Анатоль Анікейчык

Анатоль Анікейчык
	Анатоль Анікейчык
Імя пры нараджэньні	Анатоль Аляксандравіч Анікейчык
Дата нараджэньня	11 ліпеня 1932
Месца нараджэньня	Барысаў
Дата сьмерці	3 лютага 1989
Месца сьмерці	Менск
Месца пахаваньня	Усходнія могілкі;
Месца вучобы	Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут (1959);
Занятак	скульптура
Месца працы	Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў;
Сябра ў	Беларускі саюз мастакоў
Жанры	скульптура
Плынь	манумэнтальная і станковая скульптура
Узнагароды	; прэмія Ленінскага камсамолу Беларусі[d] (1967)
	Анатоль Анікейчык у Вікісховішчы

Анатоль Аляксандравіч Анікейчык (11 ліпеня 1932, Барысаў — 3 лютага 1989, Менск) — беларускі скульптар, народны мастак БССР (1972), прафэсар (1981)^[1].

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў сям’і інтэлігэнтаў: бацька быў лекарам, маці — настаўніцай. З 1942 году і да вызваленьня Беларусі разам зь сям’ёй знаходзіўся ў партызанскім раёне пад Стоўпцамі. Старэйшы брат быў у партызанах і ў 1945 годзе загінуў сьмерцю героя на Одэры. Гэта пазьней вызначыла ролю тэмы вайны ў творчасьці скульптара. Ва ўзросьце 13 гадоў зацікавіўся лепкай.^[2]

У 1953 годзе патрапіў у першы набор скульптурнага аддзяленьня Беларускага дзяржаўнага тэатральна-мастацкага інстытуту.^[2] Настаўнікамі маладога скульптара былі А. Бембель і А. Глебаў. Закончыў інстытут у 1959 годзе. З 1959 году ўдзельнічаў у мастацкіх выставах. У 1962 годзе прыняты ў Саюз мастакоў БССР^[2].

Пасьля заканчэньня інстытуту і да сканчэньня свайго жыцьця выкладаў на катэдры скульптуры, якую ўзначаліў у 1979 годзе^[1].

У 1972 годзе стаў самым маладым народным мастаком БССР^[3].

	Ён быў шырокі, размашысты, няўрымсьліва таленавіты, гучнагалосы, па-мужчынску зайздросна прыгожы і — невынішчальна пяшчотны. Усё гэта зьлівалася ў ім ў нейкі боскі сплаў, які прымушаў людзей адораных з пашанай здымаць перад ім капялюш і прызнаваць яго безумоўнае лідарства, а людзей мелкатраўных — бязьмежна зайздросьціць і яго размаху, і яго ўпэўненасьці ў сабе, і яго шанцаваньню.
—Алег Белавусаў, аўтар дакумэнтальнага фільму пра А.Анікейчыка^[4]

Вёў актыўную грамадзкую дзейнасьць. Абіраўся сакратаром праўленьня Саюзу мастакоў БССР, сябрам праўленьня Саюзу мастакоў СССР, сябрам камітэту па дзяржаўных прэміях БССР у галіне літаратуры, мастацтва, архітэктуры, сябрам праўленьня Беларускага таварыства сяброўства і культурных сувязяў з замежнымі краінамі^[2].

Творчасьць

Працаваў у тэхніцы станковай і манумэнтальнай скульптуры. Прымаў удзел у стварэньні шэрагу вядомых манумэнтальных ансамбляў і мэмарыяльных комплексаў. Значную ролю ў творчасьці А. Анікейчыка адыгрываў жанр партрэту. Творчасьці скульптара ўласьцівыя рамантычнасьць і ўзьнёслая паэтыка.

	Фантанная кампазыцыя «Купальле» акрэсьліла мяжу ў гісторыі беларускае скульптуры, падзяліўшы яе на постсталінскі, сувора-рэалістычны кшталт і, пасьля Анікейчыкавых дзяўчат, на рамантычны, з прыхаваным эратызмам, кшталт аптымістычны. Пасьля купалаўскага мэмарыяльнага парку беларуская скульптура пайшла іншым шляхам, шляхам большае зацікаўленасьці ў інтымных перажываньнях, у нацыянальнай рамантыцы. Хоць не бракавала ў Анікейчыка і рэчаў ляпідарных і штучных, кшталтам помнікаў Фрунзэ, Мясьнікову, Дзяржынскаму, Леніну, натуральна, але яны ёсьць толькі фонам, на якім яшчэ ярчэй паўстаюць ягоныя пяшчотныя грацыі — купалінкі…
—С. Харэўскі^[5]

Працы скульптара захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музэі Беларусі, музэі сучаснага выяўленчага мастацтва ў Менску, фондах Беларускага саюзу мастакоў, выставачным аб’яднаньні «Цэнтральны Дом мастака» ў Маскве і інш.^[2]

Выбраныя творы

мэмарыялы «Прарыў» ва Ўшачах Віцебскай вобласьці (1974), «Праклён фашызму» на месцы в. Шунеўка ў Докшыцкім раёне
помнікі Ул. Леніну ў Крычаве (1960) і Нароўлі (1983), Ф. Дзяржынскаму ў Стоўбцах (1966), у в. Хойнікі Чэрвеньскага раёну загінулым у Вялікую Айчынную вайну (1967), М. Гастэлу і яго экіпажу каля Радашкавічаў (1976), А. Матросаву ў Пскоўскай вобласьці (1978, у аўтарскім калектыве)
фантаны ў Менску: «Юнацтва» ля Чырвонага касьцёлу (1972) і «Купалінкі» ў парку імя Я. Купалы
тэматычныя станковыя кампазыцыі «Папараць-кветка» (1967), «Трывога» (1968), «Заклік» (1969), «Ф. Кастра» (1973) «Вясна Перамогі» (1975), «Вясна» (1978), «Памяць» (1978), «Сны пра Радзіму. М. Багдановіч» (1981), «Вершы» (1982), «Бессьмяротнасьць», «Перамога, якая нясе мір»
скульптурныя партрэты М. Фрунзэ (1963) і А. Мясьнікова (1964) (разам з Л. Гумілеўскім), Ул. Маякоўскага (1963), Чэ Гевары (1973), А. Пушкіна,Л. Бэтговэна (1968), маці (1980), Г. Ахматавай (1982)
надмагільлі С. Прытыцкага (1975), М. Лынькова (1978), П. Машэрава (1983)
гарэльеф «А. Пушкін і А. Міцкевіч на беразе Нявы ў Санкт-Пецярбурзе» (1987)^[1]^[6]

Анатоль Анікейчык і Янка Купала

Асаблівае месца ў творчасьці скульптара займаў вобраз Янкі Купалы. Аўтар партрэту Янкі Купалы ў бронзе (1978)^[7] і кампазыцыі «Восень паэта» (1980).

Прафэсійныя адзнакі і ўзнагароды

Ордэн Сяброўства народаў
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн «Знак пашаны»
Народны мастак БССР (1972)
Ляўрэат Дзяржаўнае прэміі БССР (1974, за помнік Я. Купалу ў Менску^[1])
Ляўрэат прэміі Ленінскага камсамолу Беларусі (1967
Ганаровы грамадзянін гораду Барысава (1987)^[1]^[2]

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г ^д Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. Т. 1. — Мн., БелСЭ, 1984. — Артыкул «Анікейчык Анатоль». — С. 118—119.
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е Анатоль Анікейчык Барысаўшчына Праверана 19 сьнежня 2013 г.
^ Званьне «народнага мастака» было прысвоенае без папярэдняга прысваеньня званьня «заслужанага мастака».
^ Майстар, ласкай Божай Галерэя мастацтваў Алега Белавусава Праверана 19 сьнежня 2013 г.
^ Сяргей Харэўскі (24—31 ліпеня 2000) Анатоль Анікейчык. Купальле Наша Ніва Праверана 19 сьнежня 2013 г.
^ Гэты твор адлюстраваны на марцы пошты Беларусі, выдадзенай ў 1999 годзе.
^ Захоўваецца ў Літаратурным музэі Янкі Купалы

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1./ Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1996. — 552 с.; Артыкул «Анікейчык Анатоль» / Аўтар — Э.А. Петэрсон. — С. 368.
Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т.. Т. 1./ Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал.рэд.) і інш. — Мн., БелСЭ, 1984. — 751 с, 40 л. іл.; Артыкул «Анікейчык Анатоль» / Аўтар — Э.А. Петэрсон. — С. 118—119.
Янка Купала: Энцыкл. даведнік / БелСЭ; Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн., БелСЭ, 1986. — 727 с, 26 л. іл.; Артыкул «Анікейчык Анатоль» / Аўтар — Б.А. Крапак. — С. 41—42.
Беларускі саюз мастакоў : энцыкл. давед. / аўт.–склад. Б. А. Крэпак [і інш.]. – Мн. : Кавалер Паблішэр, 1998. – С. 23 : фат.
Анікейчык, А. Восень скульптара : [апошняе інтэрв’ю з народным мастаком БССР Анатолем Анікейчыкам] / Анатоль Анiкейчык ; размаўляў Барыс Крапак // Роднае слова. – 1992. - № 7-8. – С. 141 – 144.
Старых, М. Шчаслівыя і шчымлівыя хвіліны Анатоля Анікейчыка / Маргарыта Старых // Народная газета. – 1992. – 5 жніўня.
Сяргей Харэўскі (24—31 ліпеня 2000) Анатоль Анікейчык. Купальле Наша Ніва Праверана 19 сьнежня 2013 г.
Гілевіч, Ж. Нязгасная зорка : [беларускі скульптар А. Анікейчык] / Жанна Гілевіч // Адзінства. – 2002. – 29 чэрвэня.
Белоусов, О. Талантливый взахлеб: штрихи к портрету. Анатолий Аникейчик / Олег Белоусов // Советская Белоруссия. – 2002. – 13 жніўня.

Вонкавыя спасылкі

Анатоль Анікейчык — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[litmas-1] а ^б ^в ^г ^д Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. Т. 1. — Мн., БелСЭ, 1984. — Артыкул «Анікейчык Анатоль». — С. 118—119.

[bar-2] а ^б ^в ^г ^д ^е Анатоль Анікейчык Барысаўшчына Праверана 19 сьнежня 2013 г.

[3] Званьне «народнага мастака» было прысвоенае без папярэдняга прысваеньня званьня «заслужанага мастака».

[4] Майстар, ласкай Божай Галерэя мастацтваў Алега Белавусава Праверана 19 сьнежня 2013 г.

[5] Сяргей Харэўскі (24—31 ліпеня 2000) Анатоль Анікейчык. Купальле Наша Ніва Праверана 19 сьнежня 2013 г.

[6] Гэты твор адлюстраваны на марцы пошты Беларусі, выдадзенай ў 1999 годзе.

[7] Захоўваецца ў Літаратурным музэі Янкі Купалы

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]