Старыя Дарогі

	Старыя Дарогі; лац. Staryja Darohi
	; Агульны выгляд
Герб Старых Дарог	Сьцяг Старых Дарог
Першыя згадкі:	1524
Горад з:	1938
Былая назва:	Дарогі
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Старадароскі
Плошча:	6,97 км²
Вышыня:	160 м н. у. м.
Насельніцтва (2018)
колькасьць:	10 406 чал.
шчыльнасьць:	1492,97 чал./км²
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1792
Паштовы індэкс:	222910
СААТА:	6252501000
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	53°2′22″ пн. ш. 28°15′54″ у. д. / 53.03944° пн. ш. 28.265° у. д.Каардынаты: 53°2′22″ пн. ш. 28°15′54″ у. д. / 53.03944° пн. ш. 28.265° у. д.
	Старыя Дарогі на мапе Беларусі ± Старыя Дарогі
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Старыя Дарогі (неадназначнасьць).

Стары́я Даро́гі — места ў Беларусі, на рацэ Салянцы. Адміністрацыйны цэнтар Старадароскага раёну Менскай вобласьці. Плошча 6,36 км². Насельніцтва на 2018 год — 10 406 чалавек^[2]. Знаходзяцца за 148 км на паўднёвы ўсход ад Менску; на аўтамабільнай дарозе Бабруйск — Слуцак. Чыгуначная станцыя на лініі Баранавічы — Асіпавічы.

Старыя Дарогі — даўняе мястэчка гістарычнай Случчыны.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра сяло Дарогі ў складзе Глускай воласьці Слуцкага княства датуецца 1524 годам^[3].

Пад 1582 годам Дарогі ўпамінаюцца як мястэчка на Слуцка-Бабруйскім гасьцінцы. У сярэдзіне XVII ст. Дарогі сталі цэнтрам воласьці. На 1647 год у мястэчку было 95 дамоў. У вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) Дарогі значна пацярпелі ад маскоўскіх захопнікаў. На 1668 год тут засталося 34 двары, 3 вуліцы, сядзібы з жылымі і гаспадарчымі пабудовамі.

У канцы XVII ст. за 6 км на ўсход зьявілася яшчэ адно паселішча Дарогі і мястэчка пачалі зваць Старымі Дарогамі. У 1695—1744 гадох Старыя Дарогі знаходзілася ў ліку Нойбурскіх маёнткаў. У 1791 годзе мястэчка ўвайшло ў склад Случарэцкага павету^[3].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Старыя Дарогі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Бабруйскім павеце^[4]. Статус паселішча панізілі да вёскі, якая з 1828 году знаходзілася ў валоданьні Вітгенштэйнаў. У 1846 годзе Старыя Дарогі перайшлі ў дзяржаўны скарб. На 1886 год тут было 40 двароў, паштовая станцыя. У 1896 годзе за 2 км на захад ад вёскі збудавалі станцыю на вузкакалейнай чыгунцы мясцовага значэньня Асіпавічы — Старыя Дарогі, якую ў 1915 годзе падоўжылі да Слуцку. Чыгункай на Асіпавічы вывозілі лесаматэрыялы. Вакол новай станцыі паступова сфармавалася новае паселішча, якое дала пачатак сучаснаму месту. У 1897 годзе ў Старых Дарогах працавалі лесапільны і фанэрны заводы. У 1914 годзе тут адкрылася расейская народная вучэльня.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Старыя Дарогі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Старыя Дарогі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. З 20 жніўня 1919 да ліпеня 1920 году Старыя Дарогі кантралявалі польскія войскі. У 1921 годзе вёска стала цэнтрам Новадароскай воласьці, 17 ліпеня 1924 году — Старадароскага раёну Слуцкай акругі (25 сьнежня 1962 — 30 ліпеня 1966 году ўваходзілі ў склад Слуцкага раёну). З 9 чэрвеня 1927 да 26 ліпеня 1930 году вёска знаходзілася ў Бабруйскай акрузе. 3 ліпеня 1925 году Старыя Дарогі зноў атрымалі статус мястэчка. На 1933 год тут працавалі электрастанцыя, лесапільня «Пралетары» і цагельня. 20 лютага 1938 году Старыя Дарогі ўвайшлі ў склад Менскай вобласьці, а 27 верасьня таго ж году атрымалі статус места. У Другую сусьветную вайну з 28 чэрвеня 1941 да 28 чэрвеня 1944 году места знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.

У сьнежні 1992 году ў горадзе разьмяшчаецца 8-ы полк радыяцыйнай, хімічнай і біялягічнай абароны, які зь 1 верасьня 2014 году пераўтварылі ў брыгаду.

28 красавіка 1996 году Старыя Дарогі атрымалі мескі герб. 10 ліпеня 2001 году ў месьце адкрыўся Палац культуры. 24 лістапада 2007 году на тэрыторыі прыватнага музэю адбылося ўрачыстае адкрыцьцё першага ў Беларусі помніка ўдзельнікам Слуцкага збройнага чыну^[5].

Места на старых здымках
Дом культуры, 1941 г.
Дом культуры, 1941—44 гг.
Чыгуначная станцыя, 1941—43 гг.
Каля чыгункі, 1941—44 гг.

Вуліца, 1941—44 гг.
Вуліца, 1941—44 гг.
Вуліца, 1941—44 гг.
Юдэйскія могілкі, 1941—44 гг.

Насельніцтва

Дэмаграфія

XIX стагодзьдзе: 1886 год — 271 чал.; 1897 год — больш за 2 тыс. чал.^[6]
XX стагодзьдзе: 1917 год — 1996 чал.; 1926 год — 1,8 тыс. чал.; 1933 год — 2,3 тыс. чал.; 1939 год — 4,2 тыс. чал.; 1991 год — 11,5 тыс. чал.; 1994 год — 11,6 тыс. чал.; 2000 год — 11 813 чал.^[7]
XXI стагодзьдзе: 2001 год — 12,1 тыс. чал.^[8]; 2006 год — 11,4 тыс. чал.; 2009 год — 11 036 чал.^[9] (перапіс); 2013 год — 10 300 чал.^[10]; 2016 год — 10 425 чал.^[11]; 2017 год — 10 468 чал.^[12]; 2018 год — 10 406 чал.^[2]

Адукацыя

У Старых Дарогах працуюць 4 сярэднія, спартовая школы, школа мастацтваў, дзіцячы дом, 6 дашкольных установаў.

Мэдыцына

Мэдычнае абслугоўваньне насельніцтва ажыцьцяўляюць мескія лякарня і паліклініка.

Культура

Дзеюць 2 бібліятэкі, дом культуры, народны драматычны тэатар.

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, лёгкай прамысловасьці.

Пералік прамысловых прадпрыемстваў Старых Дарогаў
Старадароскі масларобчы завод ААТ «Слуцкі сыраробны камбінат» УП «Кааппрам» Старадароскага спажывецкага таварыства (у 1992 годзе наладзіў выпуск мінэральнай вады «Старадароская», якая неаднаразова зьяўлялася дыплямантам прэстыжных конкурсаў; у красавіку 2004 году гаючую ваду ўзнагародзілі «Залатым мэдалём» на V міжнародным конкурсе-дэгустацыі мінэральных водаў і безалькагольных напояў, які праводзіўся ў Менску)

Апроч таго, працуюць хлебазавод, пладова-агароднінны і мэханічны заводы, цэх безалькагольных напояў, швацкая фабрыка, лясная гаспадарка, будаўнічыя арганізацыі.

Турыстычная інфармацыя

Інфраструктура

Дзеюць прыватны музэй Анатоля Белага і Старадароскі мастацкі музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Старыя Дарогі»^[13].

Славутасьці

Воданапорная вежа (пач XX ст.)
Лядоўня (2-я пал. ХІХ)
Могілкі юдэйскія
Паштовая станцыя (2-я пал. ХІХ ст.)
Чыгуначная гаспадарчая пабудова (пач. XX ст.)

Страчаная спадчына

У 1920-я гады ў Старых Дарогах існавалі царква, касьцёл, сынагога і некалькі малітоўных дамоў^[14].

Войска

На 2022 год у Старых Дарогах месьцілася 288-я база рэзэрву аўтамабіляў Узброеных сілаў Беларусі^[15].

Галерэя

Краявіды Старых Дарог
Музэй Анатоля Белага
Старая вадацяжная вежа
Лядоўня
Чыгуначныя кашары

Асобы

Анатоль Белы (1939—2011) — беларускі грамадзка-культурны дзяяч, навуковец, калекцыянэр, стваральнік прыватнага мастацкага музэю
Альбэрт Міхайлаў (1947—2010) — беларускі паэт
Кацярына Барысевіч (нар. 1984) — беларуская журналістка, вязень сумленьня

Крыніцы

^ «Об установлении границ города Старые Дороги Стародорожского района Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 30 января 2017 г. № 185
^ ^а ^б ^в Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
^ ^а ^б Насевіч В. Старыя Дарогі // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 630.
^ Słownik geograficzny... T. XI. — Warszawa, 1890. S. 235.
^ Гусева Т. Угодкі Слуцкага збройнага чына сьвяткавалі паасобку, Салідарнасьць, 26 лістапада 2007 г.
^ Нашы гарады: грамадска-палітычнае даведачнае выданне / У. А. Малішэўскі, П. М. Пабока. — Мн.: Народная асвета, 1991.
^ Калешка А., Насевіч В. Старыя Дарогі // ЭГБ. — Мн.: 2001 Т. 6. Кн. 1. С. 413.
^ БЭ. — Мн.: 2002 Т. 15. С. 166.
^ Перепись населения — 2009. Минская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
^ Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 8. Кн. 5. — Менск, 2014. С. 9.
^ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
^ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
^ Туристская энциклопедия Беларуси. — Мн., 2007.
^ Соркіна І. Праблемы мястэчак Беларусі на старонках часопіса «Наш Край» (другая палова 1920-х гадоў) // Гістарычны Альманах. Том 10, 2004.
^ Расея масава завозіць у Беларусь дроны, а вывозіць тэхніку і боепрыпасы // Партал «Наша ніва», 11 кастрычніка 2022 г. Праверана 12 кастрычніка 2022 г.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15: Следавікі — Трыо. — 552 с. — ISBN 985-11-0251-2
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Мікіцінскі У. Дванаццаць дзён краязнаўчага вандравання: м. Старыя Дарогі // Наш край. № 3 (42), 1929.
Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Старадарожскага р-на / Уклад.: А. І. Валахановіч, К. І. Дамарад; Рэдкал.: А. І. Валахановіч, А. І. Галота і інш. — Мн.: Вышэйшая школа, 1998. — 366 с.: іл. ISBN 985-06-0251-1.
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XI: Sochaczew — Szlubowska Wola. — Warszawa, 1890.

Вонкавыя спасылкі

[1] «Об установлении границ города Старые Дороги Стародорожского района Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 30 января 2017 г. № 185

[belstat2018-2] а ^б ^в Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь

[evkl-3] а ^б Насевіч В. Старыя Дарогі // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 630.

[4] Słownik geograficzny... T. XI. — Warszawa, 1890. S. 235.

[5] Гусева Т. Угодкі Слуцкага збройнага чына сьвяткавалі паасобку, Салідарнасьць, 26 лістапада 2007 г.

[6] Нашы гарады: грамадска-палітычнае даведачнае выданне / У. А. Малішэўскі, П. М. Пабока. — Мн.: Народная асвета, 1991.

[7] Калешка А., Насевіч В. Старыя Дарогі // ЭГБ. — Мн.: 2001 Т. 6. Кн. 1. С. 413.

[8] БЭ. — Мн.: 2002 Т. 15. С. 166.

[belstat-9] Перепись населения — 2009. Минская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь

[gvb-10] Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 8. Кн. 5. — Менск, 2014. С. 9.

[belstat2016-11] Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь

[belstat2017-12] Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь

[13] Туристская энциклопедия Беларуси. — Мн., 2007.

[14] Соркіна І. Праблемы мястэчак Беларусі на старонках часопіса «Наш Край» (другая палова 1920-х гадоў) // Гістарычны Альманах. Том 10, 2004.

[15] Расея масава завозіць у Беларусь дроны, а вывозіць тэхніку і боепрыпасы // Партал «Наша ніва», 11 кастрычніка 2022 г. Праверана 12 кастрычніка 2022 г.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]