Флярэнцыя
Флярэ́нцыя (па-італьянску: Firenze або Fiorenza) — горад у італьянскім рэгіёне Таскана, на рацэ Арно. Насельніцтва 381 030 чалавек (на канец 2017 году). Горад-музэй, адзін з самых знакамітых і старажытных культурных цэнтраў у Эўропе, часта званы радзімай італьянскага Рэнэсансу або «Атэнамі Італіі».
| Флярэнцыя | |||||
| італ. Firenze | |||||
| |||||
| |||||
| Краіна: | Італія | ||||
| Рэгіён: | Таскана | ||||
| Кіраўнік: | Дарыё Нардэльля[d] | ||||
| Плошча: | 102,41 км² | ||||
| Насельніцтва (2017) | |||||
| колькасьць: | 381 030 чал. | ||||
| шчыльнасьць: | 3720,63 чал./км² | ||||
| Часавы пас: | UTC+1 | ||||
| летні час: | UTC+2 | ||||
| Тэлефонны код: | 055 | ||||
| Паштовыя індэксы: | 50121—50145 | ||||
| Нумарны знак: | FI | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 43°46′17″ пн. ш. 11°15′15″ у. д. / 43.77139° пн. ш. 11.25417° у. д.Каардынаты: 43°46′17″ пн. ш. 11°15′15″ у. д. / 43.77139° пн. ш. 11.25417° у. д. | ||||
Флярэнцыя на мапе Італіі   Флярэнцыя | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
| https://www.comune.fi.it/ | |||||
Гісторыя рэдагаваць
Флярэнцыю заснаваў у 59 да н. э. Юліюс Цэзар на месцы старажытнага этрускага паселішча. У 774 годзе горад увайшоў у Тасканскае княства, сталіцай якога тады была Люка. Каля 1000 году сталіцай дзяржавы сталася ўжо Флярэнцыя. Залаты век флярэнтыйскага мастацтва пачаўся менавіта ў гэты час. У 1013 годзе было распачата будаўніцтва базылікі Сан-Маніята. Зьнешні выгляд баптыстэрыя быў перапрацаваны ў раманскім стылі паміж 1059 і 1128 гадамі. У гэты пэрыяд у заняпадзе знаходзіўся асноўны канкурэнт Флярэнцыі горад Піза, які ў 1284 годзе трываў паразу ад Генуі, а ў 1406 годзе быў далучаны да складу Флярэнтыйскай дзяржавы.
З XI стагодзьдзя было значным гандлёвым і эканамічным цэнтрам, галоўным чынам дзякуючы сукнаробстве, з 1115 году горад ёсьць незалежнай камунай. Ад 1252 году Флярэнцыя біла залаты флярын, які стаў агульнаэўрапейскай валютай. З XIV стагодзьдзя тут узьніклі мануфактуры. У XIV—XVI стагодзьдзях Флярэнцыя была адным з цэнтраў італьянскага Адраджэньня, больш за ўсё вядомай Флярэнтыйскай школай жывапісу.
У XV стагодзьдзі Флярэнцыя была адным з найбуйнейшых гарадоў Эўропы, маючы значныя эканамічныя посьпехі. Аднак жыцьцё не было ідылічным для ўсіх жыхароў, сярод мяшчанаў меліся значныя адрозьненьні ў ступені багацьця[1]. У гэты час Козыма Мэдычы, пачынальнік знакамітага роду, паступова стаў самым магутным і заможным чалавекам у горадзе. Хоць горад афіцыйна базаваўся на дэмакратычным духу, Козыма паступова атрымаў кантроль над горадам, маючы сур’ёзны банкаўскі бізнэс. Козыма успадкаваў ягоны сын П’ера, якога потым зьмяніў унук Козыма, Лярэнца ў 1469 годзе. Лярэнца шчодра ставіўся да дзеячаў мастацтва, менавіта ягоная апека дазволіла раскрыцца Мікелянджэлё, Леанарда да Вінчы й Сандра Батычэльлі.
У 1532 годзе Флярэнтыйская дзяржава займала значныя тэрыторыі з гарадамі Піза, Ліворна й іншымі, стаўшы герцагствам, а з 1569 году — Вялікім герцагствам Тасканскім. Згасаньне дынастыі Мэдычы й атрыманьне гораду ва ўладараньне лятарынскым герцагам Францам I Стэфанам у 1737 годзе прывяло да часовага ўключэньня Тасканы да Аўстрыйскай кароны. Фактычна горад і ягоныя ваколіцы сталі належыць Лятарынскаму дому. Пазьней у 1801 годзе валадарыць тут сталі Пармскія Бурбоны. Менавіта з 1801 па 1807 гады Флярэнцыя стала сталіцай марыянэткавага напалеонаўскага каралеўства Этрурыі. У сьнежні 1807 году Бурбоны былі зрынутыя, а Таскана была далучаная да Францыі. Флярэнцыя сталася прэфэктурай францускага дэпартамэнту Арно з 1808 году да зрынаньня ўжо самога Напалеона ў 1814 годзе. Лятарынскі дом аднавіў сваю ўладу ў Таскане паводле вынікаў Венскага кангрэсу. Але, у 1859 годзе ўжо яны пазбавіліся сваёй улады, а рэгіён быў улучаны ў навастворанае каралеўства Італіі ў 1861 годзе. У 1865 годзе горад нават стаў сталіцай краіны, замяніўшы Турын. Гарадзкія ўлады, імкнучыся мадэрнізаваць горад, разбурылі стары рынак на П’яцца дэль Мэрката Вэк’ё й многія сярэднявечныя дамы, пабудаваўшы новыя дамы згодна з мадэрновым плянам. Сам пляц, якт атрымаў назву пляцу Віторыё Эмануэле II, быў значна пашыраны. На ім таксама узбудавалі велічную трыюмфальную арку. Ужо праз шэсьць гадоў сталіца чарговы раз была перанесеная, але ўжо ў Рым, адкуль былі выведзеныя францускія войскі, што дазволіла ўлучыць яго ў італьянскую дзяржаву.
У 1943 годзе места было акупавана нямецкімі войскамі, але ўсё роўна яно стала адным з цэнтраў руху Супраціву. У жніўні 1944 году была вызвалена партызанамі й ангельска-амэрыканскімі войскамі.
Дэмаграфія рэдагаваць
На 2009 год 87,46% насельніцтва гораду складалі італьянцы. Паводле ацэнак у месце пражываюць каля 6 тысячаў кітайцаў[2]. Найбуйнейшая група імігрантаў зьяўляюцца эўрапейцамі, сярод якіх вылучаюцца румыны і альбанцы, і складаюць 3,52% насельніцтва. Імігранты з Усходняй Азіі (у асноўным кітайцы і філіпінцы) складаюць: 2,17%, з Амэрыкі (у асноўным пэруанцы) — 1,41%, з Паўночнай Афрыкі (у асноўным мараканцы) — 0,9%[3].
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Pallanti, Giuseppe (2006). Mona Lisa Revealed: The True Identity of Leonardo's Model. Florence, Italy: Skira. pp. 17, 23, 24. ISBN 88-7624-659-2.
- ^ Chinese immigrants to Italy build no ordinary Chinatown. Chicago Tribune
- ^ Statistiche demografiche ISTAT. Demo.istat.it.
Вонкавыя спасылкі рэдагаваць
- Florence Travel Guide(анг.)
- Рэнэсанс у Флярэнцыі(анг.)