Вікіпэдыя

Сак

прозьвішча (Sack)

Сак (Шак), Зак (Жак), Зага (Жага, Жаг) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Сак
лац. Sak
Sack
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Зак, Зага, Жак, Жаг, Жага, Шак
Зьвязаныя імёны Сакель, Сакень, Жагель, Жагар
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Сак»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Сака або Сага, пазьней Зак або Зага (Sacco, Sago, Sack, Saage[1]) — імя германскага паходжаньня[2][3]. Іменная аснова сак- (саг-, зак-) паходзіць ад гоцкага sakjo 'спрэчка'[3][4][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Сакель, Сакень (Сакен, Шакен, Сакін), Жагель (Жагайла), Жагар. Адзначаліся германскія імёны Sackel, Sacken, Sagel (Sagalo), Sagar.

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Sakel (Szakel)[6].

У Прусіі бытавалі імёны: Sage, Sagawde (1407 год)[7]. У 1588 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Fabianus Sack, nobilis Borussus, у 1594 годзе — Ludovicus a Sack, Nobilis Borussus, у 1630 годзе — Christophorus Sack, Regiomontanus Borussus, у 1638 годзе — Samuel Schack a Wittenaw, Albertus Schack, a Wittenaw, Nobiles Borussi[8].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Stanisslaus Sak[9], cum Saka[10], Saka[11] (2 кастрычніка 1413 году); Sack… Sack Dyrmeytowicz (15 траўня 1432 году)[12]; Sak (15 кастрычніка 1432 году)[13]; Sak Dubingensis [tenutariorum] [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[14]; Саку медничанину Скурятовичу два чоловека[15], чотыри чоловеки: <…> Сак[16], земли за отчину под велюнци, под… Сакомъ Сутортовичомъ[17], што Сакъ держал[18], Жаку, конюху, земля у Новегородку[19] (1440—1492 гады); Саку Милковичу пять чоловеков[20], Саку Васково селцо[21], Саку Еинаровичу два чоловеки[22] (9 лістапада 1449 году); боярынъ Вилькиский Верба Жакговичъ (14 ліпеня 1501 году)[23]; Szakowczyszna (5 сьнежня 1501 году)[24]; в людей наших, в бортевъ, на имя… а в Сака, а в Михна, а у Мацъка, а у Янъца Петрашевичовъ (25 ліпеня 1503 году)[25]; купилъ у полочан, у… Васковых детеи, в Созона а в Сака, а в Трохима, а в Гридка (10 сакавіка 1506 году)[26]; Андреи Жакъ (1506—1523 гады)[27]; homines in districtu v Malaszkoviczach… Szak (8 красавіка 1508 году)[28]; Станислав Жаковичъ[29], Ропанъ Жаковичъ самъ. Бернать Жакгович самъ[30], Петръ Саковичъ[31], Богдан Саковичъ… Янъко Саковичъ[32], Ян а Петрашко Жаковичы[33], Янъ Лавринцевичъ Жакъ[34], Томко Жакъ[35], Янъ Климъковичъ Жакъ[36], Грин Саковичъ самъ. Анъхим Саковичъ самъ. Степанъ Саковичъ самъ. Селивонъ Саковичъ самъ. Самсомъ Саковичъ самъ[37], Янъ Жакъ[38], Нарбутъ Жакговичъ[39], Довкъшъ Саковичъ[40], Нарко Жаковичъ[41] (1528 год); Сак Былчич (1536—1537 гады)[42]; на людеи господарскихъ усвятъских Демешъка Жакова… тотъ Жакъ… иж Жакъ… Жака (6—13 чэрвеня 1539 году)[43]; тых людей, которых выгъналъ Бридолкгъ, отец Каспоровъ: Юдасъ, Сакъ, Минтер, Роткусъ, Кгедысь, Оска. На Юдовомъ селищу а на Саковомъ… (1542 год)[44]; Stanisław Zagiewycz (1554 год)[45]; Sak Maciłowicz (1561 год)[46]; Erasmi Zak… Wasko Zakowicz… Zak Minczenicz (1563 год)[47]; Янъ Жакговичъ[48], Гришко Сакевичъ Былчичъ[49], Сакъ Васютичъ[50], Станиславъ Жаковичъ[51], Родъ Жакговичовъ… Валентынъ Бернатовичъ з Жокговичъ[52], Родъ Саковичовъ[53], Янъ Жакъ Станиславовичъ[54], Янъ Станиславовичъ Жаковичъ[55], Сакъ Глебовичъ[56], Сакъ Михновичъ… Сеген Саковичъ[57] (1567 год); земяном повету ковенского… з роду Саковичов от Жеимъ Миколаю Воитеховичу, Балтромею Сташковичу (15 верасьня 1568 году)[58]; parochia Ruska… Śl. Jakób ol. Stanisława Zaka (1580 год)[59]; панъ Іозефъ Янъ Жакга Вербовичъ… пановъ Вербовъ Жакговичовъ (26 студзеня 1684 году)[23]; Ród Swolkieniów Saków: p. Stefan i Stanisław Sakowiczowie[60], Awgustyn Zagowicz[61], Jan Zaga Narwoysz z okolicy Wałmuntowicze[62] (1690 год); Iaduiga Zakiewiczowna (1697 год)[63]; Sagowo… Zagowicze… Zagi… Zaki… Sakiszki… Sakowszczyzna… Saki (1744 год)[64]; okolicę Sakowicze (1782 год)[65]; Parafia jeznieńska… Sakowicze — okolica szlachecka (1784 год)[66][b].

Носьбіты

рэдагаваць

Сакі (Sak) — прыгонныя зь вёскі Каранятаў, якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[73].

Жаковічы (Żakowicz) — літоўскія шляхецкія роды зь Лідзкага і Троцкага паветаў, ваколіцаў Кабыльніку і Сьвянцянаў[74][75].

Жакевічы (Żakiewicz) — літоўскія шляхецкія роды зь Ашмянскага павету і ваколіцаў Сьвянцянаў[76][77].

Жаговічы (Żagowicz) гербу Заглоба, Жакевічы (Żakiewicz) гербу Пілява, Жаковічы (Żakowicz) гербу Сьлепаўрон і Жаковічы-Монтрымы (Żakowicz-Montrym) гербу Габданк — літоўскія шляхецкія роды зь Вільні, Віленскага і Троцкага паветаў[78][79].

Сакі — літоўскі шляхецкі род[80].

Сакі-Пяткевічы гербу Трубы, Сакевічы гербу Корвін і Саковічы-Серафіновічы гербу Помян — літоўскія шляхецкія роды[81].

Закі-Станкевічы (Zak-Stankiewicz) гербу Магіла — літоўскі шляхецкі род[82]

Жакі (Żak) — шляхецкі род Рэчы Паспалітай з Сылезіі і Познанскага ваяводзтва[83].

Жаковічы або Заковічы (Żakowicz, Zykowicz) — шляхецкі род Рэчы Паспалітай з Хэнцінскага павету[83].

У XVI ст. існавалі маёнтак Жагавічы (Жаговичи) і поле-маёнтак Сакавічы (Саковичи) у Жамойцкім старостве[84].

У 1523 годзе ўпаміналася пустаўшчына Жакоўшчына каля Ліды[85]

На 1904 год існавала вёска Жакаўка (Жакоўка) у Смаленскім павеце Смаленскай губэрні[86].

Назву Сакі маюць вёскі на гістарычных Берасьцейшчыне, Ваўкавышчыне і Меншчыне, назву Жакі — вёскі на гістарычных Аршаншчыне, Ашмяншчыне і Меншчыне, назву Сакавічы — вёскі на гістарычных Ашмяншчыне і Меншчыне. На гістарычнай Ашмяншчыне існуе вёска Сакаўшчына, на гістарычнай Амсьціслаўшчыне — Жакаўка.

Заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак адэкватнага тлумачэньня іменнай асновы жаг- зь летувіскай мовы[5]
  2. ^ Таксама:
    • Саган (адзначалася старажытнае германскае імя Sachano[2]): homines… Sagan (8 красавіка 1478 году)[67];
    • Жагерд (адзначалася германскае імя Saggert[68]): Hryc Żagierdowicz z Piotrem synem (4 сьнежня 1554 году)[69];
    • Жагмін: Петръ Жакгминович (1537 год)[70]

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1954. S. 498.
  2. ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1287.
  3. ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 25.
  4. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 193.
  5. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 24.
  6. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 219.
  7. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 84.
  8. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 97, 125, 323, 391.
  9. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 52.
  10. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
  11. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57, 70.
  12. ^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 191.
  13. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 81.
  14. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
  15. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 21.
  16. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 33.
  17. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 48.
  18. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 53.
  19. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 54.
  20. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 62.
  21. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 64.
  22. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 66.
  23. ^ а б Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 4.
  24. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 620.
  25. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 166.
  26. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 323.
  27. ^ Литовская метрика. Т. 1. — Петербург, 1903. С. 1021—1022.
  28. ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 121.
  29. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 75.
  30. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 82.
  31. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 90.
  32. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 91.
  33. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 95.
  34. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 117.
  35. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 132.
  36. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 137.
  37. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 138.
  38. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 142.
  39. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 159.
  40. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 161.
  41. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 169.
  42. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 73.
  43. ^ Литовская метрика. Книга № 228. — Москва, 2008. С. 218—219.
  44. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага: Кніга 560 (1542 год). — Менск, 2007. С. 12.
  45. ^ Lebedys J. Lietuvių kalba XVII—XVIII a. viešajame gyvenime. — Vilnius, 1976. P. 56.
  46. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 158.
  47. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 423, 436, 500.
  48. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 611.
  49. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 682.
  50. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 702.
  51. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 716.
  52. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 722.
  53. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 726.
  54. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 995.
  55. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1019.
  56. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1022.
  57. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1201.
  58. ^ Jablonskis K. Archyvinės smulkmenos // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 415.
  59. ^ Jabłonowski A. Podlasie. — Warszawa, 1908. S. 124.
  60. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo trockie 1690 r. — Warszawa, 2000. S. 156.
  61. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 28.
  62. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 53.
  63. ^ Pasvalio Šv. Jono Krikštytojo parapijos jungtuvių įrašai 1697—1705 m., Nepriklausomas virtualus archyvas GENMETRIKA
  64. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  65. ^ Vyskupo Ignoto Jokūbo Masalskio Kauno dekanato vizitacija 1782 m. — Vilnius, 2001. P. 124.
  66. ^ Vyskupo Ignoto Jokūbo Masalskio Kauno dekanato vizitacija 1782 m. — Vilnius, 2001. P. 608.
  67. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 361.
  68. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1954. S. 498.
  69. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 102.
  70. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 155.
  71. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 9. ― Вильна, 1912. С. 378.
  72. ^ Ханецкі В. Пахаваньні на могілках у Астрашыцкім Гарадку, Раўбічах, Аколіцы, Губічах (да 1917 года) // Годнасьць. № 2 (4), 1997. С. 47.
  73. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 135.
  74. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 232.
  75. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 215, 459.
  76. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 380.
  77. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 215.
  78. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 881.
  79. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 459.
  80. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на С, Згуртаваньне беларускай шляхты
  81. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 5. — Rzeszów, 2001. S. 8, 10.
  82. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 380.
  83. ^ а б Polska encyklopedja szlachecka. T. 12. — Warszawa, 1939. S. 349.
  84. ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 111, 285.
  85. ^ Описание документов и бумаг, хранящихся в Московском архиве Министерства юстиции. Кн. 21. — М., 1915. С. 274.
  86. ^ Список населенных мест Смоленской губернии. — Смоленск, 1904. С. 376.

Літаратура

рэдагаваць
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Сак&oldid=2522082»