Рубяжэвічы
Рубяжэ́вічы[1] — вёска ў Беларусі, паміж рэкамі Сулай і Перакульлю. Цэнтар сельсавету Стаўпецкага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 220 чалавек. Знаходзяцца за 38 км на паўночны ўсход ад Стоўпцаў, за 20 км ад чыгуначнай станцыі Койданава; на скрыжаваньні аўтамабільных дарог на Стоўпцы, Івянец, Койданаў.
| Рубяжэвічы лац. Rubiaževіčy | |
.jpg) Касьцёл Сьвятога Язэпа | |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Менская |
| Раён: | Стаўпецкі |
| Сельсавет: | Рубяжэвіцкі |
| Насельніцтва: | 220 чал. (2010) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 1717 |
| Паштовы індэкс: | 222142 |
| Нумарны знак: | 5 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 53°42′0″ пн. ш. 26°51′0″ у. д. / 53.7° пн. ш. 26.85° у. д.Каардынаты: 53°42′0″ пн. ш. 26°51′0″ у. д. / 53.7° пн. ш. 26.85° у. д. |
Рубяжэвічы на мапе Беларусі ±   Рубяжэвічы | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Рубяжэвічы — даўняе мястэчка гістарычнай Меншчыны. Да нашага часу тут захаваўся нэагатычны касьцёл Сьвятога Язэпа. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся касьцёл Сьвятога Антонія, помнік архітэктуры драўлянага барока, які ў 1972 годзе зруйнавалі савецкія ўлады.
Гісторыя
рэдагавацьВялікае Княства Літоўскае
рэдагавацьПершы пісьмовы ўпамін пра Рубяжэвічы як уладаньне князя В. Вярэйскага датуецца 1483 годам. У 1550 годзе вялікі князь Жыгімонт Аўгуст перадаў іх Мікалаю Радзівілу. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў паселішча ўвайшло ў склад Менскага павету Менскага ваяводзтва.
У XVI—XVII стагодзьдзях Рубяжэвічы сталі цэнтрам Няўборскіх уладаньняў Радзівілаў. У XVII ст. апошнія фундавалі тут Мікалаеўскую царкву, якой надалі вёску Марозавічы і 60 дзесяцінаў зямлі. У 1652 годзе Багуслаў Радзівіл перадаў Рубяжэвічы ў арэнду Покусам і Аборскім. У 1769 годзе мястэчка перайшло да Рутынскіх і Лопацяў.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
рэдагавацьУ выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Рубяжэвічы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе сталі цэнтрам воласьці Менскага павету Менскай губэрні. Мястэчка перайшло ў валоданьне Вітгенштэйнаў. У XVIII—XIX стст. тут праводзіліся вялікія кірмашы. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) расейскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касьцёл пад царкву Маскоўскага патрыярхату. На 1909 год у Рубяжэвічах было 144 двары, дзеялі царква і 2 сынагогі, будаваўся касьцёл, працавала царкоўна-прыходзкая школа. Увесну 1906 году расейская паліцыя выкрыла ў маёнтку падпольную польскую школу. Настаўнікаў пакаралі[2].
За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Рубяжэвічы занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час
рэдагаваць25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Рубяжэвічы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. У 1919—1920 гадох Рубяжэвічы знаходзіліся пад часовай польскай адміністрацыяй, у Менскім павеце Менскай акругі Грамадзянскай управы Ўсходніх земляў. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году мястэчка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Стаўпецкага павету Наваградзкага ваяводзтва. У 1921—1922 гадох тут на змаганьне з бальшавікамі фармаваліся беларускія вайсковыя аддзелы генэрала С. Булак-Балаховіча.
У 1939 годзе Рубяжэвічы ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году сталі цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1999 год тут было 145 двароў, на 2001 год — 143. У 2000-я гады Рубяжэвічы атрымалі афіцыйны статус «аграгарадку».
- Мястэчка на старых здымках
-
Стары касьцёл, каля 1900 г. -
Новы касьцёл, 1914 г. -
Новы касьцёл, 1914 г. -
Сьцяна касьцёла, 1914 г.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
-
Інтэр’ер касьцёла, 1914 г. -
Алтар касьцёла, 1914 г. -
Плябанія, 1914 г. -
Панарама, 1919—39 гг.
_(3).jpg)
_(4).jpg)
.jpg)
.jpg)
Насельніцтва
рэдагавацьДэмаграфія
рэдагаваць- XVII стагодзьдзе: 1650 год — 2 тыс. чал.
- XIX стагодзьдзе: 1888 год — 2 тыс. чал.[3]; 1897 год — 1482 чал.
- XX стагодзьдзе: 1909 год — 1102 чал.; 1921 год — 1509 чал.[4]; 1999 год — 923 чал.[5]
- XXI стагодзьдзе: 2001 год — 308 чал.[6]; 2010 год — 220 чал.
Інфраструктура
рэдагавацьУ Рубяжэвічах працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, бібліятэка, пошта.
Забудова
рэдагавацьВуліцы і пляцы
рэдагаваць| Афіцыйная назва | Гістарычная назва |
| Гайдука вуліца | Стаўпецкая вуліца[7][8] |
| Дзяржынская вуліца | Койданаўская вуліца |
| Першамайская вуліца | Ракаўская вуліца |
З урбананімічнай спадчыны Рубяжэвічаў да нашага часу гістарычныя назвы захавалі Івянецкая, Зарэчная і Лясная вуліцы.
Турыстычная інфармацыя
рэдагавацьСлавутасьці
рэдагаваць- Касьцёл Сьвятога Язэпа (1907—1911)
- Млын водны (XIX ст., цяпер у руінах)
- Могілкі юдэйскія
Страчаная спадчына
рэдагаваць- Касьцёл Сьвятога Антонія Падуанскага (1799, драўляны)
- Сынагога (XVIII ст.)
- Царква могілкавая (1861—1862)
- Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
Галерэя
рэдагаваць- Краявіды Рубяжэвічаў
-
-
Касьцёл, брама -
Крыж -
«Шлях смутку»
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 468.
- ^ Tarasiuk D. Między nadzieją a niepokojem. — Lublin, 2007. S. 34.
- ^ Jelski A. Rubieżewicze // Słownik geograficzny... T. IX. — Warszawa, 1888. S. 878.
- ^ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VII. Część I: Województwo Nowogródzkie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.
- ^ Валахановіч А. Рубяжэвічы // ЭГБ. — Мн.: 2001 Т. 6. Кн. 1. С. 125.
- ^ БЭ. — Мн.: 2001 Т. 13. С. 425.
- ^ Sefer Rubizhevitsh, Derevne ve-ha-seviva [Rubiezewicze and surroundings book] / Ed. D. Shokfish. Tel Aviv, 1968. [1]
- ^ Spis Abonentów Sieci Telefonicznej Okręgu Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Wilnie na 1939 r. — Wilno, 1939. S. 48.
Літаратура
рэдагаваць- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — 576 с. — ISBN 985-11-0216-4
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888.