Рыгор Хадкевіч

(1513—1572) гетман вялікі літоўскі

Рыгор Хадкевіч (каля 1513 — 12 лістапада 1572 або 19 лістапада 1573) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Падкаморы вялікі літоўскі (1544—1559), ваявода віцебскі (1554—1555) і кіеўскі (1555—1559), кашталян троцкі (1559—1664) і віленскі (з 1564), адначасна гетман польны (1561—1566) і вялікі літоўскі (з 1566). Заснавальнік старэйшай галіны роду Хадкевічаў.

Рыгор Хадкевіч
лац. Ryhor Chadkievič
Рыгор Хадкевіч, рыціна 1890 г. на аснове больш раньняга партрэту зь Нясьвіскага замка
Рыгор Хадкевіч, рыціна 1890 г. на аснове больш раньняга партрэту зь Нясьвіскага замка

Герб Касьцеша
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся 1513
Памёр 12 лістапада 1572[1][2], 9 лістапада 1572[3] або 19 лістапада 1572[2]
Пахаваны
Род Хадкевічы
Бацькі Аляксандар Хадкевіч
Васіліса з Галоўчынскіх
Дзеці Андрэй Хадкевіч[d][2], Ганна з Хадкевічаў[d][4][5][2], Аляксандар Хадкевіч[d][2], Аляксандра Хадкевіч[d][6][2] і Соф’я з Хадкевічаў[d]
Дзейнасьць дыплямат
Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Хадкевіч.

Быў старостам ковенскім, магілёўскім, гарадзенскім і тыкоцінскім.

Біяграфія

рэдагаваць
 
Герб Р. Хадкевіча, 1569 г.

З шляхецкага роду Хадкевічаў гербу Касьцеша, сын Аляксандра, ваяводы наваградзкага, і Васілісы з Галоўчынскіх. Меў братоў Гераніма і Юрыя.

У 1544—1559 гадох быў падкаморыям вялікім літоўскі, у 1554—1555 гадох — ваяводам віцебскім, у 1555—1559 гадох — ваяводам кіеўскім, у 1559—1664 гадох — кашталянам троцкім, у 1561—1566 гадох — гетманам польным літоўскім, з 1564 году — кашталянам віленскім і з 1566 году — гетман вялікі літоўскі. Як прыхільнік самастойнасьці Вялікага Княства, у знак пратэсту супраць Люблінскай уніі (1569 год) адмовіўся ад дзяржаўнай дзейнасьці[7]. Быў супраціўнікам Радзівілаў[7].

Браў удзел у Інфлянцкай вайне. У бітве на Уле (1564 год) камандаваў коньніцай, якая першай ударыла ў ворага, а потым перасьледаваў рэшткі супраціўніка ў дарозе на Полацак.

У 1568 годзе заснаваў друкарню пры праваслаўным манастыры ў мястэчку Заблудаве Гарадзенскага павету (цяпер у Польшчы), дзе працягнулі сваю дзейнасьць маскоўскія першадрукары Іван Фёдараў і Пётар Мсьціславец, уцекачы ад перасьледу з Маскоўскай дзяржавы. У Заблудове яны надрукавалі «Эвангельле вучыцельнае» — зборнік гутарак і павучаньняў з тлумачэньнем эвангельскіх тэкстаў (захавалася 44 асобнікі), які ўпрыгожылі гербам Рыгора Хадкевіча на абароце тытульнага ліста. Ужо безь Пятра Мсьціслаўца, які выехаў у Вільню, Іван Фёдараў надрукаваў у Заблудаве «Псалтыр з Часаслоўцам» (захавалася 4 асобнікі). Ціск каталіцкага духавенства вымусіў Рыгора Хадкевіча ў 1570 годзе адмовіцца ад падтрымкі кірылічнага праваслаўнага кнігадрукаваньня.

Дажыў да канца сваіх дзён у Заблудаве. Спачыў у катакомбах Дабравешчанскай царквы ў Супрасьлі.

У шлюбе з Кацярынай Вішнявецкай меў сыноў Андрэя і Аляксандра (іх настаўнікам быў вядомы ў той час паэт Ян Мыліюс), а таксама дачок Аляксандру і Ганну.

Папярэднік
Мікалай Радзівіл «Руды»
Гетман вялікі літоўскі
1566—1572
Наступнік
Мікалай Радзівіл «Руды»
  1. ^ Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386—1795 (пол.) / пад рэд. J. WolffKraków: 1885. — С. 79.
  2. ^ а б в г д е Czamańska I. Wiśniowieccy: monografia rodu (пол.)Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007. — С. 41. — 552 с. — ISBN 978-83-7177-229-0
  3. ^ Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386—1795 (пол.) / пад рэд. J. WolffKraków: 1885. — С. 150.
  4. ^ Гісторыя Сапегаў : жыццяпісы, маёнткі, фундацыі (белар.)Мінск: Віктар Хурсік, 2017. — С. 50. — 586 с. — ISBN 978-985-7025-75-6
  5. ^ Pacowie : materyjały historyczno-genealogiczne / пад рэд. J. WolffСПб.: 1885. — С. 39. — 377 с.
  6. ^ Pas L. v. Genealogics (анг.) — 2003.
  7. ^ а б Грыцкевіч А. Хадкевічы // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 709.

Літаратура

рэдагаваць