Партугальская мова
Партуга́льская мо́ва (па-партугальску: língua portuguesa) — мова раманскай групы індаэўрапейскай сям’і моваў. Афіцыйная мова Партугаліі, Бразыліі, Анголы, Мазамбіку, Каба-Вэрдэ, Гвінэі-Бісаў, Сан-Тамэ і Прынсыпі, Усходняга Тымору і Макао. Пісьменнасьць на аснове лацінскага альфабэту. Разьвілася зь сярэднявечнай галісійска-партугальскай мовы, якая бярэ свой пачатак зь некалькіх дыялектаў вульгарнай латыні ў сярэднявечным каралеўстве Галісія і акрузе Партугаліі, якія захавалі некаторую кельцкую фаналёгію і лексыкон[11][12]. Існуе два асноўныя варыянты — эўрапейскі (pt-pt) і бразыльскі (pt-br), якія адрозьніваюцца адзін ад аднаго на ўзроўні фанэтыкі, лексыкі, артаграфіі і, у меншай ступені, граматыкі. У Анголе і Мазамбіку выкарыстоўваецца эўрапейскі варыянт партугальскай мовы зь вялікай колькасьцю лексычных запазычаньняў з афрыканскіх моваў. У іншых афрыканскіх краінах партугальская мова, прынамсі ў сфэры паўсядзённага выкарыстаньня, у значнай ступені крэалізаваная.
| Партугальская | |
| língua portuguesa | |
 | |
 | |
| Ужываецца ў | |
|---|---|
| Рэгіён | Партугалія і Азорскія астравы |
| Колькасьць карыстальнікаў | 220 млн |
| Клясыфікацыя | Індаэўрапейская сям’я |
| Афіцыйны статус | |
| Афіцыйная мова ў | Партугалія, Бразылія, Ангола, Мазамбік і іншыя краіны Садружнасьці партугаламоўных краін |
| Рэгулюецца | Міжнародны інстытут партугальскай мовы[d], Садружнасьць партугаламоўных дзяржаваў[d], Бразільская акадэмія літаратуры[d] і Sciences Academy of Lisbon[d] |
| Статус: | 1 дзяржаўная[d][10] |
| Пісьмо | партугальскі альфабэт[d] і лацінскае пісьмо |
| Коды мовы | |
| ISO 639-1 | pt |
| ISO 639-2(Б) | por |
| ISO 639-2(Т) | por |
| ISO 639-3 | por |
Як вынік пашырэньня падчас каляніяльных часоў культурная прысутнасьць Партугаліі і партугальская мова да гэтых часоў мае месца ў Гоа, Даман і Дыў у Індыі[13], у Батыкалоа на ўсходнім узьбярэжжы Шры-Ланцы, на інданэзійскім востраве Флёрэс, у штаце Малака ў Малайзіі. Партугаламоўныя людзі ці нацыю могуць называцца «лузафоны».
Налічваецца ад 215 да 220 мільёнаў носьбітаў мовы і 250 мільёнаў чалавек наогул валодаюць мовай у рознай ступені. Партугальская мова уваходзіць ў сьпіс шасьці самых пашыраных гутарковых моваў сьвету і зьяўляецца трэцяй самай распаўсюджанай эўрапейскай мовай у сьвеце пры падліку колькасьці носьбітаў мовы[14]. Гэта самая распаўсюджаная мова ў паўднёвым паўшар’і і ў Паўднёвай Амэрыцы, а таксама другая мова ў Лацінскай Амэрыцы пасьля гішпанскай і адна з 10 самых распаўсюджаных моваў у Афрыцы[15]. Партугальская мова мае афіцыйны статус у Эўрапейскім зьвязе, Мэркасур, ААД, ЭКОВАС і Афрыканскім зьвязе.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ ScriptSource - Portugal
- ^ ScriptSource - Brazil
- ^ ScriptSource - Spain
- ^ ScriptSource - Angola
- ^ ScriptSource - Cape Verde Islands
- ^ ScriptSource - East Timor
- ^ ScriptSource - Guinea-Bissau
- ^ ScriptSource - Mozambique
- ^ ScriptSource - São Tomé e Príncipe
- ^ Ethnologue (анг.) — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675
- ^ «The Origin and Formation of The Portuguese Language». Judeo-Lusitanica.
- ^ Bittencourt de Oliveira, João. «Breves considerações sobre o legado das línguas célticas». filologia.org.br.
- ^ Michael Swan; Bernard Smith (2001). «Portuguese Speakers». Learner English: a Teacher's Guide to Interference and Other Problems. Cambridge University Press
- ^ «The World factbook». CIA World Factbook
- ^ «Top 11 Most Spoken Languages in Africa». Africa facts.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць| Вікіпэдыя мае вэрсію партугальскай мовай |