну, найбольшую плошчу займаюць хваёвыя лясы — 70%, яловыя — 10%, бярозавыя — 14%, дубовыя — 2% і асінавыя 1%. Лугі займаюць плошчу 20,205 тыс. га. Пад балотамі 5679 га.
Гідраграфія
рэдагавацьРэкі Астравецкага раёну належаць да басэйну ракі Нёман Балтыйскага мора. Усе яны ўпадаюць у галоўную водную артэрыю раёну — Вяльлю, працягласьць якой па тэрыторыі раёну складае 101 км, Вяльля зьяўляецца найбуйнейшым прытокам ракі Нёман. Асноўныя яе прытокі — Страча, Сарачанка, Ашмянка (з Лошай).
Раён мае 5 вадасховішчаў, агульная плошча якіх складае 192 га, 18 натуральных азёраў плошчай 508 га (на поўначы — Сарачанская група азёраў: Каймін, Клевел, Тумскае, Вераб’і і іншыя), агульная плошча сажалак складае 112,4 га. Пад воднымі аб’ектамі 2475 га тэрыторыі раёну.
Насельніцтва
рэдагавацьНа тэрыторыі раёну пражывае 27,3 тыс. чалавек, у тым ліку ў мястэчку Астравец — 8,6 тыс., у сельскай мясцовасьці — 18,7. Шчыльнасьць насельніцтва на адзін квадратны кілямэтар складае 17,4 чалавекі. Насельніцтва раёну шматнацыянальнае: 81,8 % складаюць беларусы, 9,3 % — палякі, 4,2 % — расейцы, 3,5 % — летувісы, 1,2 % — украінцы і іншыя нацыянальнасьці.
Гаспадарчая дзейнасьць
рэдагавацьАгульная плошча сельскагаспадарчых угодзьдзяў складае 64,8 тыс. га, зь іх асушаныя 13,8 тыс. га. Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі: мяса-малочная жывёлагадоўля, сьвінагадоўля, вырошчваньне льну. Пасевы збожжавых, кармавых культураў, бульбы, з тэхнічных — ільну-даўгунцу і цукровых буракоў.
Прадпрыемствы: харчовая (вытворчасьць сухога абястлушчанага малака, алею), дрэваапрацоўчая (кардон, піламатэрыялы) прамысловасьць, вытворчасьць будаўнічых матэрыялаў (кафля, цагліна), торфапрадпрыемствы.
Па тэрыторыі раёну праходзяць чыгунка Менск — Вільня, аўтамабільная дарога Глыбокае — Вільня. На тэрыторыі раёну знаходзяцца 3 пункты пропуску празь дзяржаўную мяжу Беларусі: Гудагай — Кена, Катлоўка — Лаварышкі, Лоша — Шумск.
Гісторыя
рэдагавацьРаён утвораны 15 студзеня 1940 году. Спачатку існаваў у складзе Вялейскай вобласьці, у 1944 годзе быў уключаны ў Маладэчанскую вобласьць. З 1960 году Астравецкі раён у складзе Гарадзенскай вобласьці. 25 сьнежня 1962 году тэрыторыя раёну была падзеленая паміж Ашмянскім і Смаргонскім раёнамі[9], але 6 студзеня 1965 году Астравецкі раён быў адноўлены як самастойная адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка[10]. 7 лістапада 2020 году запусьцілі 1-ы энэргаблок Беларускай АЭС.
Турыстычная інфармацыя
рэдагавацьЗахаваліся помнікі архітэктуры: касьцёл Узьвіжаньня Сьвятога Крыжа ў в. Быстрыцы, архітэктурны ансамбль у в. Варняны, касьцёл сьвятога Георгія ў в. Варона, касьцёл сьвятога Георгія ў в. Вялікія Сьвіранкі, касьцёл Найсьвяцейшае Тройцы ў в. Гервяты, касьцёл Дабравешчаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі ў в. Гудагай, касьцёл Раства Найсьвяцейшай Панны Марыі ў в. Кемелішкі, касьцёл сьвятога Яхіма ў в. Клюшчаны, касьцёл сьвятога Міхала арханёла ў в. Міхалішкі, сядзіба ў в. Трокенікі; помнікі драўлянага дойлідзтва — Траецкая царква старавераў ва ўрочышчы Стрыпішкі, капліца ў в. Гіры, касьцёл Маці Божай у в. Дайлідкі, касьцёл сьвятога Андрэя Баболі ў в. Градаўшчына.
Асобы
рэдагаваць- Мар’ян Богуш-Шышка (1901—1995) — мастак
- Янка Быліна (Ян Семашкевіч) (1883—1956) — беларускі паэт, публіцыст
- Язэп Гашкевіч (1814—1872) — першы консул Расеі ў Японіі, дасьледнік і дыплямат
- Мэнке Кац (1906—1991) — габрэйскі паэт
- Адам Мальдзіс (1932–2022) — беларускі літаразнавец, крытык, публіцыст
- Казімер Сваяк (Канстантын Стаповіч) (1890—1926) — беларускі каталіцкі сьвятар, нацыянальны дзяяч, паэт
- Альбін Стаповіч (1894—1934) — беларускі грамадзка-палітычны і каталіцкі сьвецкі дзяяч
Адміністрацыйна-тэрытарыяльна падзел
рэдагавацьАдміністрацыйна-тэрытарыяльна Астравецкі раён падзяляецца на 9 сельсаветаў: Астравецкі сельсавет (28 вёсак), Варнянскі сельсавет (37 вёсак, 6 хутароў), Гудагайскі сельсавет (36 вёсак, 1 пасёлак, 14 хутароў), Гервяцкі сельсавет (40 вёсак, 6 хутароў), Кемелішкаўскі сельсавет (32 вёскі, 29 хутароў), Міхалішкаўскі сельсавет (31 вёска, 17 хутароў), Падольскі сельсавет (13 вёсак, 17 хутароў), Спондаўскі сельсавет (39 вёсак, 17 хутароў), Трокеніцкі сельсавет (20 вёсак, 12 хутароў).
Усяго ў Астравецкім раёне 395 населеных пунктаў (без Астраўца).
Крыніцы
рэдагаваць- ^ http://ostrovets.grodno-region.by/uploads/files/Shaludin-Igor-Jaroslavovich-1.pdf
- ^ а б в Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Государственный земельный кадастр Республики Беларусь (рас.) (па стане на 1 студзеня 2011 г.)
- ^ GeoNames (анг.) — 2005.
- ^ Перепись населения — 2009. Гродненская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Численность населения на 1 января 2015 г. и среднегодовая численность населения за 2014 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Пра ўзбуйненьне сельскіх раёнаў Беларускай ССР (рас.) / Указ Прэзыдыюму Вярхоўнага савету Беларускай ССР ад 25 сьнежня 1962 году
- ^ Пра стварэньне новых раёнаў Беларускай ССР (рас.) / Указ Прэзыдыюму Вярхоўнага савету Беларускай ССР ад 6 студзеня 1965 году
Літаратура
рэдагаваць- Островецкий район // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн., 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць Астравецкі раён — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў