Юзэф Казімер Касакоўскі
- Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Касакоўскі.
Ю́зэф Казі́мер Касако́ўскі[a] (16 сакавіка 1738, Шылы Ковенскага павету, цяпер Янаўскі раён Ковенскага павету Летувы — 9 траўня 1794, Варшава, цяпер Польшча) — рымска-каталіцкі й дзяржаўны дзяяч Рэчы Паспалітай. Пісар вялікі літоўскі (з 1775), тытулярны біскуп цыненскі і біскуп-суфраган троцкі (1775—1781), біскуп інфлянцкі (з 1781). Кавалер ордэнаў Сьвятога Станіслава (1778) і Белага Арла (1781).
.jpg) Юзэф Казімер Касакоўскі | |
 Герб «Сьлепаўрон» | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 16 сакавіка 1738 Шылы Ковенскага павету |
| Памёр | 9 траўня 1794 (56 гадоў) Варшава, Каралеўства Польскае |
| Род | Касакоўскія |
| Бацькі | Дамінік Касакоўскі Мар’яна з Забелаў |
| Дзейнасьць | перакладнік, пісьменьнік, каталіцкі сьвятар, каталіцкі тэоляг, публіцыст, палітычны актывіст, каталіцкі біскуп |
Біграфія
рэдагавацьПрадстаўнік шляхецкага роду Касакоўскіх гербу «Сьлепаўрон», сын Дамініка і Мар’яны з Забелаў. Меў братоў: гетмана Сымона, кашталяна Антонія й ваяводу Міхала.
.jpg)
Скончыў Ковенскі езуіцкі калегіюм. У 1758 атрымаў урад падчашага ковенскага, потым судзьдзі земскага, абіраўся паслом на сойм. У 1761 высьвечаны на сьвятара, навучаўся ў Віленскай акадэміі, дзе атрымаў ступень доктара філязофіі, і Варшаве. Выконваў абавязкі пробашча ў Воўпе й каноніка ў Вільні. Ад 1764 кусташ віленскі. Прыхільна ставіўся да Барскае канфэдэрацыі, для яе падтрымкі разам з братам Сымонам спрабаў стварыць Генэральную канфэдэрацыю Вялікага Княства Літоўскага, за што яго ўзялі пад арышт расейскія ўлады.
13 сакавіка 1775 прызначаны тытулярным біскупам Цыну з абавязкамі біскупа-суфрагана троцкага Віленскае дыяцэзіі, адначасна — пісар вялікі літоўскі. Варагаваў з Антоніем Тызэнгаўзам, пасьля адстаўкі якога перавёў шмат рамесьнікаў з Горадні ў свае маёнткі. 17 верасьня 1781 прызначаны інфлянцкім біскупам, быў таксама адміністратарам Курляндзкае дыяцэзіі. У 1783 інфлянцкая дыяцэзія на кароткі час увайшла ў склад Магілёўскае архідыяцэзіі.
Дзеля ўласнага ўзбагачэньня шмат займаўся фінансавымі махінацыямі й ашуканствам. Быў прыхільнікам прарасейскае партыі, у 1787 пачаў атрымліваць сталую пэнсію з расейскае амбасады, быў пратэжэ амбасадара Ота Магнуса фон Штакельбэрга, зь яго намінацыі засядаў у 1782—1786 у Пастаяннай Радзе (у 1784—1786 старшыня дэпартамэнту справядлівасьці). Удзельнічаў у працы Чатырохгадовага сойму 1788—1792. 19 сьнежня 1791 прызначаны біскупам-каад’ютарам віленскім.
Супрацьстаяў Канстытуцыі 3 траўня, разам з братам Сымонам узначальваў Таргавіцкую канфэдэрацыю ў Вялікім Княстве Літоўскім. З дапамогай расейскіх войскаў фактычна атрымаў уладу на Літве, якую намагаўся далучыць да Расеі. Дзеля адарваньня Вялікага Княства ад Кароны спрыяў утварэньню асобных дзяржаўных камісіяў ВКЛ, якімі фактычна кіраваў[2].
У час паўстаньня на чале з Касьцюшкам 22 красавіка 1794 ягоны маёнтак сканфіскаваў паўстанцкі ўрад[3], а самога яго неўзабаве асудзілі й павесілі ў Варшаве як здрадніка.
Творчасьць
рэдагавацьЗаймаўся літаратурнай творчасьцю. У 1786 надрукаваў два раманы Ксёндз Плябан (польск. Ksiądz Pleban), у якім паказаў найдасканальнейшую парафію эпохі Асьветніцтва, і «Паніч гаспадар» (польск. Panicz gospodarz). У 1787 напісаў раман «Абывацель» (польск. Obywatel), а ў 1791 — Czarownica (Чараўніца). Перакладаў з францускае мовы, аўтар мэмуараў.
Заўвагі
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ Дзярновіч А. Плач па Вялікім Княстве // METRICIANA: Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том ІІ. — Менск: Athenaeum — Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2003. — 260 с. (Athenæum VIIІ)
- ^ Пазднякоў В. Касакоўскія // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 69.
- ^ Kronika powstań polskich 1794—1944. — Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994. ISBN 83-86079-02-9. — S. 30.
Літаратура
рэдагаваць- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0