Хомск
Хомск[2] — вёска ў Беларусі, на рацэ Ясельдзе каля Спораўскага возера. Цэнтар сельсавету Дарагічынскага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 1071 чалавек. Знаходзіцца за 18 км на поўнач ад места і чыгуначнай станцыі Дарагічына, на аўтамабільнай дарозе Дарагічын — Белаазёрск.
| Хомск лац. Chomsk | |
| |
| Першыя згадкі: | 1518 |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Берасьцейская |
| Раён: | Дарагічынскі |
| Сельсавет: | Хомскі |
| Насельніцтва: | 1071 чал. (2010) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 1644 |
| Паштовы індэкс: | 225620[1] |
| Нумарны знак: | 1 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 52°20′0″ пн. ш. 25°17′0″ у. д. / 52.33333° пн. ш. 25.28333° у. д.Каардынаты: 52°20′0″ пн. ш. 25°17′0″ у. д. / 52.33333° пн. ш. 25.28333° у. д. |
Хомск на мапе Беларусі ±   Хомск | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Хомск — даўняе места гістарычнай Піншчыны (частка Берасьцейшчыны, на захадзе Палесься), колішняя сталіца графства. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучалася царква Покрыва Багародзіцы ў стылі клясыцызму, помнік архітэктуры XIX ст., зруйнаваны савецкімі ўладамі.
Гісторыя
рэдагавацьВялікае Княства Літоўскае
рэдагавацьАдна з самых старажытных стаянак чалавека на тэрыторыі Дарагічынскага раёну разьмяшчалася непадалёк ад Хомску, ува ўрочышчы Гарадку (11—9 тысячагодзьдзі да н. э.)[3]. Першы пісьмовы ўпамін пра Хомск як вёску ў Зьдзітаўскай воласьці датуецца 1518 годам. У 1551—1552 гадох ён атрымаў статус мястэчка.
Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Хомск увайшоў у склад Пінскага павету Берасьцейскага ваяводзтва. У розныя часы маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Нарушэвічаў, Дольскіх, Вішнявецкіх, Агінскіх. У 1793 годзе паселішча атрымала статус места і стала цэнтрам графства.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
рэдагавацьУ выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Хомск апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стащ цэнтрам воласьці Кобрынскага павету Гарадзенскай губэрні. У пачатку XIX ст. Пуслоўскія заснавалі тут фабрыку сукна. У 1879 годзе ў мястэчку пачала працаваць паштовая станцыя.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Хомск занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час
рэдагаваць25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Хомск абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР[4]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Хомск апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Дарагічынскага павету Палескага ваяводзтва[5].
У 1939 годзе Хомск увайшоў у БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стаў цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 2003 год тут было 394 двары. У 2000-я гады Хомск атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».
- Мястэчка на старых здымках
-
Рынак, 1929 г. -
Царква, 1929 г. -
Царква, 1929 г. -
Царква, 1930-я гг.
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
-
Сынагога, 1915—18 гг. -
Сынагога, 1929 г. -
Сынагога, 1930-я гг. -
Местачковы дом, 1929 г.
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
Насельніцтва
рэдагавацьДэмаграфія
рэдагаваць- XIX стагодзьдзе: 1830 год — 551 муж., зь іх шляхты 6, духоўнага стану 3, мяшчанаў-юдэяў 318, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 224[6]; 1 студзеня 1878 году — 1425 чал. (680 муж. і 745 жан.), у тым ліку 983 юдэі[7]
- XX стагодзьдзе: 1921 год — 1678 чал.[8]; 1999 год — 1127 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2003 год — 1155 чал.[9]; 2010 год — 1071 чал.
Інфраструктура
рэдагавацьУ вёсцы працуюць дашкольная ўстанова[10], амбуляторыя[11] і вэтэрынарны ўчастак[12].
Забудова
рэдагавацьВуліцы і пляцы
рэдагавацьУ тэлефонным даведніку 1939 году ўпамінаецца Зьдзітаўская вуліца[13].
Эканоміка
рэдагавацьУ Хомску разьмяшчаецца сумеснае беларуска-расейскае прадпрыемства ТАА «Фрост і К».
Турыстычная інфармацыя
рэдагавацьСтрачаная спадчына
рэдагаваць- Манастыр базылянаў (1687)
- Сынагога (XIX ст.)
- Царква (XIX ст.)
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Алфавитный список улиц по Хомск — Белпочта (рас.)
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Менск: Тэхналогія, 2010. — 319 с. ISBN 978-985-458-198-9. (pdf, djvu, online) С. 124.
- ^ История — Дрогичинский районный исполнительный комитет (рас.)
- ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
- ^ Central Statistical Office in Warsaw, Central Province and the eastern Polish Republic — the division of the municipality as of the date of 1.IV 1933 years. — Lvov: Książnica-Atlas, 1933.
- ^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 413.
- ^ Sulistrowski F. Chomsk // Słownik geograficzny... T. I. — Warszawa, 1880. S. 629.
- ^ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. T. 8: Województwo poleskie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924.
- ^ БЭ. — Мн.: 2003 Т. 17. С. 46.
- ^ ГУО «Детский ясли-сад д. Хомск»(недаступная спасылка), Берасьцейскі абласны выканаўчы камітэт (рас.)
- ^ Амбулатория д. Хомск(недаступная спасылка), Берасьцейскі абласны выканаўчы камітэт (рас.)
- ^ Ветучасток д. Хомск(недаступная спасылка), Берасьцейскі абласны выканаўчы камітэт (рас.)
- ^ Spis Abonentów Sieci Telefonicznej Okręgu Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Wilnie na 1939 r. — Wilno, 1939. S. 18.
Літаратура
рэдагаваць- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 17: Хвінявічы — Шчытні. — 512 с. — ISBN 985-11-0279-2
- Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын. — 616 с. — ISBN 985-11-0276-8
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880.