Уладар

	Уладар
	Il Principe
Жанр:	Палітычны трактат
Аўтар:	Нікалё Мак’явэльлі
Мова арыгіналу:	Італьянская
Год напісаньня:	1513
Публікацыя:	1532
Наступны твор:	Discourses on Livy[d]

Уладар, альбо Князь (па-італьянску: Il Principe) — трактат вялікага флярэнтыскага мысьляра і дзяржаўнага дзеяча Нікалё Мак’явэльлі, у якім апісваюцца мэтадалёгія захопу ўлады, мэтады кіраваньня і ўменьні, неабходныя для ідэальнага кіраўніка. Першапачаткова кніга насіла назву: De Principatibus (Пра княствы).

Трактат быў напісаны каля 1513 году, але апублікаваны толькі ў 1532 годзе, празь пяць гадоў пасьля сьмерці Мак’явэльлі. Кніга зьяўлялася фундамэнтальнай працай свайго часу па сыстэматызацыі зьвестак пра дзяржаву і яя кіраваньня. Матэрыялы не састарэлі дагэтуль: прынцыпы, апісаныя ў кнізе, актуальныя і ў сучаснай геапалітыку. У першую чаргу кніга ўтрымоўвае апісаньне прынцыпаў прыходу да ўлады і ўтрыманьня манархіі і рэспублікі. Нікалё Мак’явэльлі апісвае такія варыянты прыходу да ўлады, як посьпех (умелае выкарыстаньне зьбегаў акалічнасьцяў), доблесьць, ганебнасьць ці злачынства, а таксама выбар рашэньня груп насельніцтва (народа ці эліты).

Зьмест кнігі:

Уступ
Частка I. Колькіх відаў бываюць дзяржавы і як яны набываюцца.
Частка II. Пра спадчыннае адзінаўладзьдзе.
Частка III. Пра зьмяшаныя дзяржавы.
Частка IV. Чаму царства Дарыя, заваяванае Аляксандрам, не паўстала супраць пераемнікаў Аляксандра пасьля яго сьмерці.
Частка V. Як кіраваць гарадамі ці дзяржавамі, якія, да таго як былі заваяваны, жылі па сваіх законах.
Частка VI. Пра новыя дзяржавы, якія набываюцца уласнай зброяй ці доблесьцю.
Частка VII. Пра новыя дзяржавы, якія набываюцца чужой зброяй ці літасьцю лёсу.
Частка VIII. Пра тых, хто набывае ўладу злачынствамі.
Частка IX. Пра грамадзянскае адзінаўладзьдзе.
Частка X. Як варта вымяраць сілы ўсіх дзяржаваў.
Частка XI. Пра царкоўныя дзяржавы.
Частка XII. Пра тое, колькі бывае відаў войскаў, і пра наёмных жаўнераў.
Частка XIII. Пра войскі хаўрусніцкія, зьмяшаныя і ўласныя.
Частка XIV. Як уладар павінен паступаць датычна вайсковай справы.
Частка XV. Пра тое, завошта людзей, асабліва ўладароў, усхваляюць ці ганяць.
Частка XVI. Пра шчодрасьць і ашчаднасьць.
Частка XVII. Пра жорсткасьць і літасьць і пра тое, што лепш: выклікаць любоў ці страх.
Частка XVIII. Пра тое, як уладары павінны трымаць слова.
Частка XIX. Пра тое, якім чынам пазьбегнуць нянавісьці і пагарды.
Частка XX. Пра тое, ці карысныя крэпасьці, і шматлікае іншае, што ўвесь час ужываюць уладары.
Частка XXI. Як належыць паступаць уладару, каб яго шанавалі.
Частка XXII. Пра дараднікаў уладароў.
Частка XXIII. Як пазьбегнуць лісьліўцаў.
Частка XXIV. Чаму ўладары Італіі пазбавіліся сваіх дзяржаваў.
Частка XXV. Якая ўлада лёсу над справамі людзей і як мага ёй супрацьстаяць.
Частка XXVI. Заклік авалодаць Італіяй і вызваліць яе з рук барбараў.

Гядзіце таксама

Вонкавыя спасылкі

Уладар — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў