Двукосьсе
знак прыпынку
(Перанакіравана з «Двукосьсі»)
Двуко́сьсе — парны пунктуацыйны знак, знак прыпынку, які выкарыстоўваецца для вылучэньня простай мовы, цытатаў, назваў літаратурных твораў, газэтаў, часопісаў, арганізацыяў, а таксама асобных словаў, калі яны ўключаюцца ў тэкст не з сваім звычайным сэнсам, выкарыстоўваюцца ў іранічным сэнсе, прапануюцца ўпершыню, альбо, наадварот, як састарэлыя і да т. п.
| Двукосьсе | |
| „“ «»「」"" | |
| Выява  | |
| ◄ § ¶ ^ ° «» = ␢ ∞ ► | |
| Зьвесткі | |
|---|---|
| Тып | друкарскі знак; |
| Назва ў Юнікодзе | ": quotation mark
«: left-pointing double angle quotation mark »: right-pointing double angle quotation mark |
| Юнікод | ": U+0022 «: U+00AB »: U+00BB |
| HTML | ": ", " «: «, « »: », » |
| UTF-16 | ": 0x22 «: 0xAB »: 0xBB |
| URL-код | ": %22 «: %C2%AB »: %C2%BB |
| усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога | |
Двукосьсе ў беларускай мове
рэдагавацьЦяпер у беларускай мове, як у прыватным выкарыстаньні, так і ў сродках масавай інфармацыі, не існуе адзінага агульнапрынятага вырыянту двукосься, хаця традыцыйна ў беларускіх друкарнях выкарыстоўваліся 2 віды двукосьсяў: «вуглавое двукосьсе» (ялінкі) і звычайнае альбо „нямецкае двукосьсе“.
Ужываньне двукосьсяў у старых выданьнях
рэдагаваць| Праца | Год выданьня | Месца выданьня | Графіка | Ужываныя двукосьсі |
|---|---|---|---|---|
| газэта «Наша Ніва» | 1911 | Вільня, друкарня Марціна Кухты | кірыліца | « » і „ “ |
| Максім Багдановіч. Вянок | 1913 (1914) | Вільня, друкарня Марціна Кухты | кірыліца | „ “ і « » |
| Газэта «Вольная Беларусь» | 1918 | Менск | кірыліца | « » |
| Торф і яго выкарыстаньне ў народнай гаспадарцы: працы сэсіі Беларускай акадэміі навук, красавік 1934 г. |
1935 | выдадзена АН БССР | кірыліца | „ “ |
| «Навука» на службе нацдэмаўскай контррэвалюцыі | 1931 | выдадзена АН БССР | кірыліца | „ “ |
| газэта «Наша Ніва», №34 | 1907 | Вільня | кірыліца | „ “ |
| Вокладка драмы «Раскіданае гняздо» Янкі Купалы | 1919 | Вільня, друкарня «Прамень» | кірыліца | „ “ |
| Рэклямная абвестка кнігі «Калосьсе» | 1938 | кірыліца і лацінка | „ ” | |
| Газэта «З Беларускага Палетку» | 1937 | Вільня, друкарня імя Фр. Скарыны | кірыліца і лацінка | „ “ |
| Дадатак на Нашай Нівы: апавяданьне Алаізы Ажэшкі «Гэдалі», вокладка | 1907 | лацінка | „ “ | |
| Рэклямная абвестка ў «Нашай Ніве» | 1912 | лацінка | „ “ | |
| Аздабленьне кнігі Адама Станкевіча | не раней за 1938 | лацінка | „ “ | |
| Z historyi apolohetyki chryściajanskaj | 1928 | Вільня | лацінка | „ “ |
| Мужыцкая праўда | 1862—1863 | лацінка | „ ” |
Віды двукосьсяў
рэдагаваць| Назва двукосься | Выгляд | Шасн. код Unicode | Мнэмакод HTML |
|---|---|---|---|
| Ялінкі, вуглавое, кутавае (або францускае) двукосьсе | « » | U+00AB і U+00BB | « і » |
| Звычайнае (або нямецкае) двукосьсе | „ “ | U+201E і U+201C | „ і “ |
| Асаблівае (або польскае) двукосьсе | „ ” | U+201E і U+201D | „ і ” |
| Ангельскае двукосьсе | “ ” | U+201C і U+201D | “ і ” |
| Няпарнае двукосьсе | ” ” | U+201D | ” |
| Прамое (праграмісцкае) падвойнае двукосьсе[a] | " " | U+0022 | " |
Клявіятура
рэдагавацьНабор ASCII, як і большасьць раскладак клявіятуры, мае толькі прамыя адзіночныя ( ' - 0x27) і падвойныя (" — 0x22) двукосьсі, якія і ўжываліся ў беларускіх тэкстах цягам доўгага часу. Але з пашырэньнем Unicode рэкамэндуецца ўжываць двукосьсі беларускай тыпаграфікі: «вуглавыя» (U+00AB і U+00BB) ды „звычайныя“ (U+201E і U+201C).
Віды двукосьсяў у мовах сьвету
рэдагаваць| Мова | Асноўнае | Альтэрнатыўнае | Прагал | Назва | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| асноўнае | укладзенае | асноўнае | укладзенае | |||||
| Альбанская | «…» | ‹…› | “…„ | ‘…‚ | ||||
| Афрыкаанс | „…” | ‚…’ | [b] | Aanhalingstekens | ||||
| Баўгарская[c] | „…“ | «…» | [d] | Кавички | ||||
| Беларуская | „…“ | «…» | Двукосьсе | |||||
| Бразыльская партугальская | “…” | ‘…’ | Aspas або Vírgulas dobradas | |||||
| Валійская | ‘…’ | “…” | “…” | ‘…’ | 1-2 pt | |||
| Вугорская[c] | „…” | »…« | macskaköröm (‘каціныя кіпцюры’), idézőjel (‘знак цытаты’=„ ”), hegyével befelé forduló jelpár (» «) | |||||
| Гішпанская[c] | «…» | “…” | “…” | ‘…’ | [e] | 0 pt | Comillas latinas or comillas angulares (« »), comillas inglesas dobles (“ ”), comillas inglesas simples (‘ ’). ‹ і › ніколі не выкарыстоўваюцца ў гішпанскай мове | |
| Грузінская | ბრჭყალები (brč’q’alebi ‘кіпцюры’) | |||||||
| Грэцкая | «…» | ‹…› | “…„ | ‘…‚ | 1 pt | εισαγωγικά, (‘уводзіны’) | ||
| Дацкая | »…« | ›…‹ | „…“ або ”…” |
‚…‘ | citationstegn («знак цытаты»), anførselstegn, gåseøjne («гусіныя вочы») | |||
| Інданэзійская | Tanda kutip, tanda petik | |||||||
| Інтэрлінгва | Virgulettas | |||||||
| Ірляндзкая | “…” | ‘…’ | 1-2 pt | |||||
| Ісьляндзкая | „…“ | ‚…‘ | Gæsalappir (‘гусіныя лапкі’) | |||||
| Італьянская[c] | «…» | “…” | ‘…’ | 1-2 pt | Virgolette | |||
| Італьянская, Швайцарыя[f] | «…» | ‹…› | гл. вышэй | |||||
| Іўрыт | “…” | [b] | “…„ | merkha’ot — מֵרְכָאוֹת (мн. лік да merkha — מֵרְכָא) | ||||
| Карэйская | “…” | ‘…’ | 『…』 | 「…」 | 따옴표(“ttaompyo”) | |||
| Каталянская[c] | «…» | “…” | “…” | ‘…’ | 0 pt | Cometes | ||
| Латыская | «…» | „…” | Pēdiņas | |||||
| Летувіская | „…“ | ‚…‘ | «…» | ‹…› | Kabutės | |||
| Лужыцкая | „…“ | ‚…‘ | ||||||
| Нарвэская | «…» | ‘…’ | „…” | ‘…’ | [g] | Anførselstegn, gåseauge/gåseøyne (‘гусіныя вочы’), hermeteikn/hermetegn, sittatteikn/sitattegn, dobbeltfnutt | ||
| Нідэрляндзкая | „…” | ‚…’ | “…” | ‘…’ | Aanhalingstekens («знак цытаты») | |||
| Нямецкая | „…“ | ‚…‘ | »…« | ›…‹ | Anführungszeichen, Gänsefüßchen («гусіныя лапкі»), Hochkommas/Hochkommata («высокія коскі») | |||
| Нямецкая, Швайцарыя[f] | «…» | ‹…› | Гл. вышэй | |||||
| Партугальская | «…» | “…” | “…” | ‘…’ | Aspas або Vírgulas dobradas[1] | |||
| Польская[h] | „…” | ‚…’ | [d] | «…» | [i] | Cudzysłów | ||
| Расейская[c] | «…» | „…“ | 0 pt | Кавычки (агульны панятак); ёлочки (yolochki, ‘елачкі’: вуглавое двукосьсе); лапки (lapki, ‘маленькія лапкі’: звычайнае двукосьсе) | ||||
| Румынская[c] | „…” | «…» | Ghilimele (мн. лік), ghilimea (адзіночны лік, выкарыстоўваецца вельмі рэдка) | |||||
| Славацкая | „…“ | ‚…‘ | »…« | ›…‹ | ||||
| Славенская | „…“ | ‚…‘ | »…« | ›…‹ | ||||
| Спрошчаная кітайская | “…” | ‘…’ | ﹃…﹄ | ﹁…﹂ | [j] | Fullwidth form | GB/T 15834:1995 | |
| Сэрбская | „…“ | ‚…‘ | »…« | ›…‹ | Наводници, знаци навода | |||
| Традыцыйная кітайская | 「…」 | 『…』 | [k] | “…” | ‘…’ | 引號 (yǐn hào) 國語文教育叢書第三 | ||
| Турэцкая | «…» | ‹…› | “…” | ‘…’ | 0-1 pt | Tırnak İşareti («пазногцевы знак») | ||
| Харвацкая | „…“ | ‘…’ | »…« | ‘…’ | Navodnici „…“ і »…« (альтэрнатыўны варыянт не выкарыстоўваецца ў рукапісных тэкстах, толькі ў прэсе і друку), polunavodnici ‘…’ | |||
| Чэская | „…“ | ‚…‘ | »…« | ›…‹ | Uvozovka (адзіночны лік), uvozovky (множны лік) (cf. uvozovat — «укараняць») | |||
| Эспэранта | Citiloj | |||||||
| Эстонская | „…“ | «…» | Jutumärgid (‘story marks’) | |||||
| Фінская | ”…” | ’…’ | »…» | ’…’ | Lainausmerkki («знак цытаты», адзіночны лік), lainausmerkit (множны лік) | |||
| Француская[c] | « … » | « … » або “…”[l] | [d] | “ … ” | ‘ … ’ | ¼-em / non-break | Guillemets | |
| Француская, Швайцарыя[f] | «…» | ‹…› | Гл. вышэй | |||||
| Швэдзкая | ”…” | ’…’ | »…» | ’…’ | citationstecken, anföringstecken, citattecken (сучасны панятак), dubbelfnutt (размоўны варыянт, для падвойнага ASCII-двукосься) | |||
| Японская | 「…」 | 『…』 | [k] | (in’yōfu) | ||||
Заўвагі
рэдагаваць- ^ Таксама вядомае як «сымэтрычнае» двукосьсе, ягонае выкарыстаньне ў тыпаграфіцы недапушчальнае. Атрымала распаўсюд ад друкарскіх машынак.
- ^ а б Традыцыйна.
- ^ а б в г д е ё ж У дыялёгах перавага аддаецца працяжніку.
- ^ а б в Рэдка.
- ^ Канцавая частка двукосься дадаецца ў пачатак кожнага абзацу.
- ^ а б в У Швайцарыі такое двукосьсе выкарыстоўваецца для ўсіх моваў.
- ^ Рукапісныя
- ^ Надаецца перавага ў загалоўках і тэкстах вялікім шрыфтам.
- ^ Могуць замяняць як пачатак, так і канец двукосься.
- ^ Адзіныя, што выкарыстоўваюцца ў вэртыкальным пісьме.
- ^ а б Гэтыя віды перакуленыя для выкарыстаньня ў гарызантальным пісьме; спачатку выкарыстоўваліся ﹁…﹂ і ﹃…﹄ у вэртыкальным пісьме.
- ^ Першая вэрсія — у адпаведнасьці з French Imprimerie nationale. Але ангельскія двукосьсі зьяўляюцца больш пашыранымі.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Bergström, Magnus, & Neves Reis 2004. Prontuário Ortográfico e Guia da Língua Portuguesa. Editorial Notícias, Lisboa