Германавічы
Герма́навічы[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Дзісьне. Цэнтар сельсавету Шаркаўшчынскага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 564 чалавекі. Знаходзяцца за 18 км на паўночны ўсход ад Шаркаўшчыны.
Германавічы лац. Hiermanavičy | |
Былая ўніяцкая царква | |
Краіна: | Беларусь |
Вобласьць: | Віцебская |
Раён: | Шаркоўшчынскі |
Сельсавет: | Германавіцкі |
Насельніцтва: | 564 чал. (2010) |
Часавы пас: | UTC+3 |
Тэлефонны код: | +375 2154 |
Нумарны знак: | 2 |
Геаграфічныя каардынаты: | 55°24′47″ пн. ш. 27°44′11″ у. д. / 55.41306° пн. ш. 27.73639° у. д.Каардынаты: 55°24′47″ пн. ш. 27°44′11″ у. д. / 55.41306° пн. ш. 27.73639° у. д. |
± Германавічы | |
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Германавічы — даўняе мястэчка гістарычнай Браслаўшчыны (частка Віленшчыны), каля мяжы з Полаччынай. Да нашага часу тут захаваліся былая царква Сьвятога Спаса ў стылі віленскага барока і палац Шырынаў у стылі клясыцызму, помнікі архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся збудаваны для базылянаў будынак манастыра, помнік архітэктуры XVIII ст.
Назва
рэдагаваць- Асноўны артыкул: Герман (імя)
Тапонім Германавічы ўтварыўся ад пашыранага германскага імя Герман або вытворнага ад яго прозьвішча[2].
Гісторыя
рэдагавацьВялікае Княства Літоўскае
рэдагавацьПершы пісьмовы ўпамін пра Германавічы (Ерманавічы) як сяло на мяжы Віленскага і Полацкага ваяводзтваў датуецца 1563 годам. Імаверна, яны належалі да маёнтку Сапегаў з цэнтрам у Іказьні. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Германавічы ўвайшлі ў склад Браслаўскага павету Віленскага ваяводзтва. У 1640 гады тут збудавалі драўляную царкву (Сьвяты Пасад).
У 1739 годзе Юзэф Станіслаў Сапега прадаў мястэчка Германавічы з фальваркам Шабалаўшчына інфлянцкаму пану Яну фон Экель Гілзену. 3 гэтага часу Германавічы — цэнтар асобнага маёнтку, які ахопліваў вёскі Атокі, Белы Двор, Марыямпаль, Перамены, Пузаны, Рэчкі, Юзафоў. У 1782 годзе мястэчка перайшло ў валоданьне Шырынаў[3][4]. У 1787 годзе Ігнаці Шырын збудаваў тут новую мураваную царкву, а ў 1791 годзе пачаў будаваньне мураванага манастыра базылянаў.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
рэдагавацьУ выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Германавічы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Дзісенскім павеце Віленскай губэрні. У пачатку XIX ст., каб пазьбегнуць гвалтоўнага адабраньня царквы ва ўласнасьць Урадавага сыноду, мясцовыя жыхары ператварылі яе ў касьцёл.
У 1826 годзе Юстын Шырын збудаваў у Германавічах капліцу. Па скасаваньні прыгоннага права ў 1861 годзе мястэчка стала цэнтрам воласьці. У канцы XIX ст. тут працавалі вінакурны завод, млын, крама, карчма.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Германавічы занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
-
Царква і збудаваны для базылянаў манастыр, 1854 г.
-
Сынагога, 1903 г.
-
Былая царква. Я. Драздовіч, 1917 г.
-
Старадворскі вадаспуск. Я. Драздовіч, 1923 г.
Найноўшы час
рэдагаваць25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Германавічы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году паводле пастановы І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Германавічы апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Дзісенскага павету Віленскага ваяводзтва. У 1927 годзе ў палацы адкрылася школа.
У 1939 годзе Германавічы ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году сталі цэнтрам сельсавету Шаркоўшчынскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1970 год тут было 209 двароў, на 1992 год — 290, на 1996 год — 293.
-
Былая царква, каля 1900 г.
-
Капліца, да 1926 г.
-
Сынагога, да 1945 г.
-
Вуліца мястэчка, да 1930 г.
Насельніцтва
рэдагавацьДэмаграфія
рэдагаваць- XIX стагодзьдзе: 1900 год — каля 300 чал.
- XX стагодзьдзе: 1970 год — 649 чал.; 1992 год — 750 чал.[5]; 1996 год — 742 чал.[6]; 1999 год — 699 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2006 год — 645 чал.; 2010 год — 564 чал.
Інфраструктура
рэдагавацьУ Германавічах працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, бібліятэка, дом культуры, пошта.
Эканоміка
рэдагавацьЦэнтар сельскагаспадарчага каапэратыву «Германавічы».
Турыстычная інфармацыя
рэдагавацьІнфраструктура
рэдагавацьДзеюць Германавіцкі музэй мастацтва і этнаграфіі імя Язэпа Драздовіча, школьны гістарычна-краязнаўчы музэй, прыватны літаратурна-мастацкі музэй імя Міхася Райчонка.
Славутасьці
рэдагаваць- Малельня стараверская Ўсьпеньня Прасьвятой Багародзіцы (1900)
- Могілкі: хрысьціянскія; польскіх жаўнераў
- Палацава-паркавы комплекс Шырынаў (XVIII ст.)
- Царква Сьвятога Спаса (1787; цяпер касьцёл Перамяненьня Пана)
Страчаная спадчына
рэдагаваць- Капліца Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (1826)
- Манастыр базылянаў (1791)
Галерэя
рэдагаваць-
Былая царква, інтэр’ер
-
Былая царква, інтэр’ер
-
Палац
-
Палац, інтэр’ер
-
Старая камяніца
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с. ISBN 978-985-458-192-7. (pdf) С. 493.
- ^ Краткий топонимический словарь Белоруссии / В.А. Жучкевич. — Мн.: Изд-во БГУ, 1974. — 448 с. С. 69.
- ^ Słownik geograficzny... T. XV, cz. 1. — Warszawa, 1900. S. 556.
- ^ Łopaciński A. Nowe Hermanowicze // Słownik geograficzny... T. VII. — Warszawa, 1886. S. 222.
- ^ Насевіч В. Германавічы // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 519.
- ^ БЭ. — Мн.: 1997 Т. 5. С. 176.
Літаратура
рэдагаваць- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 5: Гальцы — Дагон. — 576 с. — ISBN 985-11-0090-0
- Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Шаркаўшчынскага р-на. — Мн.: БЕЛТА, 2004. — 509 с. ISBN 985-6302-63-3.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XV, cz. 1: Abablewo — Januszowo. — Warszawa, 1900.