Шарсьцін
Шарсьці́н[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Сажы і беразе возера Крывога. Цэнтар сельсавету Веткаўскага раёну Гомельскай вобласьці. Насельніцтва на 2009 год — 446 чалавек. Знаходзіцца за 18 км на паўночны захад ад Веткі, за 15 км ад чыгуначнай станцыі Касьцюкоўка (лінія Жлобін — Гомель); палявая дарога злучае вёску з шашой Данілавічы — Ветка.
| Шарсьцін лац. Šarścin | |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Гомельская |
| Раён: | Веткаўскі |
| Сельсавет: | Шарсьцінскі |
| Насельніцтва: | 446 чал. (2009) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 2330 |
| СААТА: | 3208876066 |
| Нумарны знак: | 3 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 52°39′20″ пн. ш. 31°3′34″ у. д. / 52.65556° пн. ш. 31.05944° у. д.Каардынаты: 52°39′20″ пн. ш. 31°3′34″ у. д. / 52.65556° пн. ш. 31.05944° у. д. |
Шарсьцін на мапе Беларусі ±   Шарсьцін | |
Шарсьцін — даўняе мястэчка гістарычнай Рэчыччыны (Панізоўя).
Гісторыя
рэдагавацьРаньнія часы
рэдагавацьВыяўленыя археолягамі гарадзішча VII—III стагодзьдзяў да н. э. (1 км на паўночны захад ад Шарсьціна, ува ўрочышчы Гарадзішча), селішча культуры верхняга пласта Банцараўшчыны — VI—VIII стагодзьдзяў н. э. і эпохі Русі (0,4 км на паўночны захад ад вёскі), селішча раньняга жалезнага веку (0,5 км на поўнач ад заходняй ускраіны), селішча раньняга жалезнага веку і эпохі Русі (на паўночна-ўсходняй ускраіне) і селішча эпохі нэаліту (0,3 км на ўсход ад вёскі) сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў глыбокай старажытнасьці.
Вялікае Княства Літоўскае
рэдагавацьУпершыню Шарсьцін упамінаецца ў XV стагодзьдзі. У 1471 годзе ён знаходзіўся ў валоданьні Ю. Дранішчы, у 1560 годзе — ротмістра Гомельскага замка К. Ленскага, на гасьцінцы Рагачоў — Гомель.
У 1640-х гады Шарсьцін значыцца ў інвэнтары Гомельскага староства. У 1752 годзе ўпамінаецца ў актах Галоўнага Трыбуналу.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
рэдагавацьУ выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Шарсьцін апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Рагачоўскім павеце Магілёўскай губэрні. У 1785 годзе мястэчка знаходзілася ў валоданьні Дзерналовічаў. У 1797 годзе тут адкрылася гута.
На 1845 год у Шарсьціне было 85 двароў. На 1848 год існавалі аднайменныя мястэчка, 3 фальваркі і 2 вёскі. На 1860 год — 85 двароў, драўляная царква Раства Багародзіцы (у 1865 годзе рамантавалася). На 1881 год — 180 двароў, хлебазапасны магазын, расейская народная вучэльня (у 1889 годзе — 33 навучэнцы). Паводле вынікаў перапісу 1897 году, існавалі аднайменныя мястэчка (15 двароў, школа, прыстань, цагельня, 6 крамаў, карчма), сяло (192 двары, царква, народная вучэльня, хлебазапасны магазын, 2 ветракі, крупадзёрка, 3 кузьні) і фальварак (6 двароў, капліца, вятрак, кузьня). У 1899 годзе пачаў працаваць броварны завод. На 1909 год — 215 двароў. 23 жніўня 1911 году згарэлі 67 двароў, 36 гумнаў, скарбовая вінная крама і 2 дзіцяці. У 1911 годзе адкрылася пошта.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Шарсьцін занялі войскі Нямецкай імпэрыі[2].
Найноўшы час
рэдагаваць25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Шарсьцін абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1926 годзе Шарсьцін вярнулі БССР, дзе ён стаў цэнтрам сельсавету. У гэты час тут было 285 двароў, пошта, хата-чытальня, пачатковая школа, аддзяленьне спажывецкай каапэрацыі, лекарскі пункт. У 1929 годзе працавалі 4 вятракі, 2 кузьні, сталярная і шорная майстэрні. У 1930 годзе пачала працаваць цагельня. На 1940 год у вёсцы было 293 двары.
На 2003 год у Шарсьціне быў 231 двор, на на 2004 — 230. У 2000-я гады вёска атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».
Насельніцтва
рэдагавацьДэмаграфія
рэдагаваць- XIX стагодзьдзе: 1860 год — 896 чал.; 1890 год — 727 чал., зь іх 683 праваслаўныя і 44 юдэі[3]; 1897 год — 118 чал. у мястэчку Шарсьціне, 1149 чал. у сяле Шарсьціне і 34 у фальварку Шарсьціне
- XX стагодзьдзе: 1926 год — 1460 чал.; 1959 год — 1240 чал.; 1999 год — 532 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2003 год — 513 чал.[4]; 2004 год — 528 чал.[5]; 2009 год — 446 чал.
Інфраструктура
рэдагавацьУ Шарсьціне працуюць школа, фэльчарска-акушэрскі пункт, дом культуры, бібліятэка, пошта.
Забудова
рэдагавацьПлян Шарсьціна складаецца з доўгай простай вуліцы амаль шыротнай арыентацыі, да цэнтру якой з поўдня далучаецца кароткая простая вуліца. Забудова пераважна драўляная сядзібнага тыпу.
Турыстычная інфармацыя
рэдагавацьСлавутасьці
рэдагаваць- Сядзібна-паркавы комплекс (XIX ст.)
Каля Шарсьціна захаваліся гарадзішча мілаградзкай культуры і селішчы зарубінецкай і калочынскай культур і раньняга Сярэднявечча.
Страчаная спадчына
рэдагаваць- Царква Раства Багародзіцы
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4. (pdf) С. 113.
- ^ Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 4. — Мінск, 2018. С. 19.
- ^ Krzywicki J. Szerstyń // Słownik geograficzny... T. XI. — Warszawa, 1890. S. 905.
- ^ БЭ. — Мн.: 2003 Т. 17. С. 382.
- ^ Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 1. Кн. 1. — Менск, 2004.
Літаратура
рэдагаваць- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 17: Хвінявічы — Шчытні. — 512 с. — ISBN 985-11-0279-2
- Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 1, кн. 1. Гомельская вобласць / С.В. Марцэлеў; рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Менск: БелЭн, 2004. — 632 с.: іл. ISBN 985-11-0303-9.
- Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XI: Sochaczew — Szlubowska Wola. — Warszawa, 1890.