Янка Юхнавец
Я́нка Юхнаве́ц (сапраўднае імя Іва́н Змі́трыкавіч Юхнаве́ц[2]; псэўданімы: Я.Юхна, К.Юхневіч; крыптонім Я. Ю.; 21 лістапада 1921 — 6 студзеня 2004) — беларускі паэт, пісьменьнік, драматург, мастак, скульптар.
| Янка Юхнавец | |
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Імя пры нараджэньні | Іван Юхнавец |
| Псэўданімы | Янка Юхнавец, Я.Юхна, К.Юхневіч |
| Нарадзіўся | 21 лістапада 1921 або 1921[1] в. Забродак, Бягомскі раён, Барысаўская акруга, БССР |
| Памёр | 6 студзеня 2004 або 2004[1] Нью-Ёрк, ЗША |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | праўнік, пісьменьнік, мастак |
| Гады творчасьці | 1947—1996 |
| Жанр | паэзія, драма, навэла |
| Мова | беларуская мова[1] |
| Дэбют | 1948 рок |
| Значныя творы | аповесьць «Яно» (1952), «Чорт і Сталін» |
| Творы на сайце Knihi.com | |
Жыцьцяпіс
рэдагавацьНарадзіўся ў вёсцы Забродку пад Бягомлем (цяпер Докшыцкі раён Віцебскай вобласьці) у сялянскай сям’і. Да Нямецка-савецкае вайны скончыў сярэднюю школу. Бацькоў ды пяцярых малодшых братоў спалілі карнікі-летувісы ў гады вайны, сам Янка Юхнавец быў арыштаваны СД і вывезены ў Нямеччыну летам[3] 1944 году[4]. У Нямеччыне вучыўся ў Беларускай гімназіі імя Янкі Купалы. Трапіў у лягеры перамешчаных асобаў (Рэгенсбург, Міхельсдорф, Розэнгайм), у якіх знаходзіўся ў 1945—1949 роках[4]. Жыў у Баварыі, працаваў на сельскай гаспадарцы. Дэбютаваў у друку ў 1948 годзе (часопісы «Шыпшына» і «Сакавік»)[3].
У 1949 годзе скончыў Вольны ўнівэрсытэт у Мюнхэне па спэцыяльнасьці заходнеэўрапейскае права. У гэтым жа годзе зьехаў у ЗША, дзе працаваў у сфэры кампутарнага бізнэсу[4]. Большую частку жыцьця правёў у эміграцыі. У розныя часы належаў да грамадзкіх і царкоўных арганізацыяў: Беларуска-Амэрыканскага Задзіночаньня (БАЗА), Беларускай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквы (БАПЦ), да літаратурных суполак «Шыпшына», «Сакавік» (Нямеччына), «Баявая Ўскалось» (Канада), «Конадні» (ЗША).
У сакавіку 2004 году Фундацыяй Крэчэўскага заснаваная Літаратурная прэмія імя Янкі Юхнаўца з мэтаю ўшанаваньня памяці выбітнага пісьменьніка ды спрыяньня разьвіцьцю літаратуры, яна прысуджаецца ў дзень нараджэньня пісьменьніка — штогод 3 лістапада.
Творчасьць
рэдагавацьУ эміграцыі пачаў пісаць вершы ды прозу (першыя вершы апублікаваныя ў 1947 годзе ў часопісе «Шыпшына» ды ў 1948 годзе ў часопісе «Сакавік»). Аўтар апавяданьняў, навэляў, гістарычнай аповесьці-ўспамінаў «Яно». Не зазнаў уплыву беларускай савецкай літаратурнай традыцыі.
Зборнікі паэзіі
рэдагаваць- «Шорах моўкнасьці» (Нью-Ёрк, 1955)
- «Новая элегія» (Баварыя, 1964)
- «Калюмбы» (Нью-Ёрк, 1967)
- «Творы» (т.т. 1-3, Нью-Ёрк, 1989—1990)
Зборнікі твораў
рэдагаваць- «Дань майго часу» (1993)
- «Сны на чужыне» (Менск, сэрыя «Галасы беларускага замежжа» выд. Мастацкая літаратура, 1994)
- Урачыстасьць у садзе. Драматычныя начыркі. (Нью-Ёрк, 1996)
Творы аўтара за савецкім часам былі забароненыя.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б в Juchnavec, Janka // Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
- ^ Янка Юхнавец (zbsb.org)
- ^ а б Янка Юхнавец | Либрусек (librusec.pro)(недаступная спасылка)
- ^ а б в Юхнавец Янка (vlib.by)
Бібліяграфія
рэдагаваць- Янка Юхнавец. Вершы. / Укладаньне, прадмова, біяграфічны даведнік: Барыса Сачанкі // Туга па радзіме. Паэзія беларускай эміграцыі : анталёгія. — Менск: Мастацкая літаратура, 1992. — С. 480—541. — ISBN 5-340-01086-6.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Біяграфія Янкі Юхнаўца ў зборніку «Беларускія пісьменьнікі» (1917—1990) на Slounik.org
- Аповесьць «Яно» // Каханы горад: Зборнік эміграцыйнае ваеннае прозы / Укл. Л. Юрэвіч. Мінск: Беларускі кнігазбор, 2006. — 372 с. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны, кн. 9). ISBN 985-504-038-4
- Першая частка аповесьці «Яно» // Часопіс «Тэрмапілы». №6, 2002 г. ISSN: 1506-6576
- Другая частка аповесьці «Яно» // Часопіс «Тэрмапілы». №8(недаступная спасылка), 2004 г.
- Сны на чужыне. Менск: Мастацкая літаратура, 1994. ISBN 5-340-01255-7
- Верш «Гутаркі лесасека» (1962 г., Нью-Ёрк). Старонкі 181—182 // Архэ-Пачатак. №3 (32), 2004 г. ISSN 1392-9682
- Драмы на «Камунікаце»
- BIELARUS.org — №492 — Сьв. Памяці