Маж
Маж, Мас (Мась), Маза, Маз (Мазь, Майзь), Меж (Мезь) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
Маж лац. Maž | |
Maas | |
Паходжаньне | |
---|---|
Мова(-ы) | германскія |
Іншыя формы | |
Варыянт(ы) | Мас, Маз, Маза, Мась, Мазь, Меж, Мезь, Майзь |
Зьвязаныя імёны | Мажэйка, Мажэла, Мазан, Мазен, Масанд, Межгел, Мажырым |
Зьвязаныя артыкулы | |
якія пачынаюцца з «Маж» |
Паходжаньне
рэдагавацьМаза або Меза, пазьней Маза, Мас або Мэс (Mazo, Mezo, Maso[1][2], Maas, Mass, Mess) — імя германскага паходжаньня[3]. Іменная аснова маз- (мез-, мас-) узыходзіць да гоцкага *Matja 'есьці, ядун'[4], стараверхненямецкага mez 'спосаб, мера', maz 'ежа'[3] (беларускае мажны[a] 'рослы, поўны, моцнага целаскладу; тоўсты') або гоцкага maitan, стараверхненямецкага meizen 'выразаць, рэзаць'[5][b]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Мажэйка (Мазейка, Мазека, Мажэка, Мажыка), Мажэла (Мазала, Мазель, Масіль), Мазан, Мазен, Масанд (Масэнд), Мазгіль (Межгел). Адзначаліся германскія імёны Mazecha (Mazika), Mazela (Mazola, Massila), Massana, Massen, Masenda, Mesgilo[c]. Іменная аснова маз- (мез-, мас-) таксама можа паходзіць ад асновы мад- (мед-, мат-)[3].
У Прусіі бытавалі імёны: Mase / Maze (1360 і 1386 гады)[9], Masicke[d] (1346 і 1401 гады), Masune[e] (1401 год), Masutte, Masebut (1401 год)[12].
У Польшчы ў 1565 годзе адзначалася прозьвішча Maz, у 1593 годзе і XVII ст. — Maza[13].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Волковыскъ. Незбодичомъ, десятемъ чоловекомъ… Мас Головачевич (9 лістапада 1449 году)[14]; о Порече в Слонимском повете… а на Мася Богдановича (22 студзеня 1495 году)[15]; наместникъ звяголскии Яцъко Мезь (27 красавіка 1496 году)[16]; бояринъ киевскии Яцъко Мез (1 ліпеня 1501 году)[17]; людемъ нашимъ Мерецъкого повета… а Якубу Мезевичу (люты 1510 году)[18]; homines nostros districtus Merecensis… Kinka Mazewicza (16 жніўня 1511 году)[19]; Ганна Масевъна, Хилимонъ Масевичъ[20], Витъ Масевичъ[21], Иванъ, Грин, Мас Просоловичи[22], Миколаи Можовичъ[23], Кгаиль Межовичъ[24] (1528 год); люди, которые у местечку, у Ганусишкахъ живуть… Федел Мойзевич, Волкиницкого повету (12 ліпеня 1534 году)[25]; Masz Sczepanowycz… Masz, Stepan Pronyewyczy… Masz Hygnathowycz… Masz Szpakowycz (1552—1555 гады)[26]; Piothr Mozewicz… Janko Mozewicz… Stasiuk Mozewicz… Boltrusz Moziewic (1558 год)[27]; Moisiei, Sidor a Mas Marczinowiczy… Mas Sthepanowicz… Mas Żdanowicz (1561—1566 гады)[28]; Масъ Масичъ… Мась Мейтичъ (1563 год)[29]; Масъ Манковичъ… село Полятичи… Масъ Радковичъ (1566 год)[30]; Бернатъ Можевичъ з Можевщины (1567 год)[31]; Масъ Богушевичъ… Мась Янькевичъ… Масъ Солениъ… Масъ Турчинъ… Масъ Юшковичъ… Масъ Станькевичъ (24 красавіка 1580 году)[32]; Матейко зъ Маземъ (16 студзеня 1581 году)[33]; Andrzey Maza (1641 год)[34]; Андрей Можавичь, Обрам Можевичь (1655 году)[35]; Maza (1744 год)[36]; Wincenty Masewicz (1857 год)[37][f].
Носьбіты
рэдагаваць- Ганна Масеўна — васіліская баярыня, якая ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
- Хілімон Масевіч — гарадзенскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Віт Масевіч — ваўкавыскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Мас Прасаловіч — пінскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Мікалай Можавіч — крожаўскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Гайль Межавіч — кельменскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Мас Ірвілавіч — жыхар Жамойцкага староства, які ўпамінаецца ў 1537—1538 гадох[60]
- Андрэй Мажавіч — амсьціслаўскі шляхціч, які ўпамінаецца ў 1655 годзе
- Абрам Мажэвіч — амсьціслаўскі шляхціч, які ўпамінаецца ў 1655 годзе
- Фёдар Маз, а таксама Фёдар, Андрэй, Марк, Якуб, Пётар і Адам Мажы — жыхары мястэчка Стоўпцаў і вёскі Апечкаў (каля Шацку), які ўпамінаецца ў 1728 годзе[61]
- Юры, Антон і Васіль Масы — жыхары вёскі Засульля, якія ўпамінаюцца ў 1772 годзе[62]
Мазевічы (Moziewicz) гербу Топач — літоўскі шляхецкі род[63].
Мэзэвічы (Mezewicz) гербу Бранікоўскі — літоўскі шляхецкі род[64].
Мязэвічы (Miezewicz) гербу Порай — літоўскі шляхецкі род з Слонімскага павету[65].
На 1902—1906 гады існавала вёска Масішкі ў Дрысенскім павеце[66][67].
На 1906 год існавала вёска Мазы ў Гарадоцкім павеце Віцебскай губэрні[68].
На гістарычнай Берасьцейшчыне існуе вёска Мазічы, на гістарычнай Віленшчыне — Масі, на гістарычнай Вількаміршчыне — Масішкі.
Заўвагі
рэдагаваць- ^ Параўн.: муж > мужны, вежа > вежны і пад.
- ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае за найбольш адэкватнае тлумачэньне іменнай асновы -маж- зь летувіскай мовы mãžas 'нізкага росту', mažaĩ 'мала, няшмат'[6] (фіксуецца ў слоўніку Канстанціна Шырвіда[7])
- ^ Таксама адзначаліся германскія імёны Mezcund (Mez-cund), Mazhild (Maz-hild), Massold (Mass-old)[5], Mazolf (Maz-olf) ды іншыя[8]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Mazika[10]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Massona[11]
- ^ Таксама:
- Мажут, Мазут: Довкгил Можутевичъ (1528 год)[38], Michaelem Mazutowicz (27 жніўня 1812 году)[39];
- Мазібут, Мажбут: der Littowen gesinde… Mosebuthe (1404 год)[40][41], чоловекъ Можъбутъ' (22 чэрвеня 1415 году[42] паводле выпісу 9 чэрвеня 1614 году)[43];
- Мішальт: Мікалай Мішальт (Mikołaj Miszolt) і Крыштаф Мішальт (Krzysztof Miszolt) — падчашыя вэндэнскія ў 1719 і каля 1791 году адпаведна[44]
- Мезевід: Aryn albo Mezewid (1738 год)[45];
- Мажвіл, Мазьвіл, Машвіл: Вештовътъ Можвилович (1538 год)[46], людеи… Юря Миколаевича з братом Юшка Петкевича Можъвиловичовъ (2 студзеня 1552 году)[47], Jan Mozwil (24 красавіка 1675 году)[48], Mazwile (1744 год)[36], Maszwilowna (1782 год)[49], Mazwilowna (1804 год)[50];
- Місгід: Матвеи Васкевичъ Мискгидъ (1565 год)[51];
- Мізгер (у Польшчы ў 1724 годзе адзначалася прозьвішча Mazgara[52]): пану Андрею Самуеловичу Мизъкгеру (5 траўня 1677 году)[53], Michał Mizgier, podstoli Orszan. (24 кастрычніка 1765 году)[54];
- Мазгін, Мэзгін: селищо Мозкгина (1440—1492 гады)[55], в Опескои волости три земли на имя Мозкгинишку (14 ліпеня 1525 году)[56], Katarzyna Mezgin (1798 год)[57];
- Масад: Masadowicz (1813—1814 гады)[58]
- Місмонт: Андрэй Янавіч Місмантовіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1592 годзе[59]
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Greule A. Personennamen in Ortsnamen // Ergänzungsbände zum Reallexikon der Germanischen Altertumskunde. Bd. 16. — Berlin; New York, 1997. S. 254, 256.
- ^ Ao. Prof. Dr. Hermann Reichert, Lexikon der altgermanischen Namen
- ^ а б в Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1119.
- ^ Schonfeld M. Wörterbuch der altgermanischen personen-und völkernamen. — Heidelberg, 1911. S. 166.
- ^ а б Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 338.
- ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 23.
- ^ mãžas, Lietuvių kalbos žodynas
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1120.
- ^ Pierson W. Altpreußischer Namenkodex // Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde. — Berlin, 1873. S. 637.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1120.
- ^ Anhang 3 Wörterbuch der gotischen Namen // Köbler G. Gotisches Wörterbuch. — Leiden — Köln, 1989.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 55—56.
- ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 2: H—Mą. — Kraków, 2009. S. 434.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 61.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 350—351.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 124.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 268.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 96.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 11 (1518—1523). — Vilnius, 1997. P. 99.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 96.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 98.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 152.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 170.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 171.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 227 (8) (1533—1535). — Vilnius, 1999. P. 169.
- ^ Писцовая книга Пинского и Клецкого княжеств, составленная Пинским старостою Станиславом Хвальчевским в 1552—1555 г. — Вильна, 1884. С. 96, 210, 235, 306.
- ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 191, 205.
- ^ Писцовая книга бывшего пинского староства составленная по повелению короля Сигизмунда Августа в 1561—1566 годах пинским и кобринским старостой Лаврином Войной. Ч. 1. — Вильна, 1874. С. 198, 202, 266.
- ^ Ревизия Кобринской экономии: составленная в 1563 году королевским ревизором Дмитрием Сапегой. — Вильна, 1876. С. 50, 53.
- ^ Документы Московского архива Министерства юстиции. Т. 1. — М., 1897. С. 225, 232, 242.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 741.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 208, 213.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 230.
- ^ Ординация королевских пущ: в лесничествах бывшего Великого Княжества Литовского. — Вильна, 1871. С. 109.
- ^ Памятники истории Восточной Европы. Источники 15-17 вв. Том 4. (Monumena Historica Res Gestas Europae Orientalis Illustrantia). Крестоприводная книга шляхты Великого княжества Литовского 1655 г. — Москва — Варшава, 1999. С. 112.
- ^ а б Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
- ^ Dubinki, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 169.
- ^ M, Mosėdžio miestelio ir aplinkinių kaimų senųjų gyventojų romos katalikų bažnyčios santuokos metrikų nuorašai
- ^ Das Marienburger Tresslerbuch der Jahre 1399—1409. — Königsberg, 1896. S. 315.
- ^ Ivoška D. Litauische historische Personennamen in dem Marienburger Tresslerbuch der Jahre 1399—1409 // Acta linguistica Lithuanica. T. 81, 2019. P. 99.
- ^ Saviščevas E. Polityka nadań wielkich książąt litewskich na Żmudzi w pierwszej połowie XV wieku // Prace historyczne 141, z. 2 (2014). S. 495.
- ^ Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 383.
- ^ Inflanty; Urzędnicy inflanccy XVI-XVIII wieku: spisy. — Kórnik, 1994. S. 94, 96.
- ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 27. — Витебск, 1898. С. 186.
- ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 368.
- ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 35 (1551—1558 гг.). — Менск, 2020. С. 153.
- ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 324.
- ^ Spis rodziców dzieci urodzonych w Daugieliszkach w latach 1774—1790
- ^ Indeks nazwisk rodziców dzieci urodzonych w parafii (Nowe) Daugieliszki w latach 1800—1814
- ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 236.
- ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 2: H—Mą. — Kraków, 2009. S. 434.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 497.
- ^ Рыбчонак С. Попіс шляхты Аршанскага павета 30 верасня 1765 г. // Герольд Litherland. № 20, 2014. С. 116.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 52.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 12 (1522—1529). — Vilnius, 2001. P. 395.
- ^ 6,"asc"&searchtable=&rpp2=50 Aleksandrów, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
- ^ Mickienė I., Petrūnaitytė J. Vyrų įvardijimai Radviliškio Švč. Mergelės Marijos Gimimo bažnyčios 1786—1788 m. ir 1813—1814 m. krikšto metrikų knygose // Lituanistica. Nr. 3, 2019. P. 195.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 3. ― Вильна, 1904. С. 54.
- ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 400.
- ^ Яўген Анішчанка, Столбцы инвентарь 1728 г. в Минском воеводстве, Архіў гісторыка Анішчанкі, 26 красавіка 2018 г.
- ^ Яўген Анішчанка, Засулье инвентарь 1772 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 8 студзеня 2019 г.
- ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 245.
- ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 8. — Warszawa, 1937. S. 207.
- ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 8. — Warszawa, 1937. S. 247.
- ^ Słownik geograficzny... T. XV, cz. 2. — Warszawa, 1902. S. 307.
- ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 165.
- ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 79.