Цытата

Цыта́та (ад лац. cito — літ. «заклікаю ў сьведкі») — гэта даслоўная вытрымка зь якога-небудзь тэксту ці прамовы^[1].

Прыклад цытаты:

„[Прамоўца] прыводзіць дзесяткі два цытат з старажытных грэкаў і рымлян.“
— Лынькоў

Прававы статус

Прававы статус цытат на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь ўсталюе Закон Рэспублікі Беларусь ад 17 траўня 2011 г. № 262-З „Аб аўтарскім праве й сумежных правах“^[2].

„ЗАКОН РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ
(ад 17 траўня 2011 г. № 262-З)
„Аб аўтарскім праве й сумежных правах“
Прыняты Палатай прадстаўнікоў 27 красавіка 2011 году
Адобраны Саветам Рэспублікі 28 красавіка 2011 году

Разьдзел 4 (IV). Выпадкі свабоднага выкарыстаньня абʼектаў аўтарскага права й сумежных правоў
Артыкул 32. Свабоднае выкарыстаньне абʼектаў аўтарскага права й сумежных правоў
2. Дапускаецца прайграваньне ўрыўкаў з правамерна агучаных твораў (цытаваньне) у арыгінале й перакладзе ў дасьледчых, адукацыйных, палемічных, крытычных або інфармацыйных мэтах у тым абʼёме, які апраўданы мэтай цытаваньня.“

Ілжывая цытата

Ілжывая цытата — спэцыфічная зьява, калі цытата запамінаецца з памылкай альбо са скажэньнем. Варыянтаў паходжаньня можа быць некалькі:

Цытата прыпісваецца зламысна альбо па памылцы.
Цытата вырвана з кантэксту са скажэньнем сэнсу.
Цытата „праз другія рукі“: той, каму яе прыпісваюць, ня быў яе аўтарам, а сам кагосьці цытаваў.
Цытата перафразавана альбо скарочана ў больш трапную або кароткую, але з захаваньнем зыходнага сэнсу.
Цытата выдуманага пэрсанажа, якая прыпісваецца асабіста ягонаму аўтару.

Правілы цытаваньня

Пры цытаваньні дапушчальна мадэрнізаваць артаграфію й пунктуацыю, апускаць слова (словы), пазначаючы пропуск шматкропʼем. Пры цытаваньні ў беларускай мове варта выкарыстоўваць сымбалі ⟨„⟩ і ⟨“⟩, а калі аўтар цытуе кагосьці ў тэксьце, то трэба выкарыстоўваць ⟨«⟩ і ⟨»⟩, напрыклад:

„«Вікіпэ́дыя» <…> — шматмоўная агульнадаступная свабодна распаўсюджваная інтэрнэт-энцыкляпэдыя…“
— Вікіпэдыя

Дапушчальна выкарыстоўваць і такі варыянт:

„Вікіпэ́дыя“ <…> — шматмоўная агульнадаступная свабодна распаўсюджваная інтэрнэт-энцыкляпэдыя…“
— Вікіпэдыя

Пры цытаваньні тэкста, напісанага лацінкай, варта выкарыстоўваць сымбалі ⟨„⟩ і ⟨“⟩, а калі аўтар цытуе кагосьці ў тэксьце, то трэба выкарыстоўваць ⟨«⟩ і ⟨»⟩, напрыклад:

„«Vikipédyja» <…> — šmatmoŭnaja ahulnadastupnaja svabodna raspaŭsiudžvanaja internet-encyklapedyja…“
— Вікіпэдыя

У Вікіпэдыі

У Вікіпэдыі ёсьць некалькі тыпаў^[a] цытаваньня.

Першы тып

Гэты тып выглядае так:

«Вікіпэ́дыя» <…> — шматмоўная агульнадаступная свабодна распаўсюджваная інтэрнэт-энцыкляпэдыя…»
— Вікіпэдыя

Такія цытаты падыходзяць для доўгіх тэкстаў, аднак могуць выкарыстоўвацца й для кароткіх тэкстаў.

Другі тып

	«Вікіпэ́дыя» <…> — шматмоўная агульнадаступная свабодна распаўсюджваная інтэрнэт-энцыкляпэдыя…» — Вікіпэдыя

Гэты тып падыходзіць для кароткіх цытат (некалькі словаў / адзін сказ).

Трэці тып

Вікіпэдыя — свабодная энцыкляпэдыя, якую можа рэдагаваць кожны.

Арыгінальны тэкст (анг.)

Wikipedia is a free encyclopedia that anyone can edit.

Гэты тып падыходзіць для цытаваньня іншамоўных тэкстаў, дзе пад перакладам на беларускую мову ёсьць арыгінальны тэкст.

Чацьверты тып

Гэты тып выглядае так:

«Вікіпэ́дыя» <…> — шматмоўная агульнадаступная свабодна распаўсюджваная інтэрнэт-энцыкляпэдыя…»

Такія цытаты падыходзяць для любых тэкстаў.

Заўвагі

^ Дзяленьне на тыпы ўмоўнае

Крыніцы

^ Тлумачэньне слова «Цытата». — Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. // Слоўнік «Скарнік» (skarnik.by), 2012—2024.
^ Закон Рэспублікі Беларусь ад 17 траўня 2011 г. № 262-З „Аб аўтарскім праве й сумежных правах“

[3] Дзяленьне на тыпы ўмоўнае

[1] Тлумачэньне слова «Цытата». — Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. // Слоўнік «Скарнік» (skarnik.by), 2012—2024.

[2] Закон Рэспублікі Беларусь ад 17 траўня 2011 г. № 262-З „Аб аўтарскім праве й сумежных правах“

[1]

[2]

[a]