Лужкі

Лужкі́ — вёска ў Беларусі, на рацэ Мнюце. Цэнтар сельсавету Шаркоўшчынскага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 765 чалавек. Знаходзяцца за 32 км на ўсход ад Шаркоўшчыны, за 29 км ад чыгуначнай станцыі Падсьвільле.

Лужкі лац. Łužki
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Першыя згадкі:	1514
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Віцебская
Раён:	Шаркоўшчынскі
Сельсавет:	Лужкоўскі
Насельніцтва:	765 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2154
Паштовы індэкс:	211926
СААТА:	2255825186
Нумарны знак:	2
Геаграфічныя каардынаты:	55°18′0″ пн. ш. 27°48′0″ у. д.
Лужкі на мапе Беларусі ± Лужкі Лужкі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Лужкі — даўняе мястэчка гістарычнай Полаччыны. Да нашага часу тут захаваліся касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла ў стылі віленскага барока, царква Раства Багародзіцы і сядзіба Плятэраў у Гарадцы (клясыцызм), помнікі архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся кляштар піяраў, помнік архітэктуры XVIII ст., зруйнаваны расейскімі ўладамі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўспамін пра Лужкі датуецца 1514 годам, калі Іван Сямёнавіч Сапега набыў Лужкі ад «путных людзей замка полацкага». У розныя часы маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Сапегаў, Жабаў, Чапскіх, Плятэраў. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Лужкі ўвайшлі ў склад Полацкага ваяводзтва.

У 1741 годзе Валяр’ян Жаба запрасіў сюды манахаў-піяраў. У 1744 годзе ў Лужках адкрыўся піярскі калегіюм, у 1756 годзе збудавалі мураваны касьцёл. Пры калегіюме існавала бібліятэка. Паводле каралеўскага прывілею ад 14 студзеня 1745 году, Лужкі атрымалі статус мястэчка.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Лужкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе сталі цэнтрам воласьці Дзісенскага павету Менскай, з 1842 году Віленскай губэрні. У 1794 годзе тут збудавалі мураваную царкву.

У 1862 годзе з мэтай маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага расейскія ўлады адкрылі ў Лужках земскую народную вучэльню, выкладаньне ў якой вялося на расейскай мове. На 1886 год у мястэчку было 77 двароў, існавалі вадзяны млын, конная паштовая станцыя, малітоўны дом, народная вучэльня, піваварны завод, 14 крамаў. У 1901 годзе тут адкрылася царкоўнапрыходзкая школа.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Лужкі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Лужкі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году паводле пастановы І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Лужкі апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Дзісенскага павету Віленскага ваяводзтва. У гэты час тут было 212 двароў.

У 1939 годзе Лужкі ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году сталі цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1996 год у вёсцы было 443 двары, на 1999 год — 399, на 2003 год — 381. У 2000-я гады Лужкі атрымалі афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Вуліца Касьцельная. Касьцёл, каля 1900 г.
• 
  Касьцёл, 1915 г.
• 
  Вуліца Касьцельная. Касьцёл, каля 1930 г.
• 
  Касьцёл, 1936 г.
• 
  Рынак. Царква, каля 1900 г.
• 
  Рынак, 1930-я гг.
• 
  Кашары Корпуса Аховы Памежжа, 1927 г.
• 
  Гарадзец. Сядзіба Плятэраў, 1918 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1861 год — 639 чал.; 1884 год — 1168 чал.; 1886 год — 924 чал.
• XX стагодзьдзе: 1905 год — 1357 чал. у мястэчку Лужках, 111 чал. у маёнтку Лужках; 1921 год — 1362 чал.; 1996 год — 969 чал.; 1999 год — 905 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2003 год — 870 чал.; 2010 год — 765 чал.

Інфраструктура

У Лужках працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, вэтэрынарны пункт, амбуляторыя, бібліятэка, дом культуры, пошта.

Забудова

Вуліцы і пляцы

З урбананімічнай спадчыны Лужкоў да нашага часу гістарычныя назвы захавалі вуліцы Германавіцкая, Дзісенская, Касьцельная, Маставая і Млынавая. Гістарычны Рынак ня мае афіцыйнай назвы.

Эканоміка

Лясьніцтва, фэрмэрскія гаспадаркі.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Забудова гістарычная (пачатак XX ст.; фрагмэнты)
• Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла (1744—1756)
• Млын водны (XIX ст.)
• Могілкі: хрысьціянскія; польскіх жаўнераў, палеглых у 1920 годз
• Сынагога (XIX ст.)
• Сядзіба Плятэраў у Гарадцы (XVIII ст.)
• Царква Раства Багародзіцы (1794; у 2-й палове XIX ст. пацярпела ад маскоўскай перабудовы)

Страчаная спадчына

• Кляштар піяраў (XVIII ст.)

Галерэя

• Краявіды Лужкоў
• 
  Касьцёл з боку апсыды
• 
  Касьцёл, інтэр’ер
• 
  Царква Раства Багародзіцы
• 
  Гарадзец. Сядзіба Плятэраў
• 
  Сядзіба, кузьня
• 
  Руіны сынагогі
• 
  Млын
• 
  Местачковая забудова

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 7: Застаўка — Кантата. — 604 с. — ISBN 985-11-0130-3
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Шаркаўшчынскага р-на. — Мн.: БЕЛТА, 2004. — 509 с. ISBN 985-6302-63-3.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Кадэты — Ляшчэня. — 432 с. — ISBN 985-11-0041-2
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce. — Warszawa, 1884.

Вонкавыя спасылкі

• Лужкі, Radzima.org